10 дәріс Логистикадағы ақпараттық ағындар. Қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 23,04 Kb.
|
№10 дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- Логистикадағы ақпарат ағындары
|
10 дәріс Логистикадағы ақпараттық ағындар. Қарастырылатын сұрақтар: Логистикадағы ақпараттық ағындар түсінігі. Логистикалық ақпараттық ағынның ролі мен мақсаты. Ақпараттық логистиканың негізгі ұғымдары: ақпарат ағыны; ақпараттық жүйе; ақпараттық технология. Ақпараттық логистиканың негізгі міндеті – кәсіпорынды басқару жүйесіне және одан ақпаратты жеткізу. Әр деңгей иерархиялық құрылымкәсіпорындар қажетті мерзімде тек қажетті ақпаратты алуы керек. Ақпараттық логистика келесі функцияларды орындауы керек: пайда болатын ақпаратты жинау; ақпаратты талдау; ақпаратты жылжыту; ақпаратты жинау және сақтау; ақпарат ағынын сүзгілеу, яғни басқарудың белгілі бір деңгейіне қажетті мәліметтер мен құжаттарды таңдау; ақпараттық ағындарды біріктіру және бөлу; элементарлық ақпаратты түрлендіруді орындау; ақпарат ағынын басқару. Ақпарат (экономикалық) – экономикалық объектілерде жұмыс істейтін (материалдық игіліктер мен қызметтерді өндірудің, бөлудің, айырбастаудың және тұтынудың қоғамдық процестері туралы) әртүрлі ақпараттар жиынтығы, оларды есепке алуға, беруге, түрлендіруге және басқару функцияларын жүзеге асыру үшін пайдалануға болады. жоспарлау, есеп, экономикалық талдау, реттеу және т.б. Логистикадағы ақпарат ағындары Материалдық ағындарды басқару процесі логистикалық жүйелерде айналатын ақпаратты өңдеуге негізделген. Осыған байланысты логистиканың негізгі ұғымдарының бірі ақпарат ағыны түсінігі болып табылады. Ақпараттық ағын – логистикалық жүйеде, логистикалық жүйе мен сыртқы орта арасында айналымда болатын, логистикалық операцияларды басқару және бақылау үшін қажетті хабарламалар жиынтығы. Ақпарат ағыны қағаз және электронды құжаттар түрінде болуы мүмкін. Логистикада ақпарат ағындарының келесі түрлері бөлінеді: Ағын арқылы қосылған жүйелердің түріне байланысты: көлденең (басқарудың бір деңгейіндегі экономикалық қатынастардағы серіктестер арасындағы хабарламалар ағыны) және вертикальды (басшылықтан оған бағынышты логистикалық жүйенің буындарына хабарламалар ағыны); Өткізу орнына байланысты: сыртқы (логистикалық жүйеге, қоршаған ортаға қатысты сыртқы ағын) және ішкі (бір логистикалық жүйе ішінде айналатын хабарламалар ағыны); Логистикалық жүйеге қатысты бағытына қарай: енгізу (логистикалық жүйеге кіретін хабарламалар ағыны немесе ішкі жүйелердің біріне) және шығыс (логистикалық жүйенің шегінен шығатын хабарламалар ағыны немесе ішкі жүйелердің бірі); Шұғылдыққа байланысты: қарапайым, шұғыл және өте шұғыл; Құпиялылық дәрежесіне қарай: қарапайым, маңызды, құпия (жіктелген ретінде құпия) және т.б. Пошталық хабарламалардың маңыздылығына байланысты: қарапайым, әдеттегі, құнды; Тасымалдау жылдамдығына байланысты: дәстүрлі (пошта), жылдам (факс, электрондық пошта, телеграф, телетайп, телефон); Қолдану аясына қарай: жергілікті, қала сыртындағы, алыстағы, халықаралық. Ақпарат ағыны материалдық ағынның алдында болуы мүмкін, онымен бір уақытта немесе одан кейін жүруі мүмкін. Сонымен бірге ақпарат ағыны материалды бір бағытта да, қарама-қарсы бағытта да бағытталуы мүмкін: - қарсы бағытта ілгерілейтін ақпарат ағыны, әдетте, тапсырыс туралы ақпаратты қамтиды; - алға бағыттағы жетілдірілген ақпарат ағыны – бұл жүктің алдағы келуі туралы алдын ала хабарламалар; - материалдық ағынмен бір мезгілде материал ағынының сандық және сапалық көрсеткіштері туралы алдыңғы бағытта ақпарат бар; - қарама-қарсы бағыттағы материалдық ағынның артынан тауардың саны немесе сапасы бойынша қабылдау нәтижелері туралы мәліметтер, әртүрлі талаптар, растаулар болуы мүмкін. Жалпы жағдайда ақпарат ағыны қозғалатын жол материал ағынының бағытымен сәйкес келмеуі мүмкін. Ақпарат ағыны келесі көрсеткіштермен сипатталады: 1) пайда болу көзі; 3) жіберу және қабылдау жылдамдығы; 4) ағынның қарқындылығы және т.б. Ақпараттық жүйелерді қалыптастыру белгілі бір көрсеткіштер контекстіндегі ағындарды зерттеусіз мүмкін емес. Мысалы, белгілі бір жұмыс орнын жабдықтау мәселесін шешу компьютерлік технология осы жұмыс орны арқылы өтетін ақпарат көлемін білмей, сондай-ақ оны өңдеудің қажетті жылдамдығын анықтамай мүмкін емес. Ақпараттық ағындар бірнеше бағалаумен сипатталады: хабарламалардың көздері әртүрлі болуы мүмкін: жеткізу тізбегіне қатысушылардан да, оларға жақын ұйымдардан да; бағыты бойынша ақпарат ағындары көлденең және тік, тура және жанама болуы мүмкін. Көлденең – бұл бір деңгейдегі қатысушылар арасындағы хабарламалар. Тік – бұл басқарудың жетекші және бағынышты деңгейлері арасындағы ағындар. Алға бағыт – хабарлама талаптарын орындау. Жанама жолдама – хабарламаның көшірмелерін тек осы мәселемен танысу үшін жіберу. Ақпарат ағындарының көлемі бірнеше жолмен есепке алынады. Үлкен ақпарат ағындары үшін өлшемдер құжаттардың, ағындағы парақтардың, беттердің санымен анықталады. Шағын ағындар үшін көлем құжаттағы жолдар санымен немесе хабарламадағы сөздер санымен анықталады. Үшінші әдіс - хабарламадағы таңбалар санын ескере отырып - бағаланады компьютерлік жүйелерарнайы өлшем бірліктерде. Ақпараттық ағындардың кезеңділігі – олардың қалыптасу жиілігін сипаттайды. Құжаттық сипаттағы ақпарат ағындары бекіту процедурасынан өтеді. Осылайша, кәсіпорындардағы жоспарлы хабарламалар цех басшыларымен және кәсіпорын дирекциясы мүшелерімен келісіледі. Әрбір құжаттық хабарламаны белгілі бір тұлғалар бекітеді. Тиісті қолтаңбасыз құжат жарамсыз болып табылады. Құжаттардың жарамдылық мерзімі мен сақтау мерзімі әртүрлі. Ақпараттық хабарламаларды сақтау тәртібі де әртүрлі. Кейбір хабарламалар бөлек бумаларға жиналады, басқалары магниттік тасымалдағышта сақталады. Логистикада ақпараттық ағындар материалдық ағындарға сәйкес қалыптасады. Бірақ кейде материалдық ағын белгілі бір жерге жетіп, оның құжаттары әлі жеткізілмей қалуы мүмкін. Мұндай материалдық ағын шотсыз жеткізілім болып саналады және құжаттар келгенге дейін алушымен сақтауға қабылданады. Бұл керісінше болуы мүмкін: құжаттар жүктің өзінен бұрын межелі жерге жетеді. Материалдың ақпарат ағынының алдында тұрғаны дұрыс. Бұл тауарларды қабылдауға жақсырақ дайындалуға мүмкіндік береді. Ақпарат ағынын келесі жолмен басқаруға болады: ағынның бағытын өзгерту арқылы; берілу жылдамдығын сәйкес қабылдау жылдамдығына шектеу; ағынның көлемін жеке түйіннің немесе жол учаскесінің өткізу қабілетінің мәніне шектеу. Ақпарат ағыны уақыт бірлігінде өңделген немесе жіберілген ақпарат мөлшерімен өлшенеді. Хабарламадағы ақпараттың көлемін өлшеу тәсілдері кибернетиканың ақпарат теориясы деп аталатын бөлімінде зерттеледі. Бұл теория бойынша ақпарат көлемінің бірлігі ретінде екілік деп аталатын бірлік – бит алынады. Электрондық есептеуіш техниканы пайдалану кезінде ақпарат байтпен өлшенеді. Байт – әдетте 8 биттен тұратын және компьютерде ақпаратты өңдеу кезінде тұтастай қолданылатын машина сөзінің бөлігі. Ақпарат көлемінің туынды бірліктері де қолданылады: килобайт, мегабайт және гигабайт. Іскерлік тәжірибеде ақпаратты да өлшеуге болады: өңделген немесе жіберілген құжаттардың саны; өңделген немесе жіберілген құжаттардағы құжат жолдарының жалпы саны. Бұл жерде логистикалық операциялардан басқа екенін есте ұстаған жөн экономикалық жүйелер басқа операциялар да жүзеге асырылады, сонымен қатар ақпарат ағындарының пайда болуымен және берілуімен бірге жүреді. Дегенмен, логистикалық ақпарат ағындары жалпы ақпарат ағынының ең маңызды бөлігін құрайды. Мысал ретінде ірі азық-түлік дүкеніндегі жиынтық ақпарат ағынының құрылымын қарастырайық. Мұнда айналатын ақпараттың жалпы көлемінің негізгі бөлігін (50%-дан астамы) дүкенге жеткізушілерден келетін ақпарат құрайды. Бұл, әдетте, дүкенге түсетін тауарларға ілеспе құжаттар, жоғарыда аталған анықтамаларға сәйкес кіріс ақпарат ағынын құрайтын жөнелту құжаттары деп аталады. Дүкенде логистикалық операциялар жеткізушілерден тауарларды қабылдаумен шектелмейді. Дүкенішілік сауда-технологиялық процесс сонымен қатар дүкен ішінде пайдаланылатын ақпараттың пайда болуымен және берілуімен бірге жүретін көптеген логистикалық операцияларды қамтиды. Сонымен қатар, дүкен ішінде пайдаланылатын білімді ақпараттың үлесі шамамен 20% құрайды. Жалпы алғанда, дүкенде өңделген ақпараттың жалпы көлемінің шамамен 2/3 бөлігі логистикалық операцияларды бақылау және басқару үшін қажетті ақпарат болуы мүмкін. Өндірістік кәсіпорындарда немесе көтерме саудада логистикалық ақпарат ағындарының үлесі одан да көп. жүктеу/скачать 23,04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|