Есеп мазмұнын талдау ЖЖС Жердің төңірегінде радиусы
r =
R +
h болатын
шеңбердің (орбитаның) бойымен айналады. Сондықтан
оның Жер центріне бағытталған центрге тартқыш үдеуі
мына формуламен анықталады:
Берілгені h = 600 км
v = 8 км/c
а – ?
a v r v R h =
=
+
2
2
.
.
Шешуі: а a v r v R h =
=
+
2
2
.
a =
(
)
+
=
8000
6 4 10
0 6 10
9 1
2
6
6
ì c
ì
ì
ì c
2
/
, ·
, ·
,
/ .
Алынған мән Жердің жасанды серігінің центрге тартқыш үдеуі жер
бетіндегі еркін түсу үдеуінен азғана шамаға кем болатынын көрсетеді.
1. Біз алдыңғы тақырыпта материялық нүктенің шеңбер бойымен
қозғалысын қарастырдық. Шеңбер бойымен қозғалысты айналып тұрған
қатты дененің (мысалы, өз өсінің төңірегінде айналатын Жер шарының)
кез келген нүктесі жасайды.
Қатты дененің айналмалы қозғалысы деп оның барлық нүктелері- нің айналу өсі төңірегінде радиустері осы өске перпендикуляр бола- тын әртүрлі шеңберлердің бойымен қозғалысын айтады (сурет 1.24,
а ).
Қатты дененің айналмалы қозғалысының материялық нүктенің
шеңбер бойымен қозғалысына қарағанда өзіндік ерекшеліктері бар. Ең
басты ерекшелік мынаған саяды: материялық нүкте шеңбер бойымен
бірқалыпты қозғалғанда бірдей уақытта бірдей жол жүреді, яғни бірдей
доға сызады. Ал қатты дененің айналмалы қозғалысында оның әрбір
нүктесі бірдей уақытта әртүрлі жол жүреді (
АА 1
>
ВВ 1
), яғни әртүрлі
доға сызады (сурет 1.24,
ә ). Сондықтан
А нүктесінің доғаға
жанама бо-
латын
A жылдамдығының модулі
В нүктесінің
B жылдамдығының
модулінен артық болады (
ϑ
А >
ϑ
В ). Олай болса, қатты дененің айналмалы
қозғалысын сипаттау үшін
жүрілген жол және шеңберге (траекторияға)
жанама болатын
сызықтық жылдамдық шамаларымен қатар,
