СЕКЦИЯ 4  МҰНАЙ – ГАЗ САЛАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ МАҢҒЫСТАУДЫҢ

207 

 

Индикаторларды  осы  мақсаттарда  пайдалану  күрделі  игеру  жүйелерін  және 

қабаттардың  мұнай  беруін  арттырудың  жаңа  әдістерін  қолдану  кезінде  біртекті  емес 

қабаттардағы шоғырлар туралы неғұрлым құнды ақпарат береді.  

Индикаторлар  мұнай  өндірудің  жоғары  деңгейін  қамтамасыз  ететін  негізгі 

процесс  болып  табылатын  өнімді  қабаттарды  суландыру  тиімділігін  арттырумен 

байланысты мұнай өндіру өнеркәсібін дамытудың қазіргі заманғы кезеңінің аса маңызды 

міндеттерін шешуге ықпал етеді.  

Кен орындарын пайдалану процесін тиімді реттеу суды айдауды сенімді бақылау 

кезінде  ғана  мүмкін  болатыны  белгілі.  Бұл  ретте  мұнайды  сумен  ығыстырудың 

жылдамдығы мен сипаты, өндіруші ұңғыларды суландыру себептері, шоғырларға суды 

айдау режимінің әсері туралы сенімді ақпарат қажет [1]. 

Қабаттағы  белгіленген  сұйықтықты  сүзуге  байланысты  индикаторлық  әдістер 

бойынша  алғашқы  жұмыстар  негізінен  мұнай  мен  газды  алу  кезінде  қабаттар, 

геологиялық бөлімдер, кен орындары және олардағы құбылыстар туралы сапалы ақпарат 

алуға  бағытталған.  Мамандардың  күш-жігері  бағытталған  сандық  көрсеткіштер  мен 

сипаттамаларды  анықтау  мүмкіндігінің  пайда  болуымен  олардың  тиімділігі  мен 

маңыздылығы едәуір артады. 

Екінші  топқа  индикатордың  стационарлық  көзі,  бір  ұңғы,  радон,  бағаналық 

ағындарды  белгілеу  және  т.б.  әдістері  кіреді,  олар  таңбаланған  сұйықтықты  қабаттың 

ұңғы бөлігіне айдаумен және индикатордың концентрациясының немесе орналасуының 

өзгеруін тіркеумен сипатталады. 

Бұл  әдістер  кен  орындарын  іздеудің,  барлаудың  және  игерудің  кез-келген 

кезеңінде  өткізгіш  горизонттарды  анықтауға,  ұңғылардың  қабылдағыштық  профилін 

анықтауға,  тау  жыныстарының  мұнаймен  қанықтылығын,  коллектордың  түрін, 

жарылған  шөгінділердің  негізгі  параметрлерін,  кен  орындарының  анизотропия 

дәрежесін,  шөгінділердің  сүзу  және  сыйымдылық  сипаттамаларын,  қабаттар  мен 

ұңғымалар  арасындағы  гидродинамикалық  қатынасты,  су  астындағы  ағындардың 

болуын және т. б. 

Әдістердің үшінші тобы белгіленген сұйықтықты тек ұңғыға енгізуге негізделген. 

Олардың  көмегімен  төмендетілген  шегендеу  колонналарының  техникалық  жай-күйі, 

НКТ  жабдықтары  мен  бағаналары,  бұрғыланатын  ұңғы  оқпанының  көлемі,  керндер 

бойынша қабаттардың нақты мұнаймен қанығуы белгіленеді.  

Ұңғының  түбіндегі  индикатор  концентрациясының  өзгеруіне  сәйкес  сүзу 

ағынының  компоненттерін  де  анықтауға  болады:  жылдамдық,  қозғалыс  бағыты  және 

қабаттағы сұйықтық шығыны. 

Индикаторлық  әдісті  зерттеудің  негізгі  объектісі  мұнай  кен  орнының 

ұңғымааралық  кеңістігінің  фильтрациялық  гетерогенділігі,  қабаттың  геологиялық 

құрылымының  ерекшеліктеріне  байланысты  гетерогенділіктің  жалпылама  көрсеткіші 

(геологиялық біркелкі еместігі) және орналасуы мен эксплуатациялануынан туындаған 

гетерогенділік болып табылады. ұңғымалардың режимі, қабатқа әсер ету ерекшеліктері 

(технологиялық біркелкі емес). 

Геологиялық-геофизикалық  мәліметтерді  және  индикаторлық  зерттеулердің 

нәтижелерін  бірлесіп  пайдалану  мыналарға  мүмкіндік  береді:  мұнай  кен  орнының 

құрылымы  туралы  білімнің  сенімділігін  айтарлықтай  арттыруға  және  жарықшақ  және 

кеуекті қабаттардың сыйымдылығы мен сүзу параметрлерін сандық бағалауға; қабатқа 

физикалық-химиялық әсер етудің тиімділігін бақылау. 

Трассерлік зерттеулер мыналарды анықтауға мүмкіндік береді: 

• айдау және өндіру ұңғылары арасындағы гидродинамикалық байланыс; 

• қабат аралық ағындар; 

208 

 

• қабаттағы таңбаланған сұйықтықтың сүзілу жылдамдығы; 

• су қоймасындағы ағынды ағындарды бөлу; 

• таңбаланған сұйықтық сүзілетін қабаттар аймақтарының өткізгіштігі; 

• таңбаланған сұйықтық сүзілетін қабат көлемі; 

• белгілі бір өндіру ұңғысының суды кесуіне айдалған судың үлесі; т.б. 

Зерттеудің  индикаторлық  әдісі  бұрын  сұйықтықта  болмаған  жасанды 

индикатормен  таңбаланған  айдалатын  судың  таралуын  бақылау  деп  түсініледі.  Олар 

жеке  химиялық  элементтер,  химиялық  қосылыстардың  тұздары,  бояғыштар,  тұрақты 

радикалдар, изотоптар, тамақ өнімдері және олардың қалдықтары болуы мүмкін. 

Көрсеткіштердің  көмегімен  қабат  сұйықтары  мен  қабатқа  айдалатын  судың 

шынайы  жылдамдығы  мен  қозғалысының  бағыты,  табиғи  жағдайда  су  қабаттарының 

коллекторлық қасиеттері анықталады. 

Олар  сондай-ақ  қабаттардың  үстінен  және  жекелеген  ұңғымалар  арасындағы 

ағындардың  таралуын  және  олардың  суару  көздерін,  кен  орындарының  ауданы  мен 

учаскесі  бойынша  гидродинамикалық  байланысын  анықтайды,  кен  орындарының 

біркелкі еместігін белгілейді, мұнай ығыстыру процесінің тиімділігін, әсер ету дәрежесін 

анықтайды. ондағы жеке ұңғылардың. 

Көрсеткіштерді осы мақсатта пайдалану күрделі геологиялық құрылымы бар кен 

орындары туралы (бұл «Қаражанбасмұнай» АҚ-ның мұнай кен орындарына тән), күрделі 

игеру  жүйелерін  және  күшейтілген  мұнай  берудің  жаңа  әдістерін  қолдану  кезінде  аса 

құнды ақпаратты береді [2]. 

Көрсеткіштер  мұнай  өндірудің  жоғары  деңгейін  қамтамасыз  ететін  негізгі 

процесс  болып  табылатын  өнімді  қабаттарды  су  басудың  тиімділігін  арттырумен 

байланысты мұнай өнеркәсібі дамуының қазіргі кезеңінің ең маңызды міндетін шешуге 

ықпал етеді. 

Фильтрациялық  ағынды  бақылау  әдісінің  басты  артықшылығы  -  бұл  қабаттың 

көптеген  геологиялық  және  физикалық  параметрлерін  тікелей  қабат  жағдайында,  тау 

жыныстарының  үлкен  көлемін  қамтитын,  сонымен  қатар  қабат  құрылымы  мен  айдау 

және  өндіру  ұңғылары  арасында  мұнайдың  ұңғыаралық  кеңістікте  жылжуының 

сараланған ақпаратын алуға мүмкіндік береді. [3 -6].  

1111 айдау ұңғысының инъекциялық қасиеті зерттеу кезінде 38 м

3

/тәу. Қоршаған 

пайдалану ұңғыларының сумен есептегенде жалпы орташа тәуліктік дебиті 625,9 м

3

/тәу.  

Оның ішінде 5 ұңғыма (615, 617, 627, 628, 1128) G горизонтында пайдаланбайды, 

бұл ұңғымалардың жалпы су шығыны 104,7 м

3

/тәу. Сонымен қатар, 3 ұңғы (1109, 1110, 

3787) G және D горизонттарын бірлесіп пайдаланады. Бұл ұңғылар үшін жалпы су дебиті 

180,4 м

3

/тәу. 

Айдау ұңғысының динамикасы 1-суретте көрсетілген 

 

 

Сурет 1 - 1111 айдау ұңғысының жұмыс параметрлері 

209 

 

1111  ұңғыдағы  инъекциялық  профильді  зерттеу  нәтижелері  бойынша  284,7  м 

аралықта  (құбырдың  «шұңқыры»)  –  297,6  м  (перфорация  аралығының  жоғарғы 

саңылаулары), қаптаманың артындағы ағындар болмаған. анықталды. 

Зерттеулер  алдында  индикатор  концентрациясының  мәнін  анықтау  үшін 

қоршаған пайдалану ұңғыларынан су үлгілері алынды. 

Зерттеу кезіндегі ұңғы жұмысының параметрлері 2-суретте көрсетілген. 

 

 

 

Сурет 2 - Зерттеу кезіндегі Қаражанбас кен орнының айналасындағы өндіру 

ұңғыларының пайдалану параметрлері. 

 

Көрсеткіш бақыланатын ұңғыларда, оның ішінде 617 ұңғыда тіркелді. 

Зерттелетін  кезеңдегі  617  ұңғыдағы  индикатордың  қабат  суымен  өту 

концентрациясы және жинақталған массасы 3-суретте көрсетілген. 

 

 

 

Сурет 3 - Қабат суымен ағып өтудің концентрациясы және индикатордың 

жинақталған массасы 

 

617  пайдалану  ұңғысында  индикатордың  болуы  бұл  ұңғыларда  қаптаманың 

артындағы  ағындардың  болуы  мүмкін  екендігін  көрсетеді.  Бірақ  зерттелетін  өнімді 

горизонттардың таяз тереңдікте жатқанын да ескеру қажет. Сәйкесінше, горизонттардың 

жыныстары әлсіз цементтелген. 

Сондықтан 617 пайдалану ұңғыларында индикатордың болуы кен орнының осы 

аймағында  қабатаралық  ағындардың  болуы  мүмкін  екендігін  көрсетеді  деп  болжауға 

болады. 

210 

 

ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1.  Чернокожев Д.А. Совершенствование технологии индикаторных исследований 

для оценки фильтрационной неоднородности межскважинного пространства нефтяных 

пластов. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата технических 

наук. Дубна – 2008  

2.  Анализ разработки месторождения Каражанбас по состоянию на 01.01.2015. 

3.  Хозяинов  М.С.,  Соколовский  Э.В.,  Чернокожев  Д.А.  Индикаторные 

фильтрационные  исследования  нефтяных  месторождений,  из-во:  Palmarium  Academic 

Publishing, 2014. 

4.  Хисамов  Р.С.  и  др.  Гидродинамические  исследования  скважин  и  методы 

обработки результатов измерений. М., ОАО ВНИИОЭНГ, 2000. 

5.  Соколовский  Э.В.,  Соловьев  Г.Б.,  Тренчиков  Ю.И.  Индикаторные  методы 

изучения нефтегазоносных пластов. – М.: Недра 1986.  

6.  Калашникова  М.И.,  Шапошникова  Т.А.  и  др.  Перспективы  радонового 

индикаторного метода. Нефтяное хозяйство. 1988. №9.  

 

жүктеу/скачать 7,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: