5-қосымша. Отан мен ҧлтқа деген сҥйіспеншілік Отанды сҥю иманнан Халықтың мекен етіп, азат түрде ӛмірлерін сүру үшін күресетін жер бӛлшегі
отан деп аталады. «Жер егер ол үшін ӛлетін адам бар болса отан» деген сӛз арқылы
айтылғысы келген нәрсе де осы. Оны қорғау туралы хадисте айтылған.
«Бір адам ӛзін, дінін, намысын және мал-мүлкін қорғау кезінде ӛлтірілсе ол
шәйіт болады»
263
.
Отан бір мақсат пен нысана емес, мақсат пен нысанаға қызмет ететін құрал
болып табылады. Мақсат пен нысана адам мен оның сенімдерінің жүзеге асырылуы.
Әрине, дінін еркін ұстана алмайтын отанға қарағанда еркін ұстана алатын отан
таңдалады. Тек таңдау жасау керек болған кезде ғана бұл осылай. Әйтпесе, таңдау
жасау керек емес кезде отан ауыстыру қателік. Пайғамбарымыз (саллаллаһу алейхи
уәссәлләм) Меккеде дінін ұстана алмайтын жағдайға жеткен кезде Мәдинаға хижрет
жасады.
Пайғамбарымыздың
(саллаллаһу
алейхи
уәссәлләм)
Меккеге
деген
сүйіспеншілігі және ол жерді қалауы тек діни сезіммен түсіндірілмейді, ол қалау мен
сүйіспеншілік ішінде отанға деген сағыныш пен сүйіспеншілік те бар. Отанға деген
сүйіспеншілік тек дін жүзеге асырылмайтын жағдайда ғана кері ысырылады.
Адамдардың отанын сүюінде діни тұрғыдан ешқандай қауіпті нәрсе жоқ. Отанды
мадақтайтын және отанда қалуды ұсынатын кӛптеген хадистер де бар.
«Отанды сүю иманнан» деген хадис Ислам ғалымы және екінші мың
жылдықтың ағартушысы болған Имам Раббани хазретлерінің Мектубат кітабының 155-
хатында және Мәулана Жалаладдин Руми хазретлерінің Мәснәуиінде бар.
Аллаһ расулы (саллаллаһу алейхи уәссәлләм) «Аллаһ ризалығы үшін бір күн
кезекші болып күзетке тұру - дүние мен дүниедегілерден қайырлы» деген
264
.
Күзетші қайда тұрады, әрине отан шекарасында. Діннің бірқатар үкімі отан мен
жер арқылы жүзеге асады. Әскер бар болып, орданың болмауы, жамағат бар болып,
мешіттің болмауы, зекет бар болып зекетті түсіретін базардың болмауы, иман мен
білімнің бар болып, мектеп пен медреселердің болмауы, мұрагерлік құқығы бар болып,
мұраға қалдырылатын жердің болмауы әрине мүмкін емес.
Адам діні мен беделді ӛмірін тек тәуелсіз бір отанда сүре алады. Отансыздық ӛте
ащы және қайғылы жағдай. Яхудилер жоқшылықтың қорлығын отансыздықтан кӛрген.
Яғни, жері, елі болмағандықтан тарихта шеттетілген. Дін мен отан ажырамас біртұтас
нәрсе. Пайғамбарымыздың (саллаллаһу алейхи уәссәлләм) Меккеден шыға сала
Мәдинаға барып қоныстануы отан ұғымының маңыздылығын кӛрсетеді.
Фетхуллах Гүлен Хожаефенди отанды сүюдің не екенін былай кӛрсетеді:
«Аллаһты білмейтіндер Оны ешқашан сүймеді. Пайғамбарларын қажетінше тани
алмағандар Оны құрметтемеді. Бұл аймақты тек географиялық алаң деп санағандар
отанды сүюдің не екенін білмейді, білулері де мүмкін емес. Кез-келген бір топырақ
бӛлшегі жер асты, жер үсті байлықтарымен бағаланатыны секілді бір ел де мағыналық
тамырымен және бұрыннан келе жатқан құндылықтармен кӛтеріледі, келіп кӛңілдерге
263
Тирмизи, Дият, 22
264
Б
ұ
хари, Жи
һ
ад, 71
117
сұлтандық құрады. Оны осы ӛлшемдерге байланысты сезініп сүйгендер «елім» деп
егіліп, елге деген сағыныштан сарғаяды»
265
.