8
жеделдігі, кез-келген ауа райында жүргізілуі, оңтайлы дәлдігі мен тиімділігі
жатады. Олар геодезияда, картографияда, географияда, жерді орналастыруда,
ауыл шаруашылығында, авто-, әуе-, теңіз навигацияларында, т.б. салаларда
қолданылады [1].
Бүгінгі таңда GPS (Global Positioning System – ғаламдық позициялау
жүйесі) құрамына Жердің 30 астам серіктері кіреді. Бүгінгі таңда 100- ге тарта
компаниялар әуе, су, автомобиль, теміржол көліктерінен бастап құрылыс пен
жерді орналастыруға дейінгі адам әрекетінің көптеген салаларында
қолданылатын қабылдау құрылғыларының шамамен 600 түрін шығарады.
GPS жүйесі жылдамдық пен уақыттың, қозғалыстағы әртүрлі нысанның
орналасқан орнының үш координатын анықтауға арналған. АҚШ көрсетілетін
қызметтеріне қандайда бір арнайы ақы төлеуді қажет етпейтін азаматтық,
коммерциялық және ғылыми мақсатта пайдалану үшін GPS жүйесін
стандарттық режимде ұсынады. Ғарыштық сегмент шама мен 20 000
шақырымға дейінгі биіктіктегі 6 шеңберлі орбитада орналасқан 31 ғарыш
аппараттарынан тұратын орбиталық топ түзеді. Ғарыш аппараттары орбитаны
12 сағатта бір рет толық айналып шығады.
Ресейдің орта орбиталық навигациялық жүйесі 1982 жылдың қазан
айынан бастау алады. ГЛОНАСС жерсеріктік навигациялық жүйесін
қолданысқа енгізу 1995 жылы аяқталып, штаттық құрамы 24 ғарыш аппаратына
жетті. Ресейдің зияткерлік меншігі болып табылатын ГЛОНАСС АҚШ-тың GPS
жүйесіне қарағанда орбитада қызмет еткен уақыты қысқалау болды.
GPS және ГЛОНАСС ғарыштық навигациялық жүйелерінің нысандардың
координатын анықтау дәлдігі GPS пен ГЛОНАСС ғарыш навигациялық
жүйелерінің координатты анықтау дәлдігі шамамен бірдей. Сигналдар GPS
жүйесінде 1227 және 1575 МГц, ал ГЛОНАСС-та-1250 и 1600 МГц жиілікте
шағылысып «селективті (таңдамалы)» деп аталатын қолданыс аясын
ұйымдастыру үшін кодталады. Екі сигналда екі кодты пайдаланады. Олардың
біріншісі GPS-те «жеңіл табатын», ал ГЛОНАСС-та «стандартты дәл» деп
аталады. Екіншісі код GPS-те «жабық», ал ГЛОНАСС «жоғары дәлдікті» деп
аталып, тұрақты пайдалануға арналған. Бұл дәлдік кейбір міндеттерді шешуді
қанағаттандырмайтындықтан орта орбиталық ғарыштық навигациялық
жүйелердің жіктелген режимде жұмыс істеуі енгізілді. (1-сурет).
Достарыңызбен бөлісу: