196
Кибертнетикалық модельдеу кезінде әдетте
кірістер мен
шығыстар
арасындағы сәйкестік терминдері арқылы құрылатын суреттеуді «қара
жәшік» ретінде қарастыра отырып, кибернетикалық модельдеу көзі
ретінде қарастыра отырып, кибернетикалық модельдеу кезінде әдетте
жүйе құрылымынан ерекшелене алады.
ИСО 9000-2000 стандарты иерархиялық жүйелерді модельдеуді
қоса есептегенде модельдеудің жоғарыда аталған барлық түрлеріне
бағытталған.
Күрделі үдерістер үшін осы немесе басқа да оқиғалардың
ықтималдылықтарын орнатуға негізделген стохастикалық модельдеуді
пайдаланады.
Мұндай модельдерде аталған құбылыстағы кездейсоқ сипатқа ие
болатын жеке үдерістердің барысы бейнеленбейді, керісінше кейбір
ортақ қосынды нәтижені анықтайды.
Стохастикалық модельдеуде жүйелік тапсырмаларға талдау жүргізу
кезінде мақсатта, шектеуде, динамикада анықталмағандық пайда бола-
ды және адаптивті жағдай да туындайды. Талдау модельдер ие болатын
белгісіздікті толығымен зерттемейінше аяқталмайды.
«Модельдеу» түсінігі танымның маңызды жолдарының бірін сипат-
тайтын гносеологиялық категория болып табылады.
Модельдеу мүмкіндігі, яғни модельді құру мен зерттеу барысын-
да алынған нәтижелерді ауыстыру модель белгілі бір мағынада оның
қандай да бір белгілерін бейнелейтініне негізделген. Сонымен қатар,
бейнелеу зерттелетін объект пен басқа түпнегіз объект арасындағы го-
моморфизма немесе изоморфизм нақты түсініктеріне негізделген, өзін
және басқасын алдын ала зерттеу жолымен жүзеге асады.
Егер модель құру кезінде және нәтижелерді модельден түпнұсқаға
көшіру кезінде пайдаланылып отырған модельдеу үдерісімен байланы-
сын
нақтылайтын болса, онда модельдеу нәтижелілігі артады.
Модельдеу абстрактілеу мен жүзеге асыруды пайдалануды жора-
малдайды. Түпнұсқаның маңызды қасиеттерін бейнелей отырып, мо-
дель абстрактілеуді жүзеге асырудың арнайы формасы ретінде болады,
яғни кейбір абстрактілі жақсартылған объект ретінде жұмыс жасайды.
Сонымен бірге, жүзеге асыру мен модельдеу негізінде жатқан
теңдеулер мен сипаттамалар көп жағдайда білімді модельден түпнұсқаға
көшірудің бүкіл үдерісіне тәуелді, модельдеу жүзеге асуы мүмкін үш
асбтрактілеу деңгейі бар:
– ғаламдық жүйе арқылы
потенциалдық іске асу деңгейі;
– локальдық жүйелер мен
қосалқы элементтер деңгейлері;
– объекттерді түзетін құраушылар деңгейі.
Достарыңызбен бөлісу: