Методические рекомендации Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

16 

 

жатқан  балалар,  жағдайы  төмен  отбасы  балалары,  қауіп  тобының  балалары, 

яғни қиын өмірлік жағдайға тап болған балалардың барлығы қажет етеді.  

2012 

жылдан  бастап  Қарағанды  қаласының  №27  жалпы  білім  беру 

мектебінің  ұжымы  «Бейімді  мектеп  –  барлығына  арналған  мектеп»  жобасын 

жүзеге асыруда. Бұл жоба даму мүмкіндігі шектеулі балаларды (ДМШ) дені сау 

балалармен  бірге  білім  беру  процесіне,  демалу,  мәдени,  спорттық, 

шығармашылық  әрекеттерге  қосуды  қарастырады  және  келесі  міндеттерді 

шешеді:  

- 

ДМШ  оқушылардың  жалпы  және  ерекше  білім  беруге  қажеттіліктерін 

қанағаттандыратын бейімді білім беру ортасын жасау;  

- 

ЕБҚ бар оқушылардың дамуындағы бұзылыс ерекшеліктерін, әлеуметтік 

тәжірибесін, жеке және отбасылық ресурстарды есепке алу;  

- 

оқытуды  ерекше  түрде  құру  –  арнайы  міндеттерді  бөлу,  оқытудың 

арнайы тәсілдер мен әдістерін қолдану;  

- 

ЕБҚ  оқушыларды  жалпы  білім  беру  ортасына  қосу  процесін 

психологиялық-педагогикалық қолдау, балаға және оның отбасына қамқорлық 

көрсету, педагогтарға көмектесу;  

- 

әр  түрлі  саладағы  мамандар  мен  білім  беру  процесіне  қосылған  ата-

аналардың өзара әрекеттестігін үйлестіру;  

- 

ЕБҚ  оқушыларды  дамыту  мен  оқыту  сұрақтарында  педагогтардың 

кәсіби біліктілігін арттыру;  

- 

білім беру процесіне қатысушылардың оқуда әр түрлі мүмкіндіктері бар 

оқушыларға толерантты қарым-қатынас пен қабылдауды қалыптастыру.  

Оқушыларды  жалпы  білім  беру  поцесіне  қосуға  жағдайлар  жасау  үшін 

мектептік Психологиялық-педагогикалық қолдау қызметі құрылды.  

Инклюзивті  тәжірибе  жағдайындағы  психологиялық-педагогикалық 

қолдау әрбір баланың мүмкіндіктері мен қажеттіліктеріне сай нәтижелі оқыту 

мен  дамытуға  арналған  әлеуметтік-психологиялық  және  педагогикалық 

жағдайлар  жасайтын  мамандардың  тұтас,  жүйелі  ұйымдастырылған  әрекетін 

білдіреді.  

- 

даму бұзылыстарын ерте түзету;  

- 

балаларды әлеуметтендіруде, оқытуда жеке ыңғай жасау;  

- 

оқуға ынтасын, дербестігін, әлеуетті мүмкіндіктерін дамыту;  

- 

өмірлік құзіреттердің дағдыларын қалыптастыру;  

- 

ата-аналармен және құрдастармен конструктивті қарым-қатынас құру.  

Психологиялық-педагогикалық  қолдау  қызметінің  айрықша  ерекшелігі 

оның кешенділігі және арнайы педагогикалық көмекті қажет ететін балаларды 

уақытында анықтауға бағдарлану болып табылады. Қызмет әрекетінің мазмұны 

оқушылармен түзете-дамыту жұмысының жеке бағдарламаларын әзірлеу және 

жүзеге  асыру,  балалардың  мүмкіндіктері  мен  қабілеттеріне  сәйкес  білім  беру 

бағдарламаларын  бейімдеу,  білім  беру  процесінің  барлық  қатысушыларының 

өзара түсіністік пен әрекеттестікті нығайтуға ықпал ету.  

Қолдау  қызметінің  әрекеті  бала  дамуындағы  кез  келген  проблеманы 

шешуде  кешенді,  пәнаралық  тәсілдеме,  білім  беру  процесінде  бала  дамуын 

17 

 

үздіксіз 

қолдау, 

қолдау 

әрекетін 

әлеуметтік-педагогикалық 

және 

психологиялық  жобалау,  психологиялық-педагогикалық  қолдау  бойынша  іс-

шараларға ата-аналарды, педагогтар мен балалар ұжымын белсенді қатыстыру 

қағидаларына негізделеді.  

Инклюзивті  тәжірибе  жағдайындағы  Қолдау  қызметінің  жұмысы  келесі 

бағыттарда жүргізіледі:  

- 

психоәлеуметтік диагностика;  

- 

психотүзету жұмысы;  

- 

білім  беру  процесіне  қатысушыларды  психологиялық-педагогикалық 

және медициналық-әлеуметтік ағарту жұмысы;  

- 

әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық көмек беру;  

- 

ұйымдастырушылық-әдістемелік әрекет.  

Психоәлеуметтік  диагностика  даму  бұзылыстарын  ерте  (баланың 

мектептегі бірінші күнінен бастап) анықтауды және мектептегі қиындықтардың 

себебін  талдауды  қарастырады.  Ол  бала  туралы  мәліметтерді  кешенді 

жинақтауға, эмоционалды-еріктік саланың дамуы мен тұлғалық ерекшеліктерін 

зерттеуге,  баланың  отбасылық  тәрбиелеу  жағдайлары  және  дамуының 

әлеуметтік жағдайын зерттеуге, оның бейімделу мүмкіндіктері мен әлеуметтену 

деңгейіне негізделеді.  

Нейропсихологиялық  диагностика  нәтижелері  бойынша  қолдау 

қызметінің  мамандарымен  Түзете-дамыту  жұмысының  жеке  бағдарламалары 

әзірленеді.  Бағдарламалардың  мазмұны  даму  мүмкіндігі  шектеулі 

оқушылардың  психофизикалық  дамуының  жеке  ерекшеліктерін  есепке  алуға 

негізделген.  Бағдарламалар  Қолдау  қызметінің  мамандары  (мұғалім-

дефектолог, логопед, психолог) жүргізетін жеке түзету сабақтарында, сонымен 

қатар білім беру-тәрбиелеу процесі барысында да жүзеге асырылады.  

№27  ЖББОМ  психологиялық-педагогикалық  қолдау  қызметі  білім  беру 

процесіне  қатысушыларды,  оның  ішінде  ата-аналарды  инклюзивті  білім  беру, 

қалыпты  дамыған  және  мүмкіндігі  шектеулі  оқушыларды  бірге  оқытуды 

ұйымдастыру  ерекшеліктері  мен  міндеттері  туралы  кәсіби  ақпаратты  тарату 

арқылы  әлеуметтік-педагогикалық  және  психологиялық  кеңес  беруді  іске 

асырады.  Бұндай  кеңес  беру  әрекеті  даму  мүмкіндігі  шектеулі  балаларды, 

олардың  отбасын  және  педагогтарды  оқушыларды  оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту 

мен  әлеуметтендіруде  сараланған  психологиялық-педагогикалық  жағдайларды 

жүзеге асыру сұрақтары бойынша арнайы қолдаудың үздіксіздігін қамтамасыз 

етеді.  

Кеңес беру жұмысына:  

- 

білім беру процесінің барлық субъектілеріне бірыңғай даму мүмкіндігі 

шектеулі  оқушылармен  жұмыстың  негізгі  бағыттары  бойынша  негізделген 

біріккен ұсыныстар әзірлеу;  

- 

даму  мүмкіндігі  шектеулі  оқушылармен  жұмыс  тәсілдерін  және  жеке 

бағдарланған әдістерді таңдау бойынша мамандардың педагогтарға кеңес беруі;  

18 

 

- 

даму мүмкіндігі шектеулі баланы тәрбиелеу стартегиясы мен оны түзете 

оқыту  тәсілдерін  таңдау  сұрақтары  бойынша  отбасыға  консультативті  көмек 

беру.  

Инклюзивті тәжірибе жағдайындағы білім беру процесінің субъектілерін 

психологиялық-педагогикалық  қолдау  оның  әрекетін  үйлестірусіз  жүзеге 

асырылмайды.  Қызмет  әрекетін  үйлестіруші  осындай  орган  Психологиялық-

медициналық-педагогикалық (ПМП) консилиум болып табылады.  

ПМП  консилиум  –  негізгі  идеясы  балалардың  жас  және  жеке 

ерекшеліктеріне,  өзекті  даму  деңгейіне,  соматикалық  және  жүйке-психикалық 

денсаулық жағдайына сәйкес балалар өмірінің тиімді жағдайларын қамтамасыз 

ететін  психологиялық-педагогикалық  қолдаудың  тұтас  жүйесін  құру  болып 

табылатын тұрақты әрекет ететін, үйлестірілген, ортақ мақсатпен біріктірілген, 

қолдау стратегиясын жүзеге асыратын мамандардың ұжымы.  

Консилиум  әрекеті  белгілі  бір  алгоритм  бойынша  іске  асырылады  және 

үш  кезеңнен  тұрады:  дайындық  кезеңі,  талқылау  кезеңі  және  жүзеге  асыру 

кезеңі.  

Дайындық  кезеңі  диагностикалық  мәліметтерді  жинақтауды,  ақпаратты 

жалпылауды және оқушыларды дамыту міндеттерін қоюды қарастырады.  

Талқылау  кезеңі  –  түзете-дамыту  жұмысының  міндеттерін  нақтылау, 

педагогикалық  міндеттерді  қою,  мамандар  командасы  әрекетінің  мазмұнын 

анықтау.  

Жүзеге  асыру  кезеңі  –  өзінің  кәсіби  әрекетіне  міндеттерді  қою  және 

жүзеге асыру, қойылған міндеттерді шешу үшін формалар мен әдістерді таңдау.  

Осылайша,  білім  беру  процесінің  субъектілерін  психологиялық-

педагогикалық  қолдау  –  бұл  бейімдік  мектеп  әрекетінің  өте  маңызды  және 

өзекті  бағыты.  Оны  дұрыс  ұйымдастыру  –  мектептің  білім  беру  кеңістігіне 

қосылған кез келген баланы нәтижелі оқыту мен дамытудың кепілі бола алады.  

 

жүктеу/скачать 5,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: