166
қажет, бірақ тотальды емес; олар азаматтың жеке ісіне, яғни экономикалық іс-
әрекетіне араласпауы қажет. Адамдар зат сатып алу саласында, келісім-шартқа
отыруда ерікті. Гоббстың түсінігі бойынша, бостандық заңға қайшы келмейтін
құқыққа негізделуі керек. Заңдардың мақсаты – барлық іс-әрекетті бағындыру
емес, оларға дұрыс бағыт беру.
Томас Гоббс өзінің «Азамат жөнінде», «Дене туралы», «Адам туралы»
деген шығармаларында «мемлекет – үлкен механизм, жүйе, адамдардың
құмарлығының қозғалысы мен қақтығысының нәтижесінде құрылған» - деп
есептейді.
Гоббстың пікірі бойынша, әсіресе мемлекетке дейінгі кезеңдерде «адам
адамға қасқыр»болды. Сондықтан сол жаппай соғысудың табиғи жайынан
шығу үшін мемлекет қалыптастырылды. Адамдардың өзара қатынасының жаңа
формасы мемлекет болды. Гоббс мемлекеттік билікке сөзсіз бағыну қажет деп
санайды. Сөйте тұра, ІҮ тарауда көрсетілгендей, адам мәртебелілігі
мемлекеттен де жоғары деген ұстанымын дәлелдеді. «Левиафан» деген
еңбегінде адамның «табиғи құқығын» ең жоғары мәртебеге көтерді.Т.Гоббстың
айтуынша, қандайда болмасын мемлекет адамның «табиғи құқығын» қорғауға
міндетті.
Достарыңызбен бөлісу: