Тақырыбы: Биологиялық мембраналардың өткізгіштік

“Қазақстан-Ресей Медициналық университеті” МЕББМ.
 
БОӨЖ
Тақырыбы:Биологиялық мембраналардың өткізгіштік
механизмі
Орындаған:Қажғалиева Әсем
Топ:108б
Факультет:Жалпы медицина
Қабылдаған:Өтеуова Ұлдана
Алматы 2023ж

Жоспар:
1.Кіріспе
2.Негізгі бөлім
1)Жасуша мембранасы құрылымы
2)Биологиялық мембрана және өткізгіштік мағынасы
3)Өткізгіштік туралы жалпы түсінік
4)Молекулалардың мембрана арқылы берілуі
5)Белсенді өткізгіштер
3. Қорытынды
4.Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Өмір суруге және көбеюге қабілетті қарапайым тірі жүйе-тірі жасуша- өсімдіктер, 
жануарлар, микроағаалардың құрылысының негізі болып муаржәне . табылады. 
Жасушаның өмір сүруінің ең маңызды шарты қоршаған ортамен тепе-тең қатынаста 
болу. Екінші жағынан қоршаған ортамен үнемі ашық қатынаста болу. Тірі жасуша 
термодинамикалық ашық жүйе. Қоршаған ортамен тепе-тең және тығыз қатынаста 
болудың негізіне тірі ағаалардың барлық бағытта құрылымдық ұйымдасуы маңызды 
шарт болып табылады. Сондықтанда жасуша өмір мембраналар болып табылады. 
Жасуша құрамындағы заттар сыртқы ортадан биологиялық мембрана арқылы бөлінеді. 
Жалпы, биологиялық мембрананың не екеніне тоқталмас бұрын мембрана жөнінде 
түсінік беріп кетейін.
Биологиялық мембраналардың негізгі қасиеттерінің бірі - олардың жартылай 
өткізгіштігі. Кейбір заттар олардан өте баяу, ал кейбіреулері ерітіндінің қоюлығына 
қарамастан жеңіл өтеді. Мембраналар суда жақсы еритін заттардың көпшілігінің 
клеткаға еркін өтуіне кедергі жасайды. Сөйтіп, цитоплазманың және оның 
органеллаларының химиялық құрамын сақтайды. Мембранал жеке ферменттердің және 
олардың кешендерінің цитоплазмада қалыптасып, клетканың тіршілігіне қажетті ең 
негізгі үрдіс- химиялық реакциялардың ретімен жүруін қамтамасыз етеді. Заттардың 
белсенді тасымалдануы, иондар мен молекулалардың жасушаға биологиялық мембрана 
арқылы өтуі энергияның жұмсалу арқылы жүрреді. Оны арнайы тасымалдаушы 
нәруыздар жүзеге асырады. Сыртқы ортамен салыстырғанда, жасушадағы калий 
иондарының концентрациясы әрдайым жоғары болады. Ал натрийдін мөлшері жасуша 
аралық суйықтықта әр уакытта жоғары болады. Жасуша мембранасының осындай 
тандамалы өткізгіштігі жартылай өткізгіштік деп аталады. Жоғарыда көрсетілген екі 
жолдан басқа химиялық қосылыстар мен қатты бөлшектер жасушаға пиноцитоз және 
фагоцитоз жолымен енеді. Олар жасушанын, ойыс туу қабілеті арқылы жүзеге асады. 
Бұл ойыс шеттері жасуша сыртындағы сұйықты (пиноцитоз) немесе қатты бөлшектерді 
(фагацитоз) қоршап алып қабысады.

Негізгі бөлім
1)
Жасуша мембранасының құрылымы
Мембраналар 
барлық 
жасушаларды 
қоршап 
тұрады. 
Мембранасыз жасушаның өзі диффузия әсерінен ыдырап кетер 
еді де, термодинамикалық тепе – теңдік пайда болып, өмір сүру 
болмас еді. Тіптен алғашқы жасушаның өзі мембрана сыртқы 
ортадан оқшаулағаннан кейін ғана пайда болды деуге болады.
Жасушаішілік мембраналар жасушаны бірнеше тұйық бөлікке 
бөледі, олардың әрқайсысы белгілі бір қызмет атқарады. 
Мембрананың қалыңдығы бірнеше нанометр ғана, сондықтан оны 
оптикалық микроскоппен көре алмаймыз, тек электронды 
микроскоппен ғана көруге болады.
Кез - келген мембрананың негізін екі қабатты 
липидтер
(көптеген 
жағдайда фосфолипидтер құрайды. Мембрананы жасаушы липид 
молекулалары 
амфипатиялық 
қосылыстар болып табылады, яғни 
әртүрлі 
қызметтегі 
екі 
бөліктен 
тұрады: 
полярлық, гидрофилді «бастан» және полярлы емес, гидрофобты 
«құйрықтан» тұрады.
Екі қатпарлы липидтік қабат жеке қабатты екі липидтерден 
тұрады, екеуінің де «құйрықтары» ішке қарап тұрады. Бұл 
модель