Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

99
де ген ха бар айт ыл ғасын , ау ыл хал қы тү гел дөң ба сы на жи на ла ды. Бұ ған сол 
кез де он төрт жас та ғы же тім қыз Ал ты най Сү лей ме но ва да қа ты са ды. Дүй сен – 
те мір жол шы Тас тан бек де ген қа ра пай ым адам ның ба ла сы. Бір не ше жыл әс ке ри 
қыз мет те бо лып, хат та ны ған нан кей ін оны осы бір шет те гі ау ыл ға мұ ға лім етіп 
жі бе ре ді. Ау ыл хал қы ба сын да ба ла ла рын оқы ту ға қарсы болғанымен, Дүй сен 
өзі нің өкі мет тап сыр ма сы мен ар найы кел ген ді гін өк тем үн мен айт ып, ба ла сын 
оқыт па ған дар жа за ға тар ты ла тын ды ғын ес ке рт кен нен кей ін ға на келісуге 
мәжбүр болады. Бі рақ қай жер де, қай да оқы татынын еш кім сұ ра май ды. «Өзің 
біл» де ген кей іп пен жан-жақ қа та рап ке те ді. Со дан Дүй сен жал ғыз өзі тө бе 
ба сын да ғы бір бай дан қал ған ес кі қо ра ны жөн деп, ішін та за лап, пеш са лып, 
құ ла ған жер ле рін қай та тұр ғы зып, әу ре-сар саң ға тү се ді. «Ер те ңі не су ға бар-
ға ны мыз да кет пен, кү рек, бал та кө тер ген Дүй сен нің су ды ке шіп өтіп, тө бе 
ба сын да ғы жа ман там ға қа рай ке тіп ба ра жат қа нын көр дік. Осы күн нен бас-
тап күн де та ңер тең гі сін үс ті не қа ра ши не лін ки ген Дүй сен нің қа ра сы жо ға ры 
бір өтіп, күн ба тар да тө мен бір тү сіп жүр ді. Кей де са бан ар қа лап, кей де қу рай 
құ шақ тап та сы ды. Ау ыл да ғы лар оны көр ген де бұл кім бол ды екен деп кө зін 
кө ле гей леп қа рап, әң гі ме қы ла тын... Мұ ға лім нің ол жер де не іс теп жүр ге нін 
бі лу ге қы зы ғып, бір кү ні адыр дан те зек те ріп ке ле жат қан үш-төрт қыз сон да 
бардық. Бұл жа ман там о бас та бір бай дың ат қо ра сы бол ған. Қыс тың кө зі 
қы рау да құ лын да ған бие лер құ лын да ры мен осын да ба ғы ла ды екен. Ке ңес үкі-
ме ті ор нап, бай қа шып кет кен соң ат қо ра қа ңы рап қа лып, ай на ла сын жан тақ-
ті ке нек, жу сан дар ба сып, кі сі ба ру дан қал ған бо ла тын. Дүй сен ті ке нек тер ді 
кет пен мен қо па ра шау ып, там ның құ лап қал ған жер ле рін жөн деп жүр екен. 
Дәл өзі міз дің бой ымыз дай үл кен ала қап тар ды ар қа лап, біз осы жер ге дем алу ға 
оты ра қал ға ны мыз да, үс ті-ба сы лай, же ңін тү ріп ал ған Дүй сен там нан шы ғып 
кел ді де, біз ді кө ріп, бе ті нің те рін сүр те жы ми ып күл ді», – дей ді Ал ты най.
Қыз дар дың кел ге ні не жас ба ла ша қу ан ған Дүй сен мек теп ті қа лай жөн деп 
жат қа ны ту ра лы айт ып, олар ды оқу ға ша қы ра ды. Қыз дар дың ес ти яры Ал ты най 
бол ған дық тан, оны: «Сен өзің ақыл ды ба ла екен сің», – деп, ер ке ле те сөй леп: «Бас қа 
ба ла лар ды да мек теп ке оқиық деп ер тіп кел, жа рай ма?» – дей ді жы лы жүз бен.
Жең ге сі нің ұрып-соқ қа ны нан бас қа өмі рі жы лы сөз ес тіп көр ме ген Ал ты-
най ға мұ ға лім нің «Сен өзің ақыл ды ба ла екен сің» де ген сө зі қат ты әсер ете ді. 
«Мек теп тің ішін кө рің дер, қо рық паң дар... Мен күн бат қан ша отын ға та ғы бір 
ба рып ке ле қояйын» де ген мұ ға лім сө зі нен кей ін қыз дар үй ге қай ту ға жи на ла ды. 
Сол кез де Ал ты най: «Мек теп ке отын ке рек екен, те зе гі міз ді там ның тү бі не тө гіп 
ке тейік, іш ке өзі кір гі зіп алар» де ген ұсы ныс ай та ды. Бі рақ бас қа қыз дар бұ ған 
көн бе ген соң, өзі нің бір қап те зе гін там тү бі не тө гіп ке те ді.
Әң гі ме осы те зек тен бас та ла ды. Өйт ке ні Дүй сен мұ ға лім мұ ны Ал ты най дың 
тө гіп кет ке нін іш тей се зе ді. Бір де ба ла лар дың су ды жал дап өт пеуі үшін ат та ғыш 
тас тө се ген мұ ға лім ге кө мек те сем деп Ал ты най дың ая ғы тар ты лып қа ла ды. 
Жа ға да жат қан ши не лі мен Ал ты най дың ая ғын орап та мы рын жаз ған нан кей ін 
«Әт тең, қо лым нан ке ліп, се ні үл кен ша һар лар дың бі рін де оқыт сам, ә-ә! Адам 
боп шы ғар едің!» – дей ді Дүй сен қи ял ға бе рі ліп. «Бая ғы да те зек ті сен тө гіп ке тіп 
пе едің? – деп сұ ра ған да, «иә» деп жау ап бер ген Ал ты най ға: «Мен де со лай деп 
ой лап едім» де ген дей ба сын изеп, мәз бо лып қа ла ды. Ау ыл да ғы бір де-бір ере сек 
адам ның мек теп қа быр ға сын кө те рі су ге өре сі жет пе ген де, қар ша дай қыз дың 
қо лы нан кел ген аз ға на кө ме гі, әри не, мұ ға лім жа нын те бі ре нт ке ні анық.

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: