160
–
158
–
180
–
20.0 см болатын. 464 Неон
Қостанай
жылқы
зауытында 1980 жылдан бастап 15 жыл бойы
ӛндіруші
-
айғыр ретінде
қолданылды. Шағылысу
-
да
белсенді болып, ӛзін жақсы зауытшы ретінде
кӛрсетіп, жақсы жүйріктілігімен
ерекшеленетін үз
-
дік ұрпақ берді.
Неонның
ӛзі
әр түрлі қашықтық
-
тарда жоғары жүйріктілік кӛрсетті. 2 жасында
ӛзінің жүйріктілігімен Львов қаласында 1200 м –
1.18.8; 1400
–
1.30.0.
кӛрсеткішімен шапты. 3 жа
-
сында Алмадыда үздік жұмысқа қабілеттілігін
1500 м –
1.35.8; 1600
–
1.40.8., Львов қаласында
1800
–
1.59.4; 2000 м –
2.12.4. кӛрсеткіштерін
кӛрсетті.
464 Неон
2400
–
2.38.7 нәтижесі мен «Үл
-
кен Алматылық жүлденің» (Дерби)
;
Киев атын
-
дағы ипподромның 1800 м
-
2.10.6; 2400 м
-
2.48; Үлкен спринтерлікте
1400 - 1.30
және басқа
да жүлделердің иегері атанды.
464 Неонның әкесі
-
таза
мініс тұқымды
жирен айғыр
–
Нальчик
-
Нешвилден (Назрула –
БониБерил) және
Фри –
Эндивурдің
(Эндивур –
Пэги Порте, АҚШ
-
нан алынған Типпет зауы
-
тынан) ұрпағы. Ол
1800 м. –
1.57
нәтижелерімен
Львовта шапты.
464
Неонның енесі
-
997 Нарта 1965
ж.т.
үздік аналық ұя салушысы,
жирен түсті, 198 Ба
-
зардан (30 Бурелом –
372 Зельфида) және 998
Ночкадан (84 Зевс –
473 Наградадан) алынған.
Нарта ӛте ірі, дене бітімі жақсы қалыптасқан ӛте
жүйрік еді. Львовта, Ростов–на–Донуда, Киевте
әр түрлі қашықтықта
шауып, айтарлықтай жоғары
нәтижелер кӛрсетті:
1200
–
1.17.5; 1400
–
1.32.5;
1600
–
1.48; 2400
–
2.35.
1970 жылы Алматы ип
-
подромында 7000 м –
8 мин.28 сек. кӛрсеткіштер
-
мен Бүкіл Одақтық рекорд орнатты. Оның қызда
-
ры
–
Низинка 3, жирен 1972 ж.т; Норка 10, жирен
1973 ж.т; Новинка 11, жирен 1975 ж.т; Нимфа 7,
жирен 1976 ж.т. және Нефтянка, жирен 1977 ж.т.
ұзақ уақыт зауытта кӛбейді, ал жалғыз ұлы 1974
жылғы, жирен 464 Неон мініс тұрпатындағы жаңа
аталық ізді қалыптастыру үмітімен қалдырылды.
Неон барлығы 143 биемен шағылыстырылып,
100-
ден аса құлын алынды, құлындау қарқыны,
айтарлықтай жоғары 75 тен 100%, ға дейін бол
-
ды. Жалпы
Неонның ұрпақтары сыртқы түріне
қарай мініс тұқым аралық түрге жатады, баптауға
икемді, осы жылқыларда қайсарлық, мәрелік тү
-
зуде басып озу, арақашықтықты сақтау қасиетте
-
рі тән. Ӛсу сипаты тӛмен болуына, сыртқы піші
-
ніне қарамастан, ұрпаққа деген сұраныс тұрақты.
Неонның ӛзінің тӛлінде де, оны жалғастырушы
-
ларында әкесі Нальчикке тән ашушаңдық бай
-
қалмайды.
Бұл аталық із әлі жас, 464 Неонның ұлдары
мен қыздары қостанай тұқымының басқа да ата
-
лық іздерінің аналық ұяларымен, айғырларымен
жақсы үйлеседі. 464 Неон
-
30 Бурелом, 464
Неон
-
Забой, 464 Неон
-
84 Зевс, сонымен қатар
Фаза, Ночка, Сібір ұрпағының биелерімен сәтті
үйлесімділіктері анықталды.
Қазіргі
кезде 464 Неон аталық ізі қарқынды
дамуда. Қазақстанның әр түрлі аймақтарында 14
айғыр ӛнім беруде. Қостанай жылқы зауытында
–
1995 жылғы Дозадан алынған 524 Норд, 1995
жылғы Герцогинядан алынған 516 Наигрыш,
сонымен қатар 516 Наигрыш пен 1854 Тубаның
ұлы 522 Ниет; «Карл Маркс» атындағы ЖШС
-
де
1917 Фрагидан алынған 468 Норфей;
«Якуб»
ЖШС
-
де 455 Нагревтен туылған 003 Напор және
оның үш ұлы
-
511 Набег, 515 Наиб, 514 Надир
аталық іздерді дамыту мен қалыпқа келтіруде
пайдалануда.
494 Форттың генеалогиялық аталық ізінде
аталық із бастаушы 494 Форт –
жирен, 1989
жылы жылқы зауытында (қазіргі «Қазақ тұлпары»
ЖШС жылқы зауыты) 5334 тӛлі Фарформен 1783
Тоба (366 Билетер –
1737 Тезисная) қостанай
биесінен туылған. 494 Форт ірі және бұлшы
-
қеттері
жақсы дамыған айғыр, салт мініс типті,
дене бітімі үйлесімді, негізгі ӛлшемдері 172–
172
–
195
–
21,0.
Алматы
қаласындағы
сынақта 1000м
-
1,07,6 сек. және 1600м
-
1,50 сек. кӛрсеткіштерін
кӛрсетті. Үш жасар кезінде облыстық Баймағам
-
бетов атындағы ипподромда 1600м қашықтықта
1,49.4сек кӛрсеткішімен бірінші орын алды.
2000м
-
2,22,5 сек. кӛрсеткішімен
Слиток жүлдесін,
Қазақстан Республика жүлдесін («Дерби») 2400
м
-
2,52,9 және С.М. Буденный атындағы жүлде
-
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ
127
сін 2800 –
3.24.5; 3200 м 3.57сек кӛрсеткіштері
-
мен жеңіп алды.
2004 жылдан бастап ӛндірістік қатарда қол
-
данылады, 2003 жылдың ӛткен «Тайбурыл»
мамандандырылған жылқы кӛрмесінде
«Тұқым
чемпионы» атағына ие болды. Форт қасиеттерін
тұқымына айнытпай берді, құлындары ӛсімтал,
дене бітімі жақсы, тұрпаттары тұқымына сәйкес
әдемі, жұмысқа қабілеттілігінің
жоғарлығымен
ерекшеленеді. Айғыр қуаты шағылысуға жақсы
келеді. [223]
1996 жылы туылған Феб (494 Форт–
Бирю
-
за), 1998 жылы туылған Фагот (494 Форт –
1920
Фруктоза), 2000 жылы туылған 2041 Дофина (494
Форт –
1377 Дерзость), 2000 жылы туылған 2140
Тефи (494 Форт –
2188 Табакерка) және басқа
-
лары,
бәйгенің әр түрлі деңгейіндегі жарыстар
-
дың бірнеше дүркін жеңімпаздары мен жүлде
-
герлері атанды.
Бобрик аталық ізін бастаушысы 399 Бабир
айғыры мен Бабочка биесінен 1992 жылы туыл
-
ған
қостанай жылқы тұқымның Бобрик торы
айғыры. Ол ірі, бойшаң, жалпақ, кеуделі, бітімі
үйлесімді, негізгі дене ӛлшемдері
- 169-169-190-
21. Сынақтар барысында 2
-
жасында кӛрсеткен
шапшаңдығы 1200 м
-
1.30.8; 1400 м
- 1.42.0. 3-
жасында 2000 м қашықтықтан 2 мин. 26 сек. 1997
жылдан бері жылқы зауытында шектеулі түрде
пайдаланылады. Мақсаты
-
спорттық пайдалану
үшін тӛл алу.
Әкесі
-
399 Бабир, бітімі үйлесімді торы
айғыр, негізгі дене ӛлшемдері
- 167-166-192-21,
элита класы ретінде бағаланды. 2
-
жасында Ал
-
матыда ӛткен жарыста 3000 м
-
ге 3.26.9 кӛрсет
-
кішімен «Жабылу» жүлдесін ұтып алды. 3
-
жа
-
сында «Бірінші ат Әскері» атындағы жүлдені
-
2000 м
-
2.26.4; Зевс атындағы жүлдені
-
1600 м
-
1.47.0; Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесі атындағы
жүлдені
-
3200 м
-
3.42.2 кӛрсеткіштерімен ұтып
алды. 4
-
жасында Элита жүлдесін
-
2400 м
-
2.47.1; Қазақ ССР Мемлекеттік агроӛнеркәсібі
атындағы жүлдені
-
3200 м
-
3.42.0; Ұлттар дос
-
тығы жүлдесін
-
4000 м
-
5.27.2 кӛрсеткішімен
ұтып алды.
Енесі
-
1297 Бабочка, жирен, 366 Билетер
және 1255 Безроднаядан 1982 ж.т. Оның негізгі
дене ӛлшемдері
- 162-160-188-
20 және сұрыптау
кезіндегі баллдық бағасы
- 10-10-8-7-
9. 1297 Ба
-
бочканың жұмысқа қабілеттілігі жоғары болды. 2
-
жасында ол Алматылық ипподромда шауып,
1000 м
-
1.05.5 кӛрсеткішімен «Топтық» жүлдені
жеңіп алды.
Негізгі зауыттық аталық ізімен тұқымдық
топтарға байланысты мал басы келесідей тара
-
ған: аталық ізі бойынша 464 Неон –
24 %, 84
Зевс –
20 %, 75 Бобрик –
18%, 30 Бурелом –
15
%, ал генеалогиялық аталық ізі бойынша 486
Триумф –
4 % және 494 Форт –
19 % құрайды.
Ұзақ
жылғы селекциялық жұмыстардың,
азықтандыру жағдайының
жақсартылуы бұрын
жылқыларда кӛптеп кездесетін кемістіктер мен
кемшіліктердің жоғалып, экстерьерінің жақсаруы
-
на алып келді.
Қостанай
жылқысы апробациясынан кейінгі
соңғы жарты ғасырда асыл тұқымды
-
селекция
-
лық жұмыстардың, азықтандыру жағдайларын
жақсарту арқасында дене бітімі кӛрсеткіштері
жақсарды.
Әдебиеттер
1.
Қостанай жылқы тұқымының асыл тұқым
-
ды жылқыларының Мемлекеттік кітабы, Том IV,
Қостанай, 2009 ж. –
18 б.
2.
«Қазақ тұлпары» жылқы зауытында 2004
-
2010 ж.ж. аралығында қостанай жылқы тұқы
-
мымен селекциялық
-
асылдандыру жұмысының
жоспары.
-
Қостанай, 2004. –
52-
73 б.
3. Chevalet C. & Corepet F. Statistical
decision rules concerning synteny or independence
between markers //Cytogenetics and Cell Genetics.
–
1986.
–
№ 436. –
Р. 132
-139.
Сведение об авторах
Кикебаев Нәбидолла Аханұлы
-
ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы.
«Қазақ тұлпа
-
ры» жылқы зауытының директоры, Қостанай қ
-
сы, Заречное ауылы, Ленин к
-
сі, 11 үй, тел.: 8
-714-
55-6-14-37; e-mail:
kazak_tulpar@mail.ru
.
Бейшова Индира Салтанқызы –
ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты. А. Байтұр
-
сынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің доценті; Қостанай қ
-
сы, Наурыз ш.а., 1
үй, 19 пәтер, тел.: 8
-7142-53-84-36; e-mail:
indira_bei@mail.ru
.
Kikebayev Nabidulla Akhanovich - doctor in farming Director of the stud farm "Kazakh tulpary"
Kostanay city; Zarechnoye village, 11 Lenin str., tel.: 8-714-55-6-14-37; e-mail:
kazak_tulpar@mail.ru
.
Beyshova Indira Saltanovna - Associate professor in Kostanay State University named after A.Baytursynov,
Kostanay city, microdistrict Nauryz, bld. 1, apt. 19, tel.: 8-7142-53-84-36; e-mail:
indira_bei@mail.ru
.
Кикебаев Набидолла Аханович
-
директор конного завода «Қазақ тұлпары», доктор
сельско
-
хозяйственных наук, Костанай, с. Заречное, ул. Ленина 11, тел.: 8
-714-55-6-14-37; e-mail:
kazak_tulpar@mail.ru
.
Бейшова Индира Салтановна
-
доцент
кафедры биологии и химии Костанайского государст
-
венного университета имени А. Байтурсынова, кандидат сельскохозяйственных наук, Костанай,
мкр. Наурыз, дом 1, кв 19, тел.: 8
-7142-53-84-36;
indira_bei@mail.ru
.
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ
128
УДК
636.2:636.084.1
(574.21)
ПОКАЗАТЕЛИ
РОСТА
И
РАЗВИТИЯ
МОЛОДНЯКА
ЧЕРНО
-
ПЕСТРОЙ
ПОРОДЫ
ПРИ
ИСПОЛЬЗОВАНИИ
ЗЦМ
В
МОЛОЧНЫЙ
ПЕРИОД
Муслимов Б.М. –
доктор с.
-
х. наук, профессор
Костанайского государственного
университе
-
та имени. А. Байтурсынова
Жусупов М.Ж.
–
к.с.
-
х.наук, ТОО «Турар»
Кушекбаев Ж.Ж. –
зоотехник
-
селекционер ТОО «Турар»
Молочный период выращивания телят является очень важным в формировании здорового,
конституционально
-
крепкого молодняка, для
дальнейшего его промышленного использования. В
настоящее время, в целях сокращения расхода цельного молока и вместе с тем выращивания
здоровых, нормально
-
развитых телят,
широко применяют заменители цельного молока. Поэтому
вопросы применения заменителя цельного молока при выращивании телят в молочный период
являются весьма актуальными.
Целью наших исследований было изучение влияния заменителя цельного молока «Spezial
Neu» на показатели роста и развития молодняка черно
-
пестрой породы в условиях ТОО «Турар»
Костанайской области.
Объектом исследований были новорожденные телята черно
-
пестрой породы. При прове
-
дении научно
-
хозяйственного опыта отбор и формирование подопытных групп молодняка прово
-
дили методом пар
-
аналогов. Рост и развитие подопытных животных изучали по показателям
живой массы путем ежемесячного взвешивания по общепринятым методикам, также изучены
биохимические и морфологические показатели крови подопытных животных.
В статье приведены сравнительные результаты роста и развития молодняка черно
-
пест
-
рой породы при применении ЗЦМ «SpezialNeu».
Полученные результаты в дальнейшем будут использованы при производстве высокока
-
чественного молока в условиях ТОО «Турар».
Ключевые слова:
молочный период выращивания, черно
-
пестрая порода, рост и развитие,
заменитель цельного молока.
INDEXES OF GROWTH AND DEVELOPMENT OF YOUNG GROWTH OF BLACK-
MOTLEY BREED AT USE WHOLE MILK SUBSTITUTE IN THE DAIRY SEASON
Muslimov B.M. - doctor of agricultural Sciences, professor, Kostanay state University A. Baitursynov
Zhusupov M.Zh.-
candidate of agricultural Sciences, LLP ―Turar‖
Kushekbaev Zh. Zh.
–
livestock specialist-selector
The dairy period of cultivation of calfs is very important in formation of healthy, konstitution-strong
young growth, for its further industrial use. Now, with a view of reduction of the expense of whole milk and at
the same time cultivation of the healthy, is normal-developed calfs, widely apply whole milk substitutes.
Therefore questions of application of a substitute of whole milk at cultivation of calfs during the dairy period
are rather actual.
Studying of influence of a substitute of whole milk «SpezialNeu» on indicators of growth and deve
lop-
ment of young growth of black-motley breed in the conditions of LLP "Turar" of Kostanay area was the
purpose of our researches.
Newborn calfs of black-motley breed were object of researches. At carrying out of scientifically-econo-
mic experience selection and formation of experimental groups of young growth spent a method of steams-
analogues. Growth and development of experimental animals studied on indicators of live weight by monthly
weighing by the standard techniques, biochemical and morphological indicators of blood of experimental
animals also are studied.
In article comparative results of growth and development of young growth of black-motley breed at
application WhMS «SpezialNeu» are resulted.
The received results will be used further by manufacture of high-quality milk in the conditions of LLP
"Turar".
Key words: the dairy period of cultivation, black-motley breed, growth and development, whole milk
substitute.
СҤТТІ КЕЗЕҢІНДЕ ЖАСАНДЫ СҤТТІҢ ҚОЛДАНЫЛУ КЕЗІНДЕГІ ҚАРА−АЛА
ТҰҚЫМЫНЫҢ ТӨЛДЕРІНІҢ ӨСУ ЖӘНЕ ДАМУ КӨРСЕТКІШТЕРІ
Муслимов Б.М.
-
ауыл шаруашылық ғылымдарының докторы, профессор, А.Байтұрсынов
атындағы Қостанай мемлекеттік университеті
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ
129
Жусупов М.Ж.
-
ауыл шаруашылық ғылымдарының кандидаты, «Тұрар» ЖШС−гі
Кушекбаев Ж.Ж.
-
«Тұрар» ЖШС−нің зоотехник
-
селекционері
Ірі қара малдың тӛлін сүтті кезеңінде ӛсіруі оның құнарлы, дене бітімі берік болып қалып
-
тасуына, одан әрі оның ӛнеркәсіптік пайдалануына ӛте маңызды болып табылады. Қазіргі кезде,
қаймағы алынбаған сүттің шығынын қысқарту үшін, сонымен қоса құнарлы және қалыпты дамыған
тӛлді ӛсіру барысында жасанды сүт кең қолданылады. Сол себепті
ірі қара малдың тӛлін сүтті
кезеңінде ӛсіру барысында жасанды сүттің қолданылу сұрақтары ӛзекті болып табылады.
Біздің зерттеу жұмыстарамыздың мақсаты Қостанай облысы «Тұрар» ЖШС
-
гі шарттында
«SpezialNeu» жасанды сүттің қара
-
ала тұқымының тӛлінің ӛсіуі және дамуына деген әсерін
зерттеп тану.
Зерттеу объектісі ретінде қара−ала тұқымының жаңа туған бұзаулары болды. Ғылыми
-
шаруашылық зерттеулер ӛткізу кезінде зерттеулік тӛл топтарынын құрылуы мен сұрыптауына
пар
-
аналог әдісін қолданылды. Жалпы алынған әдістеме бойынша зерттеулік малдардың ӛсуі мен
дамуын тірі салмағын ай сайын ӛлшеу кӛрсеткіштері бойынша меңгердік, жәнеде зерттеулік
малдардың қандарының биохимиялық және морфологиялық кӛрсеткіштері зерттелді.
Мақалада «SpezialNeu» жасанды сүттің ӛсіру кезінде қолданылуы қара
-
ала тұқымының
тӛлінің ӛсіуі және дамуының салыстырмалы нәтижесі келтірілген.
Алынған нәтижелер болашақта «Тұрар» ЖШС
-
гі жағдайында жоғары сапалы сиыр сүтін
ӛндіру барысында пайдаланылатын болады.
Ұғымды
сӛздер:сүтті кезеңде ӛсіру, қара−ала тұқым, ӛсіу және даму, жасанды сүт.
Очень важным периодом в формировании
здорового, конституционнально
-
крепкого молод
-
няка, подготовленного к промышленной техно
-
логии производства молока, является молочный
период выращивания телят.
Для того чтобы сократить расход цельного
молока и вместе с тем выращивать здоровых,
нормально развитых телят, стали широко приме
-
нять заменители цельного молока.
Поэтому исследования в области приме
-
нения ЗЦМ при выращивании телят молочного
периода являются весьма актуальными.
Экспериментальная часть работы выпол
-
нена в условиях ТОО «Турар» Костанайской
области.
Для проведения опыта было сформирова
-
но три группы новорожденных телочек по 8 голов
в каждой, по принципу пар
-
аналогов.
В первые 7 дней телят содержали в инди
-
видуальных клетках в профилактории, в даль
-
нейшем группами по 8 голов согласно методики
опыта, в возрасте 12
-
ти дней проводилось
обезроживание телят пастой
Dr.Naylor Dehorning
Paste.
Все опытные группы телочек в первые 7
дней получили молозиво в количестве 42 литра
при трехкратном режиме поения.
Затем контрольная группа с 8 по 90 дней
получала цельное молоко, 1
-
опытная переведе
-
на на заменитель цельного молока, 2
-
опытной
группе до 45 выпаивали цельное молоко, с 46
дня переводили на ЗЦМ, в остальных нормах
различии не было.
Для изучения влияния заменителя цельно
-
го молока на переваримость питательных ве
-
ществ рациона и исследования азота, кальция и
фосфора в условиях хозяйства был проведен
балансовый опыт на 3
-
х телочках из каждой
группы в возрасте 2 месяцев.
Таблица 1 –
Коэффициенты переваримости питательных веществ, %
Показатели
Группы
Контрольная
1 опытная
2 опытная
Сухое вещество
78,11±4,41
83,79±1,21
79,02±0,37
Органическое
вещество
80,11±3,56
85,94±1,23
81,05±0,68
Сырой протеин
78,90±2,36
83,5
8±2,41
81,44±1,63
Сырой жир
73,11±4,58
78,47±3,45
76,18±5,94
Сырая клетчатка
45,03±0,75
48,22±1,42
46,34±0,68
БЭВ
74,20±0,02
77,22±0,06
75,20±0,06
Телята 1
-
опытной группы получавшие ЗЦМ
вместо цельного молока с 8
-
го дня лучше пере
-
варивали сухое вещество на 5,68% и 4,77% орга
-
нические на 5,83% и 4,89% и сырой жир на
5,36% и 2,29% по сравнению с телятами конт
-
рольной группы. Отмечено также некоторое уве
-
личение переваримости сырого протеина, клет
-
чатки и безазотистых экстрактивных веществ.
Использование обменной энергии на син
-
тез продукции было выше в 1
-
опытной группе –
54,98 МДж, что по сравнению с аналогами из
других групп больше на 2,97 МДж и 3,52 МДж.
Больше всего азота откладывалось в теле
у телят 1
-
опытной группы –
28,57 г, что на 3,7 г и
2,8
г больше по сравнению со сверстницами.
При изучении использования минеральных
веществ рациона телочками показало, что ба
-
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ
130
ланс кальция и фосфора всех групп был поло
-
жительным, разница в пределах ошибки.
Рост и развитие телят
Основными показателями интенсивности
выращивания телят являются живая масса,
среднесуточные приросты.
Таблица 2 –
Динамика живой массы подопытных телят, кг
Возраст, мес
Группы
Контрольная
1 опытная
2 опытная
Новорожденные
30,6±0,96
30,9±0,57
30,7±0,85
1
47,6±0,89
46,4±1,31
45,8
±0,75
2
72,1±1,28
70,1±1,22
66,2±0,82
3
98,7±1,25
98,5±1,52
89,6±0,84
4
121,4±1,43
122,1±1,83
108,6±0,93
5
141,2±1,47
144,4±1,67
126,4±0,85
6
161,2±1,82
167,1±2,49
146,9±1,01
В первые три месяца телята контрольной
группы имели некоторое превосходство в живой
массе перед опытными группами, за молочный
период в контрольной группе получено от телят
68,1 кг, в 1
-
опытной –
67,6 кг и 2
-
опытной –
58,9
кг.
Начиная с 4
-
го месяца, когда животные бы
-
ли переведены полностью на основной рацион
кормления, наблюдается более интенсивное на
-
ращивание живой массы у телят 1
-
опытной груп
-
пы. В целом за 6 месяцев прирост живой массы
в контрольной группе составил 130,5 кг, в 1
-
опытной –
136,2 кг и во 2
-
опытной –
116,2.
Телочки 1
-
опытной группы в более раннем
возрасте привыкают к использованию раститель
-
ных кормов и отсутствие в рационе молочных
кормов проходит менее болезненно, чем в конт
-
рольной. Во 2
-
опытной группе замена цельного
молока на ЗЦМ в возрасте 46 дней отрицательно
сказалось на дальнейшем развитии телок.
Интенсивность роста телят во всех группах
была высокой о чем свидетельствуют данные по
среднесуточному приросту живой массы.
Заголовок диаграммы
0
200
400
600
800
1000
1
2
3
4
5
6
возраст, мес
ср
е
д
нес
ут
о
чны
й
п
р
иро
ст
, г
контрольная
1-опытная
2-опытная
Рисунок 1 –
Среднесуточный прирост живой массы подопытных телят, г
Наибольшие среднесуточные приросты по
-
лучены у всех групп животных в 2
-
3 месячном
возрасте. Начиная с 3 месяца до 6 месячного
возраста некоторые преимущества сохраняется
за телятами 1
-
опытной группы и в целом за весь
период опыта суточный прирост составил: 726 г,
757 г, 646 г.
В период проведения исследований нами
изучены биохимические и морфологические по
-
казатели крови подопытных животных.
Таблица 3 –
Биохимические показатели крови подопытных животных
.
Показатели
Норма
Группы
Контрольная
1-
опытная
2-
опытная
В начале опыта
Общий белок, г/л
51,6-80
60,87±0,33
59,07±1,17
59,03±1,47
Резервная
щелоч
-
ность, об % СО
2
45-55
53,46±3,70
54,68±3,18
54,80±3,73
Кальций, ммоль/л
2,50-3,07
2,09±
2,49±0,34
2,10±0,25
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ
131
Фосфор, ммоль/л
1,45-1,94
1,35±
1,42±0,09
1,43±0,18
Сахар, ммоль/л
2,22-3,88
1,75±
1,72±0,40
1,69±0,21
Витамин Е, ммоль/л
3,0-3,4
4,03±
4,40±1,93
4,12±1,45
В конце опыта
Общий белок, г/л
51,6-80
74,93±1,86
78,80±0,20
73,80±4,28
Резервная
щелоч
-
ность, об % СО
2
45-55
46,21±1,19
54,01±1,58
51,58±2,15
Кальций, ммоль/л
2,50-3,07
2,14±0,06
2,41±0,06
2,02±0,09
Фосфор, ммоль/л
1,45-1,94
1,74±0,11
1,93±0,06
1,88±0,13
Сахар, ммоль/л
2,22-3,88
2,16±0,15
2,66±0,05
2,06±0,28
Витамин Е, ммоль/л
3,0-3,4
2,02±0,64
6,76±3,04
3,42±0,94
В начале опыта в крови было ниже нормы
содержание
кальция, фосфора, сахара, к концу
опыта удалось нормализовать содержание в
крови фосфора, сахара в 1
-
опытной, содержание
кальция осталось чуть ниже нормы.
При исследований содержания гемогло
-
бина, эритроцитов и лейкоцитов существенной
разницы не отмечено.
Таким образом, использование замените
-
ля цельного молока «
SpezialNeu
» в кормлении
телочек не оказало отрицательного влияния на
переваримость и усвоение основных питатель
-
ных веществ в рационе.
Так, телята 1
-
опытной группы превосхо
-
дили сверстниц контрольной и 2
-
опытной групп
по переваримости сухого вещества соответ
-
ственно на 5,68 и 4,47 %, органического –
5,83 и
4,81 %, сырого протеина –
на 3,19 и 1,88 % и
безазотистых экстрактивных веществ –
на 3,02 и
2,02 %. Баланс азота был положительным у
телят всех групп.
Прирост живой массы за 6 месяцев выра
-
щивания был 130,5 кг в контрольной группе. В 1
-
опытной –
136,2 и во 2
-
опытной –
116,2 кг.
За весь период опыта среднесуточные
приросты живой массы в контрольной и 1
-
опытной групп были практически одинаковыми, в
тоже время, необходимо отметить, что замена
молочных кормов на ЗЦМ с 46 дня после
рождения, отрицательно сказалось на приросте
живой массы и следовательно среднесуточных
приростов.
Морфологические и биохимические пока
-
затели крови телок находились в пределах фи
-
зиологических норм.
Следовательно, для повышения товарнос
-
ти молока целесообразно включать в схемы
кормления телят молочного периода заменитель
цельного молока «
SpezialNeu
» в количестве 41,5
кг (сухого заменителя) с 8 до 90 день.
Литература:
1.
Бегімбеков Қ.Н., Тӛреханов А.Ә., Байжұ
-
манов Ә. Мал ӛсіру және селекция
-
Алматы,
2012.
2. Жазылбеков Н.А., Мырзахметов А.И.,
Кинев М.А., и др., Кормление крупного рогатога
скота в современных условиях –
Алматы, 2005
3. Мотовилов К.Я., Булатов А.П. и др., Экс
-
пертиза кормов и кормовых добавок –
Новосибирск, 2009
4. Садықұлов Т.С., Бексейітов Т.К. Мал ӛсі
-
ру
және селекция –
Павлодар, 2009
5. Тореханов А.Ә., Каримов Ж.К., Даленов
Ш.
Д
№ и др., Ірі қара мал шаруашылығы –
Алма
-
ты, 2006
6
. Хохрин С.Н. Кормление сельскохозяйст
-
венных животных –
Москва «Колос», 2007
References:
1. Begіmbekov Қ.N., Tӛrehanov A.Ә., Bajzhұ
-
manov Ә. Mal ӛsіru zhәne selekcija –
Almaty, 2012.
2. Zhazylbekov N.A., Myrzahmetov A.I., Kinev
M.A., i dr., Kormlenie krupnogo rogatoga skota v
sovremennyh uslovijah
–
Almaty, 2005
3. Motovilov K.Ja., Bulatov A.P. i dr., Jeksper-
tiza kormov i kormovyh dobavok
–
Novosibirsk,
2009
4. Sadyқұlov T.S., Beksejіtov T.K. Mal ӛsіru
zhәne selekcija –
Pavlodar, 2009
5. Torehanov A.Ә.,
Karimov Zh.K., Dalenov
Sh.
D№ i dr., Іrі қara mal sharuashylyғy –
Almaty,
2006
6. Hohrin S.N. Kormlenie sel'skohozjajstven-
nyh zhivotnyh
–
Moskva «Kolos», 2007
Сведения об авторах:
Муслимов Бахытжан Муслимович
—
профессор кафедры Технологии производства продук
-
тов животноводства Костанайского государственного университета им. А. Байтурсынова,
доктор сельскохозяйственных наук, г. Костанай, ул. Маяковского 99/1 ,тел.:87019629653.
Жусупов М.Ж. –ТОО «Турар», кандидат сельскохозяйственных наук, тел.:870533
17512.
Кушекбаев Жандос Жумасултанович
-
зоотехник
-
селекционер ТОО «Турар»
тел.:87052124401
Muslimov Bahytzhan Muslimovic
—
doctor of the Department of Technology of production of animal
products Kostanay state University. A. Baitursynov, professor, Kostanai, Mayakovski st. 99/1, phone:
87019629653.
Zhusupov M.Zh.-
candidate of agricultural Sciences, LLP ―Turar‖, phone: 87053317512.
Kushekbaev Zh. Zh.
–
livestock specialist-selector, phone: 87052124401.
АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ
132
Муслимов
Б.М.
-
А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетің мал ша
-
руашылығы ӛнімдерін ӛндіру технологиясы кафедрасының профессоры, ауыл шаруашылық
ғылымдарының докторы, Қостанай
қ
.
Маяковского к.
99/1;
тел
.: 87019629653.
Жусупов М.Ж.
-
«Тұрар» ЖШС−гі, ауыл шаруашылық ғылымдарының кандидаты,
тел
.:
87053317512.
Кушекбаев Ж.Ж.
-
«Тұрар» ЖШС−нің зоотехник
-
селекционері,
тел.: 87052124401.
УДК 631.153: 636.03.2: 637.1.12
УСТАНОВЛЕНИЕ ОПТИМАЛЬНОЙ СТРУКТУРЫ СТАДА
В МОЛОЧНЫХ
ХОЗЯЙСТВАХ КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ И ВЗАИМОСВЯЗЬ С УРОВНЕМ
МОЛОЧНОЙ ПРОДУКТИВНОСТИ КОРОВ
Папуша Н.В. –
к.с.
-
х.н., старший преподаватель, Костанайский государственный
университет имени А.Байтурсынова
Кажиякбарова А.Т. –
магистрант
,
Костанайский государственный университет имени
А.Байтурсынова
Объектом исследований были животные
молочного, молочно
-
мясного направления продук
-
тивности. В статье рассматриваются продуктивные качества коров черно
-
пестрой, голштин
-
ской и симментальской пород крупного рогатого скота племенных хозяйств Костанайской облас
-
ти.
Материалом исследований послужили данные сводного отчета бонитировки маточного пого
-
ловья перечисленных пород анализируемых хозяйств согласно установленной методике исследо
-
вания.
При проведении научно
-
хозяйственных опытов молочную продуктивность анализируемого
поголовья оценивали по всем лактациям с учетом удоя, массовой доли жира, выхода молочного
жира. Молочная продуктивность коров учитывалась на основе контрольных доений, проводимых
ежемесячно.
Основным критерием выбора породы скота для разведения является продуктивность и
качество молочной продукции. Одним из важных показателей правильно организованного воспро
-
изводства стада является поддержание его оптимальной структуры. Большинство хозяйств
нашей страны имеет законченный оборот с внутрихозяйственной специализацией производства,
и для них очень важно поддержание или создание стада с оптимальной структурой. На основании
результатов племенной и хозяйственной деятельности хозяйств изучены
возрастная структура
маточного поголовья, классный состав и взаимосвязь оптимальной структуры стада с
основными показателями молочной продуктивности коров разного возраста. Полученные
результаты включают в себя поддержание оптимальной структуры молочного стада.
Ключевые слова: коровы, молочная продуктивность, удой, классный состав.
DETERMINATION OF OPTIMAL HERD STRUCTURE IN DIARY FARMS OF
KOSTANAY REGION AND CORRELATION WITH MILK PRODUCTIVITY LEVEL
Papusha N. V.
–
candidate of agricultural sciences, senior lecturer, A. Baytursynov Kostanay State
University
Kazhiyakbarova A. T.
–
postgraduate, A. Baytursynov Kostanay State University
The study included animal of milk, milk-meat direction of productivity. We used the data from summary
report about appraisal of listed breeding species analyzed according to the established methodology of the
study. The article dwells on the productive qualities of the black-variegated, golshtinskaya and simmentals-
kaya breeds of cattle in stock-breeding farms in Kostanay region. Conducting of scientific and economic
experiments analyzed livestock milk production was estimated by taking into account of all the lactation milk
yield, the mass fraction of fat, milk fat yield. The milk yield of cows taken into account on the basis of control
milkings was conducted monthly.
The main criterion for selecting the right type of cattle breeding is the productivity and quality of dairy
products. One of the important indicators of properly organized reproduction of the herd is to maintain its
optimal structure. Most farms in our country has finished turnover with farm specialization of production, and
for them it is very important to maintain or create a herd with an optimal structure. Age structure of parent
stock as well as class structure and interrelation of optimal herd structure and main indices of milk
productivity of cows of different ages were studied on the basis of stock-breeding and economic activities of
the farms. The results obtained include maintaining the optimal structure of the dairy herd.
Key words: cows, milk productivity, yield of milk, class structure.
СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ НАУКИ
133
ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫНЫҢ СҤТ
ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫНДА ТАБЫННЫҢ
ОҢТАЙЛЫ ҚҰРЫЛЫМЫН АНЫҚТАУ МЕН СИЫРЛАРДЫҢ
СҤТ ӨНІМДІЛІГІМЕН
БАЙЛАНЫСЫ
Папуша Н.В
–
а.ш.ғ.к., аға оқытушы, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік
университеті
Кажиякбарова А.Т.
-
магистрант, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік универ
-
ситеті
Зерттеу нысаны сүтті
және сүтті
-
етті ӛнімділік бағытындағы жануарлар. Мақалада Қос
-
танай облысының асыл тұқымды шаруашылықтардың ірі қара малының қара
-
ала, голштин және
симментал тұқымы сиырларының ӛнімділік қасиеттері
қарастырылады. Зерттеу материалы
ретінде белгіленген зерттеу әдістемесі бойынша талданатын шаруашылықтардағы жоғарыда
аталған тұқымдарының аналық табынына жүргізілген бағалаудың жиынтық есебі алынған. Ғылы
-
ми
-
шаруашылық тәжірибе жасау кезінде талданатын мал басының сүт ӛнімділігін бүкіл лактация
бойынша сауым сүті,майдың массалық үлесі, сүт майының шығуы бағаланды. Сиырлардың сүт
ӛнімділігі ай сайын жүргізілетін бақылау сауу бойынша анықталды.
Мал басын кӛбейту үшін мал тұқымын таңдаудың негізгі
белгісі сүт ӛнімділігі мен оның
сапасы. Дұрыс ұйымдастырылған табынның маңызды кӛрсеткішінің бірі оның оңтайлы құрылымын
сүйемелдеу.
Бiздiң еліміздің кӛптеген шаруашылықтарының ішкі шаруашылық ӛндірістің маман
-
дырылған аяқталған айналымы бар, олар үшін оңтайлы
құрылым құру және қолдау ӛте маңызды
.
Шаруашылықтардың асыл тұқымдық және шаруашылық қызметінің нәтижелері негізінде аналық
табынның жастық құрылымы, кластық құрамы және әр түрлі жастағы сиырлардың сүт ӛнім
-
ділігінің негізгі кӛрсеткіштері мен табынның оңтайлы құрылымымен ӛзара байланысы зерттелді.
Алынған нәтижелер сүт табынының оңтайлы құрылымын сүйемелдеуді кӛрсетеді.
Негізгі сӛздер: сиырлар, сүт ӛнімділігі, сауым сүті, кластық құрам.
Ведущей отраслью животноводства в Рес
-
публике Казахстан является скотоводство, а для
многих районов, в частности и Костанайской об
-
ласти
-
специализированное молочное скотовод
-
ство с разведением черно
-
пестрой, голштинской
и симментальской пород.
Молочная продуктивность зависит от цело
-
го комплекса внутренних и внешних факторов.
Главным из них следует считать наследствен
-
ные, в том числе породные особенности и уро
-
вень кормления. Из других факторов большое
значение имеют доение, содержание, уход, воз
-
раст коровы, время ее отела, продолжитель
-
ность сухостойного
периода и сервис
-
периода.
Наследственностью и породными особенностя
-
ми определяются потенциальные продуктивные
возможности животных [1].
Эффективность молочного скотоводства в
значительной степени зависит от интенсивности
использования маточного поголовья. От приня
-
той в хозяйстве структуры стада зависят темпы
воспроизводства поголовья, а также количество
получаемой молочной и мясной продукции.
Научные исследования проводились в
рамках государственного заказа по бюджетной
программе 212 «Научные исследования и меро
-
приятия в области агропромышленного комплек
-
са», приоритетного направления №2 «Повыше
-
ние генетического потенциала продуктивности,
совершенствование
технологий
кормления,
содержания и воспроизводства сельскохозяйст
-
венных животных, птиц,
рыб и пчел в различных
регионах Республики Казахстан» по проекту
«Разработка и адаптация современных техноло
-
гий повышения генетического потенциала молоч
-
ного скота Казахстана». Данная статья является
Достарыңызбен бөлісу: |