Оқулық. Алматы: жшс рпбк
жүктеу/скачать 5 Mb. Pdf көрінісі
|
[Nes pbaev T.] ZHanuarlar fiziologiyasue(z-lib.org)
| 172-сурет. Актин мен миозиннің өзара əрекеттесуінің механизмі
(Ф. Меерсон схемасы, 1982 ж.) Дара жиырылу процесі аяқталысымен АТФ қуаты арқылы кальций насосы іске қосылып, кальций иондары ет талшығының цитоплазмасынан саркоплазмалық торға қуылады да, онда ол белокпен байланысып, кальсеквестрин атты қосылыс түзіледі. Саркоплазмада кальций иондары концентрациясының төмендеуі нəтижесінде актомиозиннің АТФ-азалық белсенділігі басыла- ды да, миозиннің көлденең өсінділері актиннен ажырайды, ет босаңсып, ұзарады. Бұл процесс қуат шығынынсыз пассивті түрде жүреді. Изометриялық жиырылу кезінде миозин өсінділерінің ұшы 499 актин жіпшелеріне тік бұрыш жасай бекиді де, содан соң 45(- қа бұралады. Осының нəтижесінде өсінді басының мойыны ширығып, серпінді күш тудырады. Дəл осындай принциппен көлденең өскіндер көрші орналасқан актин жіпшелерін тартып, жалпы серпінді күш туындайды (173-сурет). Бұлшық ет жиі тітіркенсе (20 Гц жəне одан да көп) сар- коплазмалық тордан босанып шыққан кальций иондары тітіркену аралығында кері қайтып үлгермейді де, оның саркоплазмадағы концентрациясы жоғарылайды. Бұл жағдай қарыса жиырылу туындауының себебі болып табылады. Бұлшық еттің жиырылу механизмін түсіндіруде Америка ғалымы Дэвис ұсынған модель де көңіл аударарлық. Бұл модель- ге сəйкес бастапқы жағдайда актин мен миозинді байланысты- ратын көлденең өсінділердің табаны мен оның АТФ молекуласы арқылы миозинмен байланысқан ұшында теріс зарядтар болады да, өскін созылыңқы жазық күйде қалады (174-сурет).
жүктеу/скачать 5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|