ТАНЫМАЛ ЭКСПРЕСС-ДИАГНОСТИКА
Жетекшінің басқару іс-әрекетінің кеңістігі
Әрбір шебердің өз құралы бар. Хирургта – скальпель, сурет-
шіде – қылқалам, жетекшінің негізгі құралы іс-әрекеттің қатаң
жалғаспалы тізбегі болып табылады, оның әрбір бөлігі күрделі
басқарушылық функцияны, яғни операцияны атқарады. Бұл тіз-
бектің негізгі бөлімдері қандай?
Микрожағдаятты бағалау және диагноз.
Жоспарлау (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді және шұғыл).
Ағымды микрожағдаяттың бағыты және диагностикасы.
Шешімді өңдеу және қабылдау.
Іс-әрекеттің бағдарламасын құру.
Шешімді орындауға жіберу ұжымы.
Ағымды және соңғы нәтижелерді бақылау, бағалау және
түзету.
Басқару процесінің түйіндік механизмдерін – «жоспарлау,
мақсат қою және шешім қабылдау», негізінен іс-әрекеттің, бүк-
телген бағдарламасын және нәтижесінің моделін қалыптас-
тырады.
Шешім қабылдау ең алдымен басқару психологиясының бө-
лімді механизмінің бастауында проблемалы жағдайдың шешіл-
генін білдіреді.
Психология адамның интеллектуалды қайраткерлігінің проб-
лемалы жағдайларын қарастырады.
Барлық жағдайлар проблемалы бола бермейді. Проблемалы
жағдай келесі компоненттерден тұрады:
– қажеттілікті ұсыну, бұл проблемалы жағдайдың аспекті-
лері – бұл субъект жағдайы;
– зияткерлік мүмкіндіктер;
– белгісіз білімдер немесе проблемалы тапсырмалар.
Дәл осы үш компоненттің жиынтығын қамтитын жағдайлар
басқа жағдайлардан ерекшелігін көрсетеді. Мына жағдайлардың
үш түрін бөліп көрсетеді:
1) адам өзінің білетінін білгенде – бұл жағдайда қиындық та
жоқ, ойланудың қажеттілігі де жоқ.
393
2) ол өзінің білмейтінін білмегенде – бұл жағдайда болашақ
ғылыми проблемалар туралы айтуға болады.
3) ол өзінің білмейтінін білгенде – бұл жағдайда ол нағыз
қиын жағдайға кездескен. Оның ерекшеліктерінің бірі – ол өзі-
нің қосымша күшіне сүйене отырып, тапсырманың немесе қиын-
дық тудырады және шешімін өзі таба алады.
Басқаруда шешім қабылдау – мақсатты қалыптастыру, орын-
дау субъектісі ретінде оны тапсырмаға қосу, іс-әрекет бағдар-
ламасын белгілеу және жалпы бағыт-бағдар беру, ашық түрде
туралауға орнату болып табылады.
Қиын жағдайдың түріне және басқару қайраткерлігінің шарт-
тарына тәуелді шешім қабылдауда өзіндік белгілер орнатылады.
Қиын жағдай үш түрге бөлінеді:
Детерминациялы. Оқиғалар мен құбылыстардың сызықтық
себептік – зерттеулік байланыс негізіндегі ситуация (ең қара-
пайым үлгі: егер күн батса, қараңғы түседі).
Мүмкіндік. Бұл қандай да бір құбылыс немесе оқиғаның
өзіндік немесе басқа деңгейлік мүмкіндікте жүзеге асыры-
луы (мысалы: құлап бара жатқан монета немесе сандарымен
кубик).
Стратегиялық. Бұл белгілі құбылыстың алдағы болашақта-
ғы өтуге тиіс жағдайлар (мысалы: жылдық жоспарды орындау,
сертификат алу, диплом қорғау т.б.).
Басқару шешімдерінің ерекшеліктері мен тән белгілерін қа-
растырмас бұрын, сіздің назарыңызға тест ұсынылады, бұл тұл-
ғаның ерекшеліктерін анықтау үшін қолданылады.
Төменгі ұсынылған 20 сөйлемді мұқият оқыңыз және ұсы-
нылған төрт шешімнің біреуін таңдаңыз:
Достарыңызбен бөлісу: |