- тарау. «Математика» пәнінің мазмҧнын ҧйымдастыру

108 
3) осы бағдарламадағы оқу материалының оқу жылдарына (сынып-
тарға) бӛлінуі үлгі ретінде берілген, мұғалім білім алушылардың ерекше-
ліктерін  есепке  ала  отырып  оқу  материалын  меңгеруді  бір  сыныптан 
басқа сыныпқа кӛшіре алады.  Әрбір ақыл-ой кемістігі бар білім алушы-
ның дамуға және жеке қарқын мен белгілі бір кӛлемдегі оқу материалын 
меңгеруге деген құқығын жүзеге асыра отырып, мұғалім ӛзінің сыныбын-
дағы  әрбір  білім  алушының  оқу  тақырыбының,  бӛлімнің  материалын 
оқуы  үшін  қажетті  сағат  санын  ӛзі  анықтайды.  Келесі  тақырыпты  оқуға 
кӛшу үшін бірінші және екінші типологиялық топтардағы (В.В.Воронкова) 
білім алушылардың бағдарламалық материалды меңгеруі негіз болады. 
Әрбір  сыныпта  оқытудың  алдында  ӛткен  материалды  қайталаудан 
бастаған дұрыс. 
 
1-
кесте 
 
№ 
Бӛлімдер 
Бӛлімшелер 
1 
Санға дейінгі түсініктер  
 
1.1 
Шамалық түсініктер: үлкен-кіші  
1.2 
Шамалық түсініктер: ұзын-қысқа  
1.3 
Шамалық түсініктер: кең-тар  
1.4 
Шамалық түсініктер: биік-аласа  
1.5 
Шамалық түсініктер: жуан-жіңішке  
1.6 
Шамалық түсініктер: терең-таяз  
1.7 
Заттың ауырлығы туралы түсініктер  
1.8 
Сандық түсініктер 
1.9 Кеңістіктік түсініктер 
1.10 
Қолдану тәртібіне қатысы 
1.11 
Мезгілдік түсініктер 
1.12 
Заттың пішіні туралы түсініктер 
2 
Нумерация 
 
3 
Арифметикалық 
амалдар 
 
4 
Арифметикалық 
есептер  
 
5 
Шамалар 
 
6 
Кӛрнекі 
геометрия 
элементтері  
 
 
49.  Оқу  бағдарламасында  оқыту  мақсаттарын  қолдануға,  монито-
ринг  ӛткізуге  тиімді  болу  үшін  кодтық  белгі  енгізілген.  Кодтық  белгідегі 
бірінші  сан  сыныпты,  екінші  сан  бӛлімді,  үшінші  сан  бӛлімшені  және 
тӛртінші сан оқыту мақсатының реттік нӛмерін кӛрсетеді. Мысалы, 1.1.3.4 
кодында  «1»  -  сынып,  «1.3»  -  бӛлімше,  «4»  -  оқыту  мақсатының  реттік 
саны.  Бӛлімшесі  болмаған  жағдайда  үштаңбалы  кодтық  белгі  қолданы-

109 
лады.  Мысалы,  1.2.4  кодында  «1»  -  сынып,  «2»  -  бӛлім,  «4»  -  оқыту 
мақсатының реттік саны. 
50. 
Оқу бағдарламасында әрбір бӛлімнің оқу материалын оқытудың 
дәйектілігі мен мазмұнын анықтау үшін негіз болып табылатын, сондай-
ақ  білім  алушылардың  жетістіктерін  бағалау  критериі  болып  табылатын 
күтілетін нәтижелер тұжырымдалған.  
51.  Мақсатты  тұжырымдау  жүйесі  мұғалімге  білім  алушылардың 
таным  үдерісін  басқаруға,  материалды  меңгеруді  қадамдық  бақылауды 
жүзеге асыруға, оқыту үдерісін жекелендіруге мүмкіндік береді.  
52. Оқыту мақсаттарының жүйесі: 
1) «Санға дейінгі түсініктер»:  
2-
кесте 
 
Бӛлімшелер  
0 сынып 
1 сынып 
Оқыту мақсаттары 
1. 
Шамалық 
түсініктер: 
үлкен-кіші  
0.1.1.1 
салыстырылатын 
екі заттан үлкен, кіші затты 
тану және кӛрсету 
0.1.1.2  жазық  заттарды 
кӛлеміне  қарай  салыстыр-
ғанда  мұғалімнің  кӛрсетуі 
бойынша,  үлгі  бойынша, 
мұғалімнің  сӛздік  нұсқауы 
бойынша,  ӛздігінен  салу 
(кӛлемді  заттарды  салыс-
тырғанда  қою)  тәсілдерін 
пайдалану 
0.1.1.3      2-
3  затты  кӛлемі 
(үлкен-кіші)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының қасиеттерін 
атау  
0.1.1.4 
заттарды  шама 
белгілері  (үлкен-кіші)  бой-
ынша 
топтарға 
бӛлу 
(жіктеу) 
0.1.1.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың  шамасын  есепке 
алу 
0.1.1.6 
заттарды  (3-5)  ша-
масы бойынша реттеу 
1.1.1.1 
салыстырылатын 
екі заттан үлкен, кіші затты 
тану және кӛрсету 
1.1.1.2  жазық  заттарды 
кӛлеміне  қарай  салыстыр-
ғанда  мұғалімнің  кӛрсетуі 
бойынша,  үлгі  бойынша, 
мұғалімнің  сӛздік  нұсқауы 
бойынша,  ӛздігінен  салу 
(кӛлемді  заттарды  салыс-
тырғанда  қою)  тәсілдерін 
пайдалану 
1.1.1.3      2-
3  затты  кӛлемі 
(үлкен-кіші)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының  қасиеттерін 
атау  
1.1.1.4 
заттарды 
шама 
белгілері  (үлкен-кіші)  бой-
ынша 
топтарға 
бӛлу 
(жіктеу) 
1.1.1.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың  шамасын  есепке 
алу 
1.1.1.6 
заттарды  (3-5)  ша-
масы бойынша реттеу 
2. 
Шамалық 
түсініктер: 
ұзын-қысқа  
0.1.2.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  ұзын  (қысқа) 
затты тану және кӛрсету 
1.1.2.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  ұзын  (қысқа) 
затты тану және кӛрсету 

110 
0.1.2.2 
заттарды  ұзын-
дығына 
қарай 
салыс-
тырғанда  мұғалімнің  кӛр-
сетуі бойынша, үлгі бойын-
ша,  мұғалімнің  сӛздік  нұс-
қауы  бойынша,  ӛздігінен 
салу  және  қатар  қою  тә-
сілдерін пайдалану 
0.1.2.3 2-3 
затты ұзындығы 
(ұзын-қысқа, 
ұзындау-
қысқалау)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының қасиеттерін 
атау  
0.1.2.4 
заттарды  ұзындық 
белгілері  (ұзын,  қысқа) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
0.1.2.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың  ұзындығын  есепке 
алу 
0.1.2.6 
заттарды 
(3-5) 
ұзындығы бойынша реттеу  
0.1.2.7 
ұзындықтары  бой-
ынша  салыстыру  және  бір 
заттың 
басқадан 
қан-
шалықты ұзын (қысқа) еке-
нін кӛрсету  
0.1.2.8 
заттардың  ұзын-
дықтарын ӛлшегеннен кей-
ін оларды теңестіру 
1.1.2.2 
заттарды 
ұзын-
дығына 
қарай 
салыс-
тырғанда  мұғалімнің  кӛр-
сетуі бойынша, үлгі бойын-
ша,  мұғалімнің  сӛздік  нұс-
қауы  бойынша,  ӛздігінен 
салу  және  қатар  қою  тә-
сілдерін пайдалану 
1.1.2.3  2-3 
затты ұзындығы 
(ұзын-қысқа, 
ұзындау-
қысқалау)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының  қасиеттерін 
атау  
1.1.2.4 
заттарды  ұзындық 
белгілері 
(ұзын, 
қысқа) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
1.1.2.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың  ұзындығын  есепке 
алу 
1.1.2.6 
заттарды 
(3-5) 
ұзындығы бойынша реттеу  
1.1.2.7 
ұзындықтары  бой-
ынша  салыстыру  және  бір 
заттың 
басқадан 
қан-
шалықты  ұзын  (қысқа)  еке-
нін кӛрсету  
1.1.2.8 
заттардың  ұзын-
дықтарын  ӛлшегеннен  кей-
ін оларды теңестіру 
3. 
Шамалық 
түсініктер: 
кең-тар 
0.1.3.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  кең  (тар)  затты 
тану және кӛрсету 
0.1.3.2 
заттарды  кеңдігіне 
қарай  салыстырғанда  мұ-
ғалімнің кӛрсетуі бойынша, 
үлгі  бойынша,  мұғалімнің 
сӛздік  нұсқауы  бойынша, 
ӛздігінен  салу  және  қатар 
қою тәсілдерін пайдалану  
0.1.3.3  2-
3  затты  кеңдігі 
(кең-тар, 
кеңдеу-тарлау) 
бойынша 
салыстырған 
1.1.3.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  кең  (тар)  затты 
тану және кӛрсету 
1.1.3.2 
заттарды  кеңдігіне 
қарай  салыстырғанда  мұ-
ғалімнің кӛрсетуі  бойынша, 
үлгі  бойынша,  мұғалімнің 
сӛздік  нұсқауы  бойынша, 
ӛздігінен  салу  және  қатар 
қою тәсілдерін пайдалану  
1.1.3.3  2-
3  затты  кеңдігі 
(кең-тар, 
кеңдеу-тарлау) 
бойынша салыстырған кез-

111 
кезде  олардың  әр-қайсы-
сының қасиеттерін атау 
0.1.3.4 
заттарды 
ендік 
белгілері  (кең-тар,  енді-
енсіз)  бойынша  топтарға 
бӛлу (жіктеу) 
0.1.3.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың 
енін 
(кең-тар) 
есепке алу 
0.1.3.6 
заттарды  (3-5)  ені 
бойынша реттеу 
де  олардың  әр-қайсысы-
ның қасиеттерін атау 
1.1.3.4 
заттарды 
ендік 
белгілері  (кең-тар,  енді-
енсіз)  бойынша  топтарға 
бӛлу (жіктеу) 
1.1.3.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың 
енін 
(кең-тар) 
есепке алу 
1.1.3.6 
заттарды  (3-5)  ені 
бойынша реттеу 
4. 
Шамалық 
түсініктер: 
биік-аласа 
0.1.4.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  биік  (аласа) 
затты тану және кӛрсету 
0.1.4.2 
заттарды  биіктігіне 
қарай  салыстырғанда  мұ-
ғалімнің  кӛрсетуі  бойын-
ша,  үлгі  бойынша,  мұға-
лімнің 
сӛздік 
нұсқауы 
бойынша  ӛздігінен  қатар 
қою тәсілін пайдалану 
0.1.4.3  2-
3  затты  биіктігі 
(биік-аласа,  биіктеу-аласа-
лау)  бойынша  салыстыр-
ған  кезде  олардың  әрқай-
сысының қасиеттерін атау  
0.1.4.4 
заттарды  биіктік 
белгілері  (биік-аласа)  бой-
ынша 
топтарға 
бӛлу 
(жіктеу) 
0.1.4.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың биіктігін есепке алу 
0.1.4.6 
заттарды  биіктігі 
бойынша реттеу 
0.1.4.7 
заттарды  салыс-
тырғаннан  кейін,  бір  зат-
тың  басқасынан  қанша-
лықты  биік  (қысқа)  екенін 
кӛрсету 
1.1.4.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  биік  (аласа) 
затты тану және кӛрсету 
0.1.4.2 
заттарды  биіктігіне 
қарай  салыстырғанда  мұ-
ғалімнің  кӛрсетуі  бойын-
ша,  үлгі  бойынша,  мұға-
лімнің 
сӛздік 
нұсқауы 
бойынша  ӛздігінен  қатар 
қою тәсілін пайдалану 
1.1.4.3  2-
3  затты  биіктігі 
(биік-аласа,  биіктеу-аласа-
лау)  бойынша  салыстыр-
ған  кезде  олардың  әрқай-
сысының қасиеттерін атау  
1.1.4.4 
заттарды  биіктік 
белгілері  (биік-аласа)  бой-
ынша 
топтарға 
бӛлу 
(жіктеу) 
1.1.4.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың биіктігін есепке алу 
1.1.4.6 
заттарды  биіктігі 
бойынша реттеу 
1.1.4.7 
заттарды  салыс-
тырғаннан кейін, бір заттың 
басқасынан 
қаншалықты 
биік (қысқа) екенін кӛрсету 
5. 
Шамалық 
түсініктер: 
жуан-жіңішке 
0.1.5.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  жуан  (жіңішке) 
затты тану және кӛрсету 
0.1.5.2 
заттарды  жуанды-
1.1.5.1 
салыстырылатын 
екі  заттан  жуан  (жіңішке) 
затты тану және кӛрсету 
1.1.5.2  заттарды  жуанды-

112 
ғына  қарай  салыс-тырған-
да 
мұғалімнің 
кӛрсетуі 
бойынша,  үлгі  бойынша, 
мұғалімнің  сӛз-дік  нұсқауы 
бойынша,  ӛз-дігінен  салу, 
қатар  қою  тәсілдерін  пай-
далану 
0.1.5.3 2-
3 затты жуандығы 
(жуан-жіңішке,  жуандау-жі-
ңішкелеу)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының қасиеттерін 
атау 
0.1.5.4 
заттарды  жуандық 
белгілері 
(жуан-жіңішке) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
0.1.5.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық  әрекеттерде  зат-
тардың  жуандығын  есепке 
алу 
0.1.5.6 
заттарды жуандығы 
бойынша реттеу 
ғына  қарай  салыс-тырған-
да 
мұғалімнің 
кӛрсетуі 
бойынша,  үлгі  бойынша, 
мұғалімнің  сӛз-дік  нұсқауы 
бойынша,  ӛз-дігінен  салу, 
қатар  қою  тәсілдерін  пай-
далану 
1.1.5.3 2-
3 затты жуандығы 
(жуан-жіңішке,  жуандау-жі-
ңішкелеу)  бойынша  са-
лыстырған  кезде  олардың 
әрқайсысының  қасиеттерін 
атау 
1.1.5.4 
заттарды  жуандық 
белгілері 
(жуан-жіңішке) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
1.1.5.5 
ойын,  тұрмыстық, 
заттық әрекеттерде заттар-
дың жуандығын есепке алу 
 
1.1.5.6 
заттарды  жуандығы 
бойынша реттеу 
6. 
Шамалық 
түсініктер: 
терең-таяз 
0.1.6.1 
салыстырылатын 
екі  нысаннан  терең  (таяз) 
затты тану және кӛрсету 
0.1.6.2 
заттарды  тереңдігі-
не  қарай  салыстырғанда 
мұғалімнің кӛрсетуі бойын-
ша, үлгі бойынша, мұғалім-
нің  сӛздік  нұсқауы  бойын-
ша  шартты  ӛлшемді  пай-
далану 
0.1.6.3  2-
3  затты  немесе 
нысанды  тереңдігі  (терең-
таяз,  шұңғыл-жайпақ,  те-
реңдеу-таяздау)  бойынша 
салыстырған  кезде  олар-
дың  әрқайсысының  қа-
сиеттерін атау  
0.1.6.4 
заттарды  тереңдік 
белгілері (терең-таяз, шұң-
ғыл-жайпақ)  бойынша  топ-
тарға бӛлу (жіктеу)   
0.1.6.5 
ойын,  тұрмыстық, 
1.1.6.1 салыстырылатын е-
кі  нысаннан  терең  (таяз) 
затты тану және кӛрсету 
1.1.6.2  заттарды  тереңді-
гіне  қарай  салыстырғанда 
мұғалімнің  кӛрсетуі  бойын-
ша, үлгі бойынша, мұғалім-
нің  сӛздік  нұсқауы  бойын-
ша  шартты  ӛлшемді  пай-
далану 
1.1.6.3  2-
3  затты  немесе 
нысанды  тереңдігі  (терең-
таяз,  шұңғыл-жайпақ,  те-
реңдеу-таяздау)  бойынша 
салыстырған  кезде  олар-
дың 
әрқайсысының  қа-
сиеттерін атау  
1.1.6.4 
заттарды  тереңдік 
белгілері  (терең-таяз,  шұң-
ғыл-жайпақ)  бойынша  топ-
тарға бӛлу (жіктеу)   
1.1.6.5 
ойын,  тұрмыстық, 

113 
заттық әрекеттерде нысан-
дардың  және  заттардың 
тереңдігін,  шұңғылдығын 
есепке алу 
заттық әрекеттерде нысан-
дардың  және  заттардың 
тереңдігін, 
шұңғылдығын 
есепке алу 
7. 
Заттың 
ауырлығы 
туралы 
түсініктер  
0.1.7.1 
мұғалімнің  кӛме-
гімен,  ӛздігінен  заттың 
ауыр  немесе  жеңіл  екен-
дігін  «қолмен»анықтау  жә-
не оны кӛрсету 
0.1.7.2  2-
3  затты  ауыр-
лығы  (ауыр-жеңіл,  ауыр-
лау-жеңілдеу) 
бойынша 
салыстырған  кезде  олар-
дың  әрқайсысының  қа-
сиеттерін атау 
0.1.7.3   
заттарды  ауырлық 
белгілері 
(ауыр-жеңіл) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
0.1.7.4 
заттарды ауырлығы 
бойынша реттеу 
1.1.7.1 
мұғалімнің  кӛме-
гімен, 
ӛздігінен 
заттың 
ауыр  немесе  жеңіл  екен-
дігін  «қолмен»анықтау  жә-
не оны кӛрсету 
1.1.7.2    2-
3  затты  ауыр-
лығы  (ауыр-жеңіл,  ауыр-
лау-жеңілдеу) 
бойынша 
салыстырған  кезде  олар-
дың әрқайсысының қасиет-
терін атау 
1.1.7.3   
заттарды  ауырлық 
белгілері 
(ауыр-жеңіл) 
бойынша  топтарға  бӛлу 
(жіктеу) 
1.1.7.4 
заттарды ауырлығы 
бойынша реттеу 
8. 
Сандық 
түсініктер 
0.1.8.1  жиын,  сұйық  және 
сусымалы  заттарды  (су, 
құм,  жарма)  салыстырған 
жағдайда  санын  (кӛп-аз, 
біреу-ешбіреу, сонша) білу  
0.1.8.2 
заттардың 
екі 
тобын  салыстырғанда  са-
ны  бойынша  жұптап  са-
лыстыру  тәсілін  (мұға-
лімнің  кӛрсетуі  бойынша, 
үлгі  бойынша,  сӛздік  нұс-
қау  бойынша,  ӛздігінен) 
пайдалану  
0.1.8.3 
сұйық  және  сусы-
малы  заттардың  санын 
мұғалімге  еліктеу  бойын-
ша,  үлгі  бойынша,  ӛзді-
гінен арттыру және азайту  
0.1.8.4 
салыстырылатын 2-
3 
жиын, 
сұйық 
және 
сусымалы  заттардың  әр-
қайсысының  санын  (кӛп-
аз,  біреу-ешбіреу,  сонша) 
атау 
1.1.8.1  жиын,  сұйық  және 
сусымалы  заттарды  (су, 
құм,  жарма)  салыстырған 
жағдайда  санын  (кӛп-аз, 
біреу-ешбіреу, сонша) білу  
1.1.8.2 
заттардың екі тобын 
салыстырғанда 
саны 
бойынша  жұптап  салыс-
тыру  тәсілін  (мұға-лімнің 
кӛрсетуі 
бойынша, 
үлгі 
бойынша,  сӛздік  нұс-қау 
бойынша, 
ӛздігінен) 
пайдалану  
1.1.8.3 
сұйық  және  сусы-
малы  заттардың  санын 
мұғалімге  еліктеу  бойын-
ша, үлгі бойынша, ӛздігінен 
арттыру және азайту  
1.1.8.4 
салыстырылатын 2-
3 
жиын, 
сұйық 
және 
сусымалы  заттардың  әр-
қайсысының санын (кӛп-аз, 
біреу-ешбіреу, сонша) атау 
1 

114 
0.1.8.5 
заттардың  екі  то-
бын  саны  бойынша  теңес-
тіргенде  жетіспеген  затты 
қосу және артық затты алу 
тәсілдерін пайдалану 
.1.8.5 
заттардың  екі  тобын 
саны  бойынша  теңес-тір-
генде  жетіспеген  затты 
қосу және артық затты алу 
тәсілдерін пайдалану 
9. 
Кеңістіктік 
түсініктер 
0.1.9.1 
мұғалімге  еліктеу 
бойынша  ӛз  дене  мүше-
лерінде  бағдарлау:  жоға-
рыда – бас, мойын, кеуде; 
тӛменде  –  аяқ,  алдында  – 
бет,  кеуде,  қарын;  ар-
тында  –  желке,  арқа;  оң 
және  сол  қол,  аяқ,  кӛз, 
құлақ, бет  
0.1.9.2 
мұғалімнің  кӛрсетуі 
бойынша  заттарды  ӛзіне 
қатысты (алыс, жақын, жа-
нында, анда, мұнда) орна-
ластыру 
0.1.9.3 
мұғалімге  еліктеу 
бойынша,  мұғалімнің  сӛз-
дік 
нұсқауы 
бойынша 
берілген  бағыт  бойынша 
қозғалу:  алға-артқа,  оңға-
сол-ға, жанына қарай 
0.1.9.4  мұғалімге  еліктеу 
бойынша,  мұғалімнің  сӛз-
дік 
нұсқауы 
бойынша 
заттың  басқаларға  қатыс-
ты  орналасу  орнын  кӛр-
сету:  жоғары-тӛмен,  жа-
нында,  қасында,  ішінде, 
артында,  алдында,  үстін-
де,  қарсысында,  арасын-
да, ортасында 
0.1.9.5 
ӛз  дене  мүшелері-
нің  кеңістікте  орналасуын 
атау: 
жоғарыда  –  бас,  мойын, 
кеуде;  тӛменде  –  аяқ; 
алдында  –  бет,  кеуде,  қа-
рын;  артында  –  желке, 
арқа;  оң  –  сол  аяқ,  қол, 
кӛз, құлақ, бет  
 
1.1.9.1 
мұғалімге  еліктеу 
бойынша  ӛз  дене  мүше-
лерінде  бағдарлау:  жоға-
рыда  –  бас,  мойын,  кеуде; 
тӛменде  –  аяқ,  алдында  – 
бет, кеуде, қарын; артында 
– желке, арқа; оң және сол 
қол, аяқ, кӛз, құлақ, бет  
 
1.1.9.2 
мұғалімнің  кӛрсетуі 
бойынша  заттарды  ӛзіне 
қатысты  (алыс,  жақын,  жа-
нында,  анда,  мұнда)  орна-
ластыру 
1.1.9.3 
мұғалімге  еліктеу 
бойынша, мұғалімнің сӛздік 
нұсқауы  бойынша  берілген 
бағыт  бойынша  қозғалу: 
алға-артқа,  оңға-солға,  жа-
нына қарай 
1.1.9.4  мұғалімге  еліктеу 
бойынша, мұғалімнің сӛздік 
нұсқауы  бойынша  заттың 
басқаларға  қатысты  орна-
ласу  орнын  кӛрсету:  жоға-
ры-тӛмен, жанында, қасын-
да, 
ішінде, 
артында, 
алдында,  үстінде,  қарсы-
сында, арасында, ортасын-
да 
1.1.9.5 
ӛз  дене  мүшеле-
рінің кеңістікте орналасуын 
атау: 
жоғарыда  –  бас,  мой-ын, 
кеуде;  тӛменде  –  аяқ; 
алдында  –  бет,  кеуде,  қа-
рын;  артында  –  желке, 
арқа; оң – сол аяқ, қол, кӛз, 
құлақ, бет  
 

115 
0.1.9.6 
заттарды  сӛздік 
нұсқау 
бойынша 
ӛзіне 
қатысты  орналастыру:  а-
лыс,  жақын,  жанында,  ан-
да, мұнда  
0.1.9.7 
сӛздік 
нұсқау 
бойынша  заттың  кеңіс-
тіктегі  орнын  ауыстыру: 
жоғары-тӛмен, жанына, қа-
сына, ішіне, артына, алды-
на,  үстіне,  қарсысы,  ара-
сына, ортасына қой 
0.1.9.8 
заттың  орналасу 
орнын  ӛзіне  қатысты  атау: 
алыс,  жақын,  жанында, 
анда, мұнда  
0.1.9.9 
заттардың  кеңістік-
тегі  қозғалыс  бағы-тын 
атау:  алға-артқа,  оңға-
солға, жанына қарай 
0.1.9.10 
заттың  басқа  зат-
тарға  қатысты  орналасу 
орнын атау: жоғары-тӛмен, 
жанында,  қасында,  ішінде, 
артында,  алдында,  үстін-
де,  қарсысында,  арасын-
да, ортасында 
 
1.1.9.6 
заттарды  сӛздік 
нұсқау 
бойынша 
ӛзіне 
қатысты  орналастыру:  а-
лыс,  жақын,  жанында,  ан-
да, мұнда  
1.1.9.7 
сӛздік 
нұсқау 
бойынша  заттың  кеңіс-
тіктегі  орнын  ауыстыру: 
жоғары-тӛмен,  жанына,  қа-
сына,  ішіне,  артына,  алды-
на, үстіне, қарсысы, арасы-
на, ортасына қой 
1.1.9.8 
заттың  орналасу 
орнын  ӛзіне  қатысты  атау: 
алыс,  жақын,  жанында, 
анда, мұнда  
1.1.9.9 
заттардың  кеңістік-
тегі 
қозғалыс 
бағы-тын 
атау: 
алға-артқа, 
оңға-
солға, жанына қарай 
1.1.9.10 
заттың  басқа  зат-
тарға  қатысты  орналасу 
орнын атау: жоғары-тӛмен, 
жанында,  қасында,  ішінде, 
артында, алдында, үстінде, 
қарсысында, арасында, ор-
тасында 
1.1.9.
11  басқа  адамның 
дене  мүшелерінің  орна-
ласуын анықтау және атау  
1.1.9.12  заттың  басқа  зат-
тарға  қатысты  орналасу 
орнын  кӛрсету  және  атау: 
«жоғары-тӛмен,  жанында, 
қасында,  ішінде,  артында, 
алдында,  үстінде,  қарсы-
сында,  арасында,  орта-
сында»  
1.9.13 
заттың 
жазық 
бейнесінің  қағаз  бетіндегі 
орнын  тану  және  кӛрсету: 
«ортасында,  үстінде,  ас-
тында,  оң  жақта,  сол 
жақта, арасында»  
 

116 
10. 
Қолдану 
тәртібіне 
қатысы 
0.1.10.1 
еліктеу  бойынша, 
сӛздік  нұсқауы  бойынша 
заттарды  (олардың  үлгі-
лерін,  бейнелерін)  қатар-
лап қою  
0.1.10.2 
заттың  орналасу 
орнын  (бірінші,  соңғы,  ар-
тынан,  алдында,  ортасын-
да)  сипаттайтын  сӛздерді 
түсіне  отырып,  оны  басқа-
лардың қатарынан табу 
0.1.10.3 
заттың  орналасу 
орнын  (бірінші,  соңғы,  ар-
тынан,  алдында,  ортасын-
да)  сипаттайтын  сӛздерді 
пайдалана отырып, заттың 
қатардағы орнын атау 
1.1.10.1 
еліктеу  бойынша, 
сӛздік  нұсқауы  бойынша 
заттарды  (олардың  үлгі-
лерін,  бейнелерін)  қатар-
лап қою  
1.1.10.2 
заттың  орналасу 
орнын  (бірінші,  соңғы,  ар-
тынан,  алдында,  ортасын-
да)  сипаттайтын  сӛздерді 
түсіне  отырып,  оны  басқа-
лардың қатарынан табу 
1.1.10.3 
заттың  орналасу 
орнын  (бірінші,  соңғы,  ар-
тынан,  алдында,  ортасын-
да)  сипаттайтын  сӛздерді 
пайдалана  отырып,  заттың 
қатардағы орнын атау 
11. 
Мезгілдік 
түсініктер 
0.1.11.1 
ӛз 
ӛміріндегі 
айтулы жағдайлардың «ке-
ше», «бүгін», «ертең» түсі-
ніктерімен  ара  қатынасын 
белгілеу 
0.1.11.2 
ӛз ӛміріндегі айту-
лы  жағдайлардың  тәулік 
бӛліктерінің (таңертең, күн, 
кеш,  түн)  түсініктерімен 
ара қатынасын белгілеу  
0.1.11.3 
тәуліктің  ӛткен 
және  алдағы  бӛліктерін 
шартты  кӛрнекілік  құрал-
дардың  («Тәуліктік  сағат») 
кӛмегімен  кӛрсету  және 
атау  
0.1.11.4 
тәулік бӛліктерінің 
бірізділігін атау 
0.1.11.5  тәуліктің  ӛткен 
және  алдағы  бӛліктерін 
атау 
1.1.11.1 
ӛз 
ӛміріндегі 
айтулы  жағдайлардың  «ке-
ше»,  «бүгін»,  «ертең»  түсі-
ніктерімен  ара  қатына-сын 
белгілеу 
1.1.11.2 
ӛз  ӛміріндегі  айту-
лы  жағдайлардың  тәулік 
бӛліктерінің  (таңертең,  күн, 
кеш,  түн)  түсініктерімен 
ара қатынасын белгілеу  
1.1.11.3 
тәуліктің ӛткен  жә-
не алдағы бӛліктерін шарт-
ты  кӛрнекілік  құралдардың 
(«Тәуліктік  сағат»)  кӛмегі-
мен кӛрсету және атау  
1.1.11.4 
тәулік  бӛліктерінің 
бірізділігін атау 
1.1.11.5 
тәуліктің ӛткен  жә-
не алдағы бӛліктерін атау  
1.1.11.6  жасы  үлкен  және 
кіші адамдарды ажырату  
1.1.11.7 жылдам және баяу 
қозғалыстағы  объектілерді 
тану және кӛрсету  
1.1.11.8  «ертең,  бүгін,  ке-
ше,  арғы  күні,  ерте,  кеш, 
кешікті,  баяғыда,  жақында, 
алдымен,  кейін»  түсінік-

117 
терін  жеке  ӛмірінің  жағ-
дайларымен  және  жақын 
адамдарының  әрекеттері-
мен сәйкестендіру  
1.1.11.9 
денемен  жылдам 
және  баяу  қозғалыстарды 
орындау  
1.1.11.10 
ойыншықтар, зат-
тар  қозғалыстарының  әр 
түрлі жылдамдықтарын жо-
балау  
1.1.11.11 
белсенді  сӛйлеу-
інде  кеше,  бүгін,  ертең, 
арғы  күні,  таңертең,  кеш, 
күн,  түн  мезгілдік  түсінік-
терін қолдану 
12. 
Заттың 
пішіні туралы 
түсініктер  
0.1.12.1 
үлгі 
бойынша, 
атауы  бойынша  заттар-
дың,  ойыншықтардың  ара-
сынан шар мен кубты табу 
0.1.12.2. 
үлгі  бойынша, 
атауы  бойынша  геомет-
риялық  үлгілердің  арасы-
нан 
дӛңгелек, 
шаршы, 
үшбұрыш пішіндерін табу  
0.1.12.3 
мұғалімнің  кӛмегі-
мен,  ӛздігінен  дӛң-гелек, 
шаршы,  үшбұрыштардың 
қима  үлгілерінің  бойымен 
жүргізу  
0.1.12.4 
шыққан пішінді мұ-
ғалімнің  кӛмегімен,  ӛздігі-
нен штрихтау 
0.1.12.5 
атауы  бойынша 
геометриялық  пішіндердің 
үлгісінің  арасынан  дӛң-
гелекті,  шаршыны,  үш-бұ-
рышты табу 
0.1.12.6 
геометриялық  пі-
шіндерді:  куб,  шар,  дӛңге-
лек,  шаршы,  үшбұрышты 
айту 
0.1.12.7 
қоршаған  кеңіс-
тіктен  куб,  шар,  дӛңгелек, 
шаршы,  үшбұрыш  пішінді 
заттарды табу 
1.1.12.1 
үлгі 
бойынша, 
атауы бойынша заттардың, 
ойыншықтардың  арасынан 
шар мен кубты табу 
1.1.12.2. 
үлгі  бойынша, 
атауы  бойынша  геомет-
риялық  үлгілердің  арасы-
нан 
дӛңгелек, 
шаршы, 
үшбұрыш пішіндерін табу  
1.1.12.3 
мұғалімнің  кӛмегі-
мен,  ӛздігінен  дӛң-гелек, 
шаршы,  үшбұрыштардың 
қима  үлгілерінің  бойымен 
жүргізу  
1.1.12.4 
шыққан пішінді мұ-
ғалімнің  кӛмегімен,  ӛздігі-
нен штрихтау 
1.1.12.5 
атауы  бойынша 
геометриялық  пішіндердің 
үлгісінің  арасынан  дӛңге-
лекті,  шаршыны,  үш-бұ-
рышты табу 
1.1.12.6 
геометриялық  пі-
шіндерді:  куб,  шар,  дӛңге-
лек,  шаршы,  үшбұрышты 
айту 
1.1.12.7 
қоршаған  кеңіс-
тіктен  куб,  шар,  дӛңгелек, 
шаршы,  үшбұрыш  пішінді 
заттарды табу 

118 
2) «Нумерация»: 
3-
кесте 
 
1 
сынып 
2 
сынып 
3 
сынып 
4 
сынып 
1
.2.1 
сан 
есімдерді 
(реттік 
және 
есептік) 1-ден, 
сондай-ақ  кез 
келген  саннан 
бастап, 
5 
саны 
кӛле-
мінде 
тура 
және  кері  тәр-
тіпте атау  
1.2.2  санауды 
пайдалана 
отырып,  топ-
тағы 
(5 
кӛлемінде), 
суреттегі,  сан-
дық  пішіндегі 
заттар  санын 
анықтау. 
«Қанша?» 
сұрағына  жа-
уап беру  
1.2.3  цифрлар 
кассасынан  1-
5 
сандарын 
үлгі  бойынша, 
атауы 
бой-
ынша табу  
 
1.2.4.  заттар 
санының 
саусақтар  са-
нымен, 
1-5 
аралығындағ
ы  сандар  мен 
цифрлармен 
арақатынасын 
анықтау 
 
 
2.2.1 
сан 
есімдерді 
(реттік 
және 
есептік)  1-ден, 
сондай-ақ  кез 
келген  саннан 
бастап, 
10 
саны 
кӛле-
мінде 
тура 
және  кері  тәр-
тіпте атау 
2.2.2  санауды 
пайдалана 
отырып, 
топ-
тағы 
(10 
кӛлемінде), 
суреттегі,  сан-
дық 
пішіндегі 
заттар 
санын 
анықтау. 
«Қанша?» 
сұрағына 
жа-
уап беру  
2.2.3  цифрлар 
кассасынан  0, 
1-
9  цифрларын 
және  10  санын 
үлгі  бойынша, 
атауы 
бой-
ынша табу  
2.2.4 
заттар 
санының 
саусақтар 
санымен, 0, 1-9 
аралығындағы 
сандар 
мен 
цифрлармен 
арақатынасын 
анықтау, 
сондай-ақ 
10 
санын жазу 
4.2.1  сан  есімдерді 
(реттік 
және 
есептік) 
1-ден, 
сондай-ақ  кез  кел-
ген  саннан  бастап, 
20  саны  кӛлемінде 
тура  және  кері  тәр-
тіпте атау  
 
 
 
4.2.2 
санауды 
пайдалана  отырып, 
топтағы 
(20 
кӛлемінде),  сурет-
тегі,  сандық  пішін-
дегі  заттар  санын 
анықтау.  «Қанша?» 
сұрағына 
жауап 
беру  
 
 
 
4.2.3 
цифрлар 
кассасынан  11-20 
цифрларын 
үлгі 
бойынша, 
атауы 
бойынша табу 
 
 
4.2.4 
кӛрсетілген 
дидактикалық 
құ-
ралдардан  ондық-
ты тану 
 
 
 
 
 
 
 
4.2.1 
толық 
ондықтарды 
құрау, атау және 
жазу;  толық  он-
дықтарды  тура 
және  кері  тәр-
тіпте  атау;  100 
кӛлеміндегі  то-
лық 
сандарды 
алу,  атау  және 
жазу  
4.2.2  1-
ден  100-
ге  дейін  тура 
және  кері  тәр-
тіпте санау  
 
 
 
 
 
 
 
 
4.2.3 
100 
кӛлеміндегі  на-
турал  сан  қата-
рында 
санның 
орнын анықтау  
 
 
4.2.4 
100 
кӛлеміндегі  на-
турал  сан  қа-
тарының  қаси-
етін  түсіну  және 
қолдану 
 
 
 
 
 

119 
1.2.5 
бірінші 
бестіктің әрбір 
санының  сан 
қатарындағы 
орнын 
білу 
(табу) 
1.2.6 
бірінші 
бестіктің  кез-
келген  санын 
+1  және  –1 
тәсілімен  алу 
(заттық 
жиынды  тірек 
ете және тірек 
етпей) 
1.2.7 
бірінші 
бестіктің 
сандарын 
0, 
1-
5 
цифр-
ларымен жазу 
1.2.8 
заттар 
тобын  жұптық 
арақатынасын 
белгілеу,  са-
нау  тәсілдері-
мен 
(үлкен, 
кіші  топтарды 
кӛрсету) 
са-
лыстыру 
1.2.9  жіктеудің 
әр  түрлі  нұс-
қаларын  пай-
далана  оты-
рып, 
жиын 
заттарды (2-5) 
екі топқа бӛлу 
1.2.10  2,  3,  4, 
5 
сандарын 
қандай екі кіші 
саннан 
құрастыруға 
болатынын 
атау 
1.2.11 
тұрмыс-
тық, 
ӛмірлік 
2.2.5 
сан 
қатарындағы 
бірінші 
ондықтың әрбір 
санының 
орнын білу  
2.2.6 
бірінші 
ондықтың  кез-
келген  санын 
+1  және  –1 
тәсілімен  алу 
(заттық 
жиынды  тірек 
ете  және  тірек 
етпей) 
2.2.7 
0,1-9 
цифрлары  мен 
10 санын жазу 
 
 
2.2.8 
заттар 
тобын  жұптық 
арақатынасын 
белгілеу,  санау 
тәсілдерімен 
салыстыру 
 
 
 
2.2.9 
сан 
қатарының 
қасиетін түсіну 
 
 
 
 
2.2.10 
2-10 
сандарын  қан-
дай  екі  кіші 
саннан  құрас-
тыруға 
бола-
тынын атау 
 
2.2.11 
сандарды  ша-
4.2.
5 
кӛрсетілген 
дидактикалық 
құралдардан 
он-
дықты 
және 
он 
бірлікті ажырату 
 
4.2.6  кӛрнекіліктің 
шартты 
құралдарын  пайда-
лана  отырып,  он-
дықты 
алу. 
Он-
дықты  он  бірлікпен 
ауыстыру 
4.2.7  11-
19  санда-
рын  үш  тәсілмен 
алу  (онға  бірнеше 
бірлікті 
қосу, 
алдыңғы  санға  1-ді 
қосу,  келесі  саннан 
бір-ліктерді алу) 
4.2.8  ондық  пен 
бірліктерден 
екі-
таңбалы  сан  құрау. 
Екітаңбалы  санды 
ондық 
пен 
бірліктерге бӛлу 
 
 
 
4.2.9 
1-
20 
сан-
дарының 
әрқай-
сысының  натурал 
сан 
қатарындағы 
орнын анықтау 
 
 
4.1.10 
11-20 
сандарын 
жазу, 
екітаңбалы сандағы 
цифрлардың 
орындық 
мәнін 
түсіну 
 
4.2.11  1-
ден  20-ға 
дейінгі  сан  қата-
4.2.5  екітаңбалы 
сандарды 
оқу, 
жазу  және  са-
лыстыру;  20-ға 
дейін  2-ден,  30-
ға  дейін  3-тен, 
40-
қа  дейін  4-
тен,  50-ге  дейін 
5-
тен, 60-қа дей-
ін  6-дан,  70-ке 
дейін  7-ден,  80-
ге  дейін  8-ден, 
90-
ға  дейін  9-
дан    сандарды 
тура  және  кері 
тәртіпте 
атау; 
заттар  тобының 
бірдей  бӛліктер-
ге  бӛлінуін  кӛр-
сету  
4.2.6 
жұп/тақ 
сандарды  ажы-
рату;  біртаң-ба-
лы және екі-таң-
балы  сандарды 
ажырату  
4.2.7  сандарды 
разрядтық  кес-
теге жазу  
4.2.8  екітаңбалы 
сандардың  раз-
рядтық  құрамын 
анықтау  
4.2.9  екітаңбалы 
сандарды  раз-
рядты 
қосыл-
ғыштардың  со-
масына 
бӛліп 
кӛрсету  
4.2.10 
бүтін  зат-
тың,  оның  ішін-
де  сұйық  және 
сусымалы  зат-
тардың  екінші, 
үшінші, тӛртінші, 

120 
жағдаяттарда 
заттардың  екі 
тобын  салыс-
тырғанда 
олардың 
арақатынасын 
белгілеу,  са-
нау  тәсілдерін 
пайдалану 
масы  бойынша 
салыстыру,  са-
лыстыру  нәти-
жесін  <,  >,  = 
таңбалардың 
кӛмегімен жазу 
 
рындағы 
біртаң-
балы 
және 
екі-
таңбалы  сандарды 
тану 
4.2.12  біртаңбалы 
және 
екітаңбалы 
сандарды  ажырату 
және атау 
4.2.1.13  сан  қата-
рының  қасиетін  тү-
сіну 
4.2.14 
разрядтық 
салыстыруды 
орындай 
отырып, 
олардың 
натурал 
сан 
қатырындағы 
орнына  бағдарлай 
отырып,  сандарды 
салыстыру.  Салыс-
тыру  нәти-жесін  <, 
>,  =  таңбалардың 
кӛме-гімен жазу 
4.2.
15 
ӛмірлік 
жағдаяттарда 
он-
дап  санауды  пай-
далану 
4.2.
16 
20 
саны 
кӛлеміндегі 
сан 
есімдерді 
тура 
және  кері  тәртіпте, 
2, 3, 4, 5-
тен санау 
бесінші, 
онын-
шы 
бӛліктерін 
алу  
 
 
 
 
 
 
 
 

121 
3) «Арифметикалық амалдар»: 
4-
кесте 
 
1 
сынып 
2 
сынып 
3 
сынып 
4 
сынып 
Оқыту мақсаттары: 
1.3.1  берілген 
жиынға  зат-
тарды 
қосу 
(сусымалы, 
сұйық  заттар) 
олардың  са-
нын 
артты-
ратынын,  ал 
берілген  жи-
ыннан  кейбір 
заттарды  (су-
сымалы,  сұй-
ық заттар) ал-
ып 
тастау, 
ол-ардың 
санын 
азайтатынын 
білу 
1.3.2 
қосу 
амалын ортақ 
элементтері 
жоқ 
жиын-
дарды  бірік-
тіру,  ал  азай-
туды 
жиын-
ның 
бӛлік-
терін 
алып 
тастау деп тү-
сіну 
1.3.3 
заттық-
тәжірибелік 
әрекет  ізімен 
«+» 
(плюс), 
«–»  (минус), 
«=» 
(тең) 
белгіле-рін 
пайдалана 
отырып, 
5 
саны кӛлемін-
2.3.1 
берілген 
жиынға заттарды 
қосу  (сусымалы, 
сұйық 
заттар) 
олардың  санын 
арттыратынын, 
ал 
берілген 
жиыннан  кейбір 
заттарды  (сусы-
малы, 
сұйық 
заттар) 
алып 
тастау,  олардың 
санын 
азайтатынын 
білу 
2
.3.2 
қосу 
амалын 
ортақ 
элементтері  жоқ 
жиындарды 
біріктіру, 
ал 
азайтуды 
жиынның 
бӛліктерін  алып 
тастау деп түсіну 
2.3.3 
заттық-
тәжірибелік 
әрекет ізімен «+» 
(плюс), 
«–» 
(минус), 
«=» 
(тең)  белгілерін 
пайдалана 
отырып,  5  саны 
кӛлемінде  қосу 
мен 
азайтуға 
есеп құрастыру 
2.3.4    10  саны 
кӛлеміндегі 
қосынды 
мен 
айырманы  табу 
3.3.1  мұғалімнің 
сӛзінен 
атауы 
бойынша 
қосу 
мен 
азайтудың 
компоненттері 
мен  нәтижелерін 
тану 
3.3.2  екітаңбалы 
санның 
ондық 
құрамы, 
біртаңбалы 
санның  құрамы, 
сан 
қатарының 
негізгі 
қасиеті 
туралы 
білімге, 
10 
кӛлеміндегі 
қосу  және  азайту 
дағдыларына 
негізделген 
есептеу 
тәсіл-
дерін  пайдалана 
отырып,  20  кӛле-
мінде 
ондықтан 
аттамай, 
ондықтан аттап  
12+1, 15 
– 1;  
10+4, 14 
– 4, 14 – 
10; 
12+2,  14 
–  2;  15+ 
5,  
20 
–  5,  20  –  12 
сияқты 
жағдай-
ларда  қосу  мен 
азайтуды  орын-
дау 
3.3.3 қосу амалын 
орындай  отырып, 
санды 
бірнеше 
бірлікке  арттыру, 
4.3.1. 
қосу 
амалын 
ортақ 
элементтері  жоқ 
жиындарды 
біріктіру, 
ал 
азайтуды  жиын-
ның 
бӛліктерін 
алып  тастау  деп 
түсіну;  кӛбейтуді 
бірдей 
қосыл-
ғыштарды 
қосу 
деп  және  бӛлуді 
жиынды 
бірдей 
бӛліктерге  бӛлу 
деп түсіну   
4.3.2      30+20,  50- 
30, 30+6, 36- 6, 36 
– 30, 36 + 2, 38-2, 
36+1,  48-1,  36+4, 
40-4,  34+  +  16, 
50-16, 
88+12, 
100-
12 
түрдегі 
ондықтан 
аттамай  қосу  мен 
азайтуды  ауызша 
орындау 
4.3.3 
100 
кӛлеміндегі  жақ-
шалы 
мысал-
дарды 
шешуде 
амалдардың 
орындалу 
тәртібін сақтау  
4.3.4 
біртаңбалы 
сандарды  ондық-
тан  аттап  қосу 
кес-тесін  білу;  е-
кітаңбалы 
сан-
дарды 
біртаң-

122 
де  қосу  мен 
азайтуға  есеп 
құрас-тыру 
1.3.4  5  саны 
кӛлеміндегі 
қосынды  мен 
айырманы 
табу  кезінде 
санның 
құрамын  білу, 
бір 
бірден 
қайтадан  са-
нау 
немесе 
үстемелеп 
санау 
және 
азайту 
тә-
сілдерін  пай-
далану 
 
кезінде 
пайдаланылатын 
тәсілдер: санау, 
-1-
ден  азайтып, 
үстемелеп 
санау, 
сан 
құрамы  туралы 
білім 
2.3.5 
санды 
бірнеше  бірліке 
арттырғанда  қо-
су  амалын,  ал 
санды  бірнеше 
бірлікке 
азайт-
қанда 
азайту 
амалын  орындау 
керектігін түсіну 
2.3.6 
қосылғыштардың 
орнын 
ауыс-
тырғанда  қосын-
дының 
ӛзгер-
мейтінін түсіну 
2.3.7  қосу  мен 
азайтудың  ӛзара 
кері  амал  екенін 
түсіну. 
Қосуға 
берілген  есептің 
мысалына  азай-
туға 
есеп 
құ-
растыру 
есепті жазу 
3.3.4  азайту  ама-
лын 
орындай 
отырып, 
санды 
бірнеше  бірлікке 
азайту, 
есепті 
жазу 
 
3.3.5 
жақшалы 
есептегі 
амал-
дардың орындалу 
тәртібін анықтау 
3.3.6 
қосудың 
ауыстырымдылық 
қасиетін қолдану 
3.3.7  қосуды  бір-
дей 
қосылғыш-
тарды  қосу  деп 
түсіну.  Бірдей  қо-
сылғыштары  бар 
қосу 
амалын 
кӛбейту  амалы-
мен 
ауыстыру 
және керісінше 
3.3.8 
бӛлуді 
жиынды 
тең 
бӛліктерге  бӛлу 
деп  түсіну.  Зат 
жиындарын  2,  3, 
4,  5  тең  бӛ-
ліктерге 
тәжі-
рибелік 
бӛлуді 
орындау 
3.3.9  20  саны 
кӛлеміндегі 
кӛ-
бейту  мен  бӛлуге 
берілген 
есеп-
терді  оқу  және 
жазу 
3.3.10  мұғалімнің 
сӛзінен 
атауы 
бойынша  кӛбейту 
мен  бӛлудің  ком-
поненттері 
мен 
нәтижелерін тану 
балы, 
екітаң-
балы  сандармен 
ондықтан 
аттап 
қосу  және  азай-
туда 
жазбаша 
есептеу 
тәсілдерін 
пайдалану  
4.3.5 
қосу  мен 
азайту  ӛзара  кері  
амалдар 
екенін 
түсіну; 
белгісіз 
қосылғыш,  азай-
ғыш,  азайтқышты 
табу; 
қосуды 
азайтумен 
тексеру 
және 
керісінше 
4.3.6 
100 
кӛлеміндегі  қосу-
дың  ауыстырым-
дылық 
қасиетін 
қолдану  
4.3.7 
20  кӛле-
мінде  2-ге,  3-ке, 
4-
ке, 5-ке кӛбейту 
мен  бӛлу  кестесі 
білімін 
пайда-
лану;  3,4,5,6,7,8,9 
сан-дары 
үшін 
кӛбейту  мен  бӛ-
лу  кестесін  құру, 
білу  және  қол-
дану; 
кӛбейту 
мен  бӛлу  ӛзара 
кері 
амалдар 
екенін түсіну  
4.3.8 заттық әре-
кетте мазмұны 
бойынша бӛлуді 
орындау  
4.3.9 
санды бірнеше 
рет арттыру және 
кеміту  

123 
3.3.11  20  кӛле-
міндегі 
кӛбейту 
және  бӛлу  кес-
тесінен кӛбейтінді 
мен 
бӛліндінің 
мәнін табу 
3.3.12  мұғалімнің 
сӛзінен 
атауы 
бойынша 
қосу 
мен 
азайтудың 
компоненттері 
мен  нәтижелерін 
тану 
3.3.13 
кӛбейту 
мен  бӛлудің  ӛза-
ра 
кері 
амал 
екенін  түсіну.  Кӛ-
бейтуге  берілген 
есептің 
мыса-
лына бӛлуге есеп 
құрастыру 
3.3.14  есептерді 
шешуде  20  кӛле-
мінде  2-ге,  3-ке, 
4-
ке, 5-ке кӛбейту 
кестесі 
білімін 
пайдалану  
 
4.3.10 
қалдықпен 
бӛлуді орындау  
4.3.11 
100  кӛле-
міндегі  жақшалы 
және 
жақшасыз 
мысалдарды  ше-
шуде 
амал-
дардың  1-2  са-
тылы  орындалу 
тәртібін сақтау  
4.3.12 
100 
кӛлеміндегі 
сандарды  кӛбей-
ту  мен  бӛлуде 
бірдің 
қасиетін 
түсіну  
4.3.13 
қалдықпен 
бӛлуді  тексеруді 
орындау  
4.2.1.14 
кӛбейту 
мен  бӛлудің  бел-
гісіз 
компонент-
тері;  кӛбей-тудің 
ауыстырымдылық 
қасиетін 
түсіну 
және қолдану  
 
4) «Арифметикалық есептер»: 
5-
кесте 
 
1 
сынып 
2 
сынып 
3 
сынып 
4 
сынып 
Оқыту мақсаттары: 
1.4.1 
есепті 
белгілері 
бойынша  та-
ну: 
шарты, 
сандар,  сұрақ. 
Есептің 
мәтінін 
әңгі-
меден 
ажы-
рату  
1.4.2    ашық 
нәтижесі  бар 
2.4.1 
ашық 
нәтижесі 
бар 
қосынды 
мен 
қалдықты табуға 
бағытталған 
драматизация 
есептері, 
иллюстрация 
есептерін  шешу, 
содан 
кейін 
сандардың 
3.4.1  20  кӛле-
міндегі 
қосын-
дыны,  қалдықты 
табуға, 
санды 
бірнеше  бірлікке 
арттыруға 
(кеміту),  кӛбей-
тінді  мен  бірдей 
бӛліктерге  бӛлу-
дің  мәнін  табуға 
бағытталған  
4.4.1 
қосындыны, 
қалдықты  табуға, 
санды 
бірнеше 
бірлікке 
арттыру 
мен 
кемітуге, 
белгісіз 
қосыл-
ғышты,  азайғыш-
ты, 
азайтқышты 
табуға 
бағыт-
талған  қарапайым 
мәтіндік  есептерді 

124 
қосынды  мен 
қалдықты 
табуға  бағыт-
талған  драма-
тизация  есеп-
тері, 
иллюс-
трация  есеп-
терін 
шешу, 
содан  кейін  5 
кӛлемінде 
қосу 
немесе 
азайтуға 
мысал  құрас-
тыру   
1.4.3 
жабық 
нәтижесі  бар 
5 
кӛлемінде 
қосынды  мен 
қалдықты 
табуға  бағыт-
талған  драма-
тизация  есеп-
тері, 
иллюс-
трация  есеп-
терін 
шешу, 
содан 
кейін 
атаусыз  қосу 
немесе  азай-
туға 
мысал 
құрастыру   
атауын 
жаза 
отырып 
10 
кӛлеміндегі  қосу 
немесе  азайтуға 
мысал 
құрастыру   
2.4.2 
жабық 
нәтижесі 
бар 
қосынды 
мен 
қалдықты табуға 
бағытталған 
драматизация 
есептері, 
иллюстрация 
есептерін  шешу, 
содан 
кейін 
сандардың 
атауын 
жаза 
отырып 
10 
кӛлеміндегі  қосу 
немесе  азайтуға 
мысал 
құрас-
тыру    
2.4.3  атаулары 
бар 
мысал 
түрінде жауабын 
жаза 
отырып 
қосынды 
мен 
қалдықты табуға 
бағытталған 
қарапайым 
мәтіндік 
арифметикалық 
есептерді шешу  
драматизация 
есептері, 
иллюстрация 
есептерін 
мұғалімнің 
кӛмегімен, 
ӛздігінен шешу  
3.4.2 
 
20 
кӛлеміндегі 
қосындыны, 
қалдықты  табу-
ға,  санды  бірне-
ше  бірлікке  арт-
тыруға  (кеміту), 
кӛбейтінді  мен 
бірдей 
бӛлік-
терге 
бӛлудің 
мәнін 
табуға 
бағытталған 
мәтіндік 
арифметикалық 
есептерді шешу  
3.4.3 
шартты 
белгілерді 
қолдана  отырып 
арифметикалық 
есептің  мазмұ-
нын 
қысқаша 
жазуды орындау  
 
шешу    
4.4.2  
кӛбейтіндіні 
табуға, 
бірдей 
бӛліктерге  бӛлуге, 
мазмұны бойынша 
бӛлуге, 
санды 
бірнеше 
есе 
арттыруға 
және 
кемітуге 
бағыт-
талған  қарапайым 
мәтіндік  есептерді 
шешу  
4.4.3 
санды  бір-
неше  бірлікке  арт-
тыруға 
(кеміту) 
және  санды  бір-
неше 
есе 
арт-
тыруға 
(кеміту) 
бағытталған  есеп-
терді  салыстыру 
4.4.4 
Бағасы, 
саны,  құны  сияқты 
шамалар  арасын-
дағы  қаты-ънасқа 
бағытталған 
қа-
рапайым  мәтіндік 
есептерді шешу  
4.4.5  2  амалмен 
орындауды  қажет 
ететін 
күрделі 
мәтіндік 
ариф-
метикалық  есеп-
терді шешу  
4.4.6  есептер  құ-
растыру 
4.4.7 
шартты 
белгілерді  қолда-
на  отырып  есептің 
мазмұнын 
қыс-
қаша 
жазуды 
орындау 
4.4.8 
қарапайым 
есептің 
шешуін 
жауабымен  жазу, 

125 
күрделі 
есептің 
шешуін 
түсіндір-
мелермен  немесе 
әр  амалға  сұрақ 
қойып  және  толық 
жауабымен жазу  
4.4.9 
есеп  шешу-
інің  жазба-сында 
сандарға 
атау-
ларын жазу  
 
5) «Шамалар»: 
6-
кесте 
 
1 
сынып 
2 
сынып 
3 
сынып 
4 
сынып 
Оқыту мақсаттары: 
1.5.1 
ойындар 
мен 
жаттығу-
ларда  1,  2,  5 
теңгеліктерді  та-
ну 
1.5.2 
салыстырылаты
н  екі  монетаның 
(1,  2,  5  теңге) 
қайсысының 
құнының  үлкен, 
кіші 
екенін 
анықтау 
1.5.3  5  теңгелік 
монетаны  құны 
тӛмен 
монталармен  
ұсақтау 
1.5.4  құны  1  тг., 
2 
тг 
монета-
ларды  құны  5 
теңгелік  монета-
мен айырбастау 
2.5.1 
ойындар 
мен 
жаттығу-
ларда 1, 2, 5, 10 
тг  монеталарды 
тану 
2.5.2 
салыстырылаты
н  екі  монетаның 
(1, 2, 5, 10 теңге) 
қайсысының 
құнының  үлкен, 
кіші 
екенін 
анықтау  
2.5.3 
5, 
10 
теңгелік 
моне-
таларды  әр  түр-
лі  нұсқалармен 
майдалау 
2.5.4 
құны  1  тг. 
бес  монетаны  5 
теңгелік  бір  мо-
нетамен  айыр-
бастау,  құны  5 
тг.  екі  монетаны 
10  теңгелік  бір 
монетамен  ай-
ырбастау  және 
айырбастаудың 
басқа нұсқалары 
3.5.1 
ойындар 
мен  жаттығу-
ларда  1,  2,  5, 
10,  20  тг  моне-
таларды тану 
3.5.2 2 теңгелік 
он  монетаны, 
10  теңгелік  екі 
монетаны, 
5 
теңгелік 
тӛрт 
монетаны  құны 
20  теңге  бола-
тын  бір  моне-
тамен 
айыр-
бастау.  20  тең-
гелік  монетаны 
майдалау 
3.5.3 
сатып 
алғанда  моне-
тамен  тӛлеуді 
пайдалану 
3.5.4 
сызғышта 
сантиметр  мен 
дециметрдің 
ұзындығын 
кӛрсету 
3.5.5 
сан  жа-
нындағы  сан-
тиметр мен де-
4.5.1 
құны, 
ұзындық, салмақ, 
уақыт  шамала-
рын 
ажырату; 
ӛлшемдер 
мен 
оларды 
ӛлшеу 
құралдарын 
таңдау   
4.5.2  шамалар-
дың  ӛлшем  бір-
ліктерін  олардың 
белгіленуімен 
сәйкестендіру: 
тг.,  тн.,  мм,  см, 
дм,  м,  тәул.,  ай, 
апта,  жыл,  сағ., 
мин., сек., кг, ц; 
4.5.3  бірліктерді 
және 
сәйкес 
құралдарды  қол-
дана отырып ша-
маларды  ӛлшеу-
ді  орындау:  тг, 
мм,  см,  дм,  м, 
тәул.,  ай,  апта, 
жыл,  сағ.,  мин., 
сек.,  кг;  ӛлшеу 
нәти-желерін 
санмен шаманың 

126 
2.5.5 
сызғышта 
сантиметр  мен 
дециметрдің  ұ-
зындығын 
кӛр-
сету 
2.5.6 
сан  жа-
нындағы 
сан-
тиметр  мен  де-
циметрдің  ұзын-
дық 
ӛлшеуінің 
атауын тану 
2.5.7 
сантиметр 
мен дециметрдің 
ұзындық 
ӛлшемінің 
арақатынасын 
табу 
 
циметрдің 
ұ-
зындық  ӛлшеу-
інің 
атауын 
атау 
3.5.6 
сантиметр  мен 
дециметрдің 
ұзындық  ӛлше-
мінің 
арақа-
тынасын табу 
3.5.7 
литрлік 
шӛлмекті,  құ-
тыны,  ӛлшеуіш 
кесені тану 
3.5.8 
сан 
жанындағы 
литрлік 
сый-
ымдылық  ӛл-
шемін атау 
3.5.9 
сыйым-
дылығы 1, 2, 3, 
литрлік 
құтыны, 
сый-
ымдылығы 
жарты 
литр, 
1,5 
литр, 
2 
литр,  5  литр 
шӛлмекті тану 
3.5.10 
сый-
ымдылықты 
ӛлшеу 
нәти-
жесін 
атауы 
бар санмен жа-
зу 
3.5.11 
прак-
тикалық-тәжі-
рибелік  әрекет 
ізі 
бойынша 
ыдыстардың 
сыйымдылығы
н 
ӛлшегенде 
алынған 
сан-
дарды 
есеп-
теуді орындау 
3.5.12 
ӛлшеуіш 
атауы-мен жазу  
4.5.4 
бірдей 
шаманың 
мән-
дерін салыстыру  
4.5.5 
шама-
лардың 
қаты-
насын белгілеу:  
1 тн.= 100 тн. 
1 см = 10 мм,  
1 дм = 10 см,  
1 м = 10 дм,  
1м = 100 см 
1 
жыл  = 12  ай,  1 
апта = 7 тәул,  
1 
ай = 28, 29, 30, 
31 
тәул,  
1 
тәул.= 24 сағ., 
1 
сағ. =60 мин,  
жарты сағат – 30 
мин,  
1 мин =60 с.  
1 ц = 100 кг 
4.5.6  
Монеталарды 
тану: 50 тг,  
100 тг; 
4.5.7  
50 тг,  
100  тг  монета-
ларын 
айыр-
бастау 
және 
ауыстыру; 
4.5.8 
сатып алуға 
есептесу 
үшін 
монеталарды 
пайдалану  
4.5.9   
сағаттың 
циферблатындағ
ы 
тілдің 
қоз-
ғалысын  кӛрсету 
және  оның  мәні 
туралы айту  
4.5.10 
ағымдағы 
апта  күні  мен 
айды атау  
4.5.11 
аптадағы 

127 
кесе 
немесе 
литрлік  құты-
ның  кӛмегімен 
тұрмыстық 
ыдыстардың 
(кәстрӛл, 
би-
дон) 
сыйым-
дылығын  анық-
тау 
3.5.13 
апта-
дағы 
күндер 
санын атау  
3.5.14 
апта 
күндерін  рет-
пен атау  
3.5.15 апта күні 
мен 
санын 
анықтау  үшін 
жыртпалы  күн-
тізбені қолдану  
3.5.16 
уақытты 
сағат  бойынша 
1
сағатқа 
дейінгі 
дәлдікпен 
анықтау 
 
 
күндер 
санын 
атау. 
Аптаның 
жұмыс 
және 
демалыс 
күндерін атау  
4.5.12 
бір 
жылдағы  айлар-
дың  саны  мен 
ретін атау  
4.5.13 
әр  айды 
жыл  мезгілімен 
сәйкестендіру  
4.5.14 
күнтізбе 
кестесі  арқылы 
мерзімі  бойынша 
апта  күнін  анық-
тау; 
уақытты 
сағат  бойынша  5 
минутқа  дейінгі 
дәлдікпен 
анықтау  
 
 
 
6) «Кӛрнекі геометрия элементтері» 
7-
кесте 
 
1 
сынып 
2 
сынып 
3 
сынып 
4 
сынып 
Оқыту мақсаттары: 
1.6.1 
геомет-
риялық  пішіндерді 
атау:  текше,  шар, 
шаршы,  дӛңгелек, 
сопақша, 
үш-
бұрыш,  тік  тӛрт-
бұрыш  
1.6.2 
қоршаған 
кеңістікте  текше, 
2.6.1 
дӛңгелек, 
сопақша,  шар-
шы,  тікбұрыш, 
үшбұрыш,  түзу 
сызық,  нүкте, 
сәуле, кесіндіні 
тану және атау 
2.6.2  сызғыш-
тың  шәкілде-
3.6.1  сызбадан 
және  қоршаған 
заттардан  бұ-
рышты 
тану 
және атау 
 
 
3.6.2 
бұрыш-
тың 
эле-
4.6.1 
сызбадан 
түзу сызық, кесін-
ді,  шеңбер,  дӛң-
гелек,  доға,  бұ-
рышты  тану  жә-
не атау 
 
4.6.2 
бұрыштың 
элементтерін: 

128 
шар, 
шаршы, 
дӛңгелек, 
үшбұ-
рыш  сияқты  пішіні 
бар заттарды табу  
1.6.3 
сызбадан 
түзу,  қисық  сызық-
тарды тану 
1.6.4 
шар,  текше, 
дӛңгелек, 
брус, 
сопақша,  шаршы, 
үшбұрышты  сипау 
арқылы 
(«Ғажайып  дорба» 
ойыны), 
кӛрген 
үлгісі 
бойынша, 
сӛздік 
нұсқау 
бойынша табу 
1.6.5 
геомет-
риялық 
пішіндер 
үлгісінен 
еліктеу 
бойынша, 
үлгі 
бойынша, 
сӛздік 
нұсқау 
бойынша 
қарапайым 
жап-
сырмақұрақтар 
мен ӛрнектерді құ-
растыру 
1.6.6 
бӛліктерден 
еліктеу  бойынша, 
үлгі 
бойынша, 
сӛздік 
нұсқау 
бойынша 
дӛңге-
лек, 
шаршы, 
тікбұрыш,  сопақ-
ша, 
үшбұрышты 
құрастыру  
 
рінде 
бағ-
дарлау.  Шәкіл-
дің  басталуын 
білу,  сызғыш-
тың шәкіліндегі 
цифрлардың 
мәнін білу 
2.6.3 
таныс 
заттардың 
арасынан  дӛң-
гелек, 
сопақ-
ша, 
шаршы, 
үшбұрышты  пі-
шінді  заттарды 
табу 
2.6.4 
геомет-
риялық  пішін-
дердің 
үлгі-
лерін 
пішіні, 
түсі, 
кӛлемі 
бойынша  топ-
тастыруды 
орындау 
2.6.5  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
бір,  екі  нүктені 
басып 
ӛтетін 
түзу 
сызық 
жүргізу 
2.6.6  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
кесіндінің 
ұзындығын 
анықтау 
2.6.7  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
берілген  ұзын-
дық  бойынша 
кесінді 
сызу, 
ӛлшеу 
нәти-
жесін жазу 
менттерін:  тӛ-
бесі, 
қабыр-
ғасын атау 
3.6.3    бұрыш-
тың 
түрлерін 
(түзу, 
доғал, 
сүйір) ажырату 
3.6.4 
таныс 
заттардың 
пішіндерін 
анықтау  
3.6.5  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
берілген  ұзын-
дық  бойынша 
кесінді сызу 
3.6.6  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
берілгеннен 
ұзын 
немесе 
қысқа 
кесінді 
сызу 
3.6.7  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
кесіндінің 
ұзындығын 
анықтау 
3.6.8  сызғыш-
тың  кӛмегімен 
берілген  тӛбе 
бойынша  үш-
бұрыш, 
шар-
шы,  тікбұрыш 
сызу 
 
тӛбесі, 
қабыр-
ғасын  тану  және 
атау  
4.6.3 
бұрыштың 
түзу, доғал, сүйір 
түрлерін  ажыра-
ту және атау   
4.6.4 
тұйық-
талған, 
тұйық-
талмаған  сынық 
сызықтарды 
ажырату 
және 
атау  
4.6.5 
шаршы, 
тіктӛртбұрыш 
фигураларын, 
фигураның  эле-
менттерін: 
бұ-
рыштарын,  тӛбе-
лерін, 
қабыр-
ғаларын (табаны: 
жоғарғы,  тӛменгі, 
бүйір  қырлары) 
ажырату 
және 
атау  
4.6.6 
шаршы, 
тіктӛртбұрыштың 
қабырғалары 
мен 
бұрыш-
тарының 
қаси-
еттерін түсіну  
4.6.7 
үшбұрыш-
тың 
элемент-
терін: 
табаны, 
бүйір 
қабыр-
ғаларын; 
кӛп-
бұрыштың  эле-
менттері:  тӛбе-
лері, 
қабыр-
ғалары,  бұрыш-
тарын  тану  және 
атау  
4.6.8 
сызбадан 
қиылысатын  жә-
не 
қиылыс-

129 
пайтын  фигура-
ларды: 
түзу 
сызықтар,  кесін-
ділер, 
шеңбер, 
кӛпбұрыштарды 
тану  
4.6.9 
сызбады 
фигуралардың 
қиылысу  нүктесін 
табу  
4.6.10 
берілген 
ұзындығы бойын-
ша кесінді сызу 
4.6.11 
сынық 
сызықтың 
ұзындығын 
анықтау  
 
 
53. 
Ұзақ  мерзімді  жоспарды  осы  санаттағы  білім  алушылардың 
ерекшеліктері  мен  мүмкіндіктерін  ескеріп,  ортақ  тақырыптарға  сәйкес 
оқыту  мақсаттарын  тоқсан  бойынша  бӛлу  арқылы  мұғалімнің  ӛзі 
анықтайды.  Бұл  ретте  жалпы  білім  беру  оқу  бағдарламаларында 
ұсынылған ортақ тақырыптар пайдаланылады
. 
 
 

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: