45-
сурет.
Жемістерді ыдысца қалап салудьің әдістері:
1 — тік цатпарлы; 2 - шахматтьі; 3
—
диагональ
бойынша; 4
—
цатарсыз қалау
Б а қ ы л а у с ү р а қ т а р ы
1. Ж ем іс бағы н ы ң б олаш ақ өн ім ін алды н ала
аныңтаудың жолдары.
2. Жемістердің пісу дөрежелері және олардың өнімді
жинауға әсері.
3. Жемістердің пісу дөрежесін ңалай аныңтайды?
4. Жемістерді жинау үшін ңандай ңұрал-жабдыңтар
мен ыдыстар пайдаланылады?
3.16. П о м о л о ги я н ы ң негіздері
Сорт -
ау ы л ш а р у а ш ы л ы ң ө сім д ік те р ін ің н егізгі
қасиеттері мен сапалары н ж аңсарту жөнінде адамның
мақсатты ңы зм етінің нәтиж есі.
Б иологиялы қ түрғыдан қарағанда, жеміс ш аруаш ы-
лығында сорт - мәдени өсімдіктің генетикгілық ж ағынан
біртекті вегетативті ұрпағы . В .К .Заецты ң аныңтамасы
бойы нш а, ж ем іс ш ар у аш ы л ы ғы н д а сорт деп мөдени
ж еміс-ж идек өсімдігінің тұраңты ш аруаш ы лы ққа баға-
лы белгілердің ж иы нты ғы на ие болған жөне белгілі бір
151
табиғи ж әне эко н о м и к ал ы қ ж ағд аи л ар д а ауылш аруа*
ш ы лы қ қүралы ретінде қолданы латы н вегетативті жол-
мен көбейтілетін н ақты лы түрін айтады .
И н тенси вті б ақ тар га б ір ін ш і к е зе к те ж о ғар ы өнім
беретін ж өне түраңты ж ем іс салаты н сорттар қаж ет.
Б а ң т ы ө с ір у д ің осы з а м а н ғ ы т е х н о л о г и я с ы н д а
м а ң ы з д ы к ө р с е т к іш б ір а ғ а ш т а н а л ы н а т ы н ө н ім
емес, сортты ң сы бағалы , п отенциалды ө н ім д іл ігі (бір
бөрікбастың ең ж оғарғы өнім беру ңабілеті) болып табы-
лады . И нтенсивті бақтарда өсірілетін сорттар м ы надай
т а у а р л ы қ ж о гар ы с а п а л а р ға ие болуы к е р е к : ж а қ с ы
дәм і, ж ем істердің көз т ар тар л ы қ тай п іш ін і мен рең і,
стан дартты ө н ім н ің ж о ғар ы ш ы ғы м ы , тасы м ал д ау ға
ж арам ды лы ғы , ж ем істердің сақтау ға төзім ділігі ж әне
технологиялы қ өндеуге ж арам ды лы гы .
Тез ж ем іс с а л ғ ы ш т ы қ - осы за м а н ғы со р тты ң ең
м аңы зды көрсеткіш терінің бірі.
Ерте ж ем іс салаты н бақтарда егістік ж ер тиім ді п ай
даланы лады , ж үм салған күрделі ң арж ы тезірек өтеледі.
И нтенсивті бақта биік өсетін сорттарға ңарағанда ал а
са өсетін сорттарды өсіру ы ң ғай лы ж әне тиім ді, өйткені
оларды ң бөрікбастары ны ң көлем і ш ағы н ж әне ж и н ақ ы ,
оларды күтіп-баптау мен өнімін ж и н ау ға ж үм салаты н
еңбек ш ы ғы н д ары аздау болады .
Қ азіргі заманғы баңтарда отырғызылатьш ағаш тардың
т ы ғ ы з д ы ғ ы ж о г а р ы б о л а д ы , ал м ү н д а й б а ң т а р д ы ң
ағаш тары н ы ң саң ы р ау қ ү л ақ аурулары м ен заңы м дану
қаупі к үш ейеді. Сондықтан сорттар саңы рауңүлаң ауру-
лары на төзімді болуы тиіс. Интенсивті бақтарда өсірілетін
сорттар ж еміс ағаш тары ны ң күтім ін механикаланды руға
ж арам ды болу керек.
П о м ол оги я
деп сорттарды зерттеп білуді атайды . По
мология мыналарды зерттейді: сорттарды сипаттау, сорт-
тарды ң ңасиеттерін зерттеу: өсу ж әне ж ем іс салу биоло-
гиясы н, экологиялы қ бейімділігін, агротехника ш арала-
ры на талаптары н, өнім ділігін, тез ж ем іс салғы ш ты гы н ,
ж ем істердің би охи м и ялы қ ж ән е техн ологи ялы қ сапа-
лары н зерттеу.
Достарыңызбен бөлісу: