Конструкциялық материалдар және термоөңдеу Конструкционные материалы и термообработка Constructional materials and heat treatment Учебное пособие для специальности: 5В071200– «Машиностроение»

68 
Резеңке деп каучукка вулканизациялаушы заттарды (күкірт, натрий, 
диазоминабензол) қосып химиялық ӛңдеудің ӛнімін айтады. Бұл үдеріс 
термиялық әсердің нәтижесінде жүрсе, оны ыстық вулканизация деп 
атайды.
Резеңкенің негізгі қасиеттері: иілгіштік, дірілге тӛзімділік, жоғары 
химичлық тӛзімділік, газ және су ӛткізгіштік және электр тогын ӛткізбеуі. 
Резеңке ӛндірудің негізгі үдерістеріне келесі операциялар жатады: 
резеңке қоспаларын дайындау, оларды жартылай фабрикатқа (бұйымға) 
қайта ӛңдеу және вулканизациялау. Резеңке қопалары (шикі резеңке) 
каучук және ұнтақ құраушылардан дайындалады. Каучук ӛзінің пайда 
болуына байланысты табиғаттық (т.к) және жасанды немесе синтетикалық 
(с.к) болып бӛлінеді. 
Резеңке қоспасының негізгі компоненттеріне келесілер жатады: 
вулканизациялаушы 
заттар 
(күкірт, 
металды 
натрий 
және 
диазоаминобензол), 
вулканизациялауды 
жылдамдатқыш 
(дифенилгуанидин, мырыш тотығы), толтырғыштар немесе күшейткіштер 
(газ немесе шам күйесі, кӛмірқыщқылды марганец, бор, барит, тальк) 
ескіруден сақьаушылар (стеарин және олеин қышқылдары, минералдық 
майлар, парафин), бояғыштар (охра, ультрамарин), регенерат (қолданылған 
резеңкені арныйы ӛңдеуден ӛткізіп алынған пластикалық ӛнім). Аталған 
құраушыларды ьедгілі бір пайыздық қатынас пен қосқанда резеңкенің 
созылғыштығы жоғарылайды, вуканизайиялану уақыты қысқарады, үдеріс 
температурасы тӛмендейді, резеңкені арзандатады, жылдам ескіруден 
сақтайды, суыққа тӛзімділігі жоғарылайды. 
Резеңке қоспасын жасауда каучукты тілімдерге кесіп, оған пластикалық 
қасиет беру үшін жанышқыш біліктердің арасынан ӛткізеді. Сонан соң оны 
арнайы араластырғыштарға ұнтақ құраушылармен араластырады. Алын,ан 
қоспа (шикі резеңке иілгіш біртекті масса ӛңдеудің әртүрлі түрлерімен 
жақсы ӛңделеді). 
Резеңке қоспасының жартылай фабрикат пен ӛнімдерге қайта ӛңдеудің 
негізгі түрлеріне каландрлау, үздіксіз сығып шығару, престеу, қысыммен 
құю, металдарды резеңкелеу және вулканизациялау жатады. 
Жалпы қолданылатын резеңкелер синтетикалық натрий бутадиенді 
каучуктен, бутадиентнитрилдік каучуктен, изопрендік каучуктен және т.б 
түрлерінен жаалады. Жалпы қолданылатын резеңкелер ауада, суда, 
қышқылдар мен сілтілердің осал ерітінділерінде жұмыс істей алады. 
Олардан шиналар, ременьдер, құьыршектер, тасымалдау таспалары, 
кабельдердің изоляциясы т.б техникалық бұйымдар жасалады. 
Арнайы резеңкелер бірнеше түрге бӛлінеді: май мен бензинге тӛзімді, 
жылуға тӛзімді, тозуға тӛзімді, электротехникалық, гидравликалық 
сұйықтарға тӛзімді. Май мен ьензинге тӛзімді резеңкелер бензинді, майлы 
ортада жұмыс істей алады. Жылуға тӛзімді резеңкелер 400°С дейін 
температураға шыдайды. Электротехникалық резеңкелер электр тоғын 

69 
ӛткізбейтін және электр тоғын ӛткізетін (құрамында 70% дейін күйе мен 
графит бар болып бӛлінеді. Тозуға тӛзімді резеңкелер шиналар мен 
ременьдер жасалады. 
Машина жасауда қолданылатын резеңке бұйымдар бірнеше топтарға 
бӛлінеді: қымтаушы (сақиналар, машина терезелерінің таспалары, 
мембраналар т.б); күштемелік (тісті дӛңгелектер, муфталар); сырғанау 
тіректері (резеңке металды мойынтіректер); тозуға қарсы тұратын 
(протекторлар, катоктар); фикциондық (функциондық дӛңгелектер); 
Беріктігі, қатаңдығы мен бірге электр тоғын ӛткізбейтін қасиеттері бар 
юұйымдар жасауда эбонит (қатты резеңке қолданылады. Эбонит 
құрамында 35% дейін күкірт қосылған резеңке қоспасын ұзақ қыздыру 
арқылы алынады. Одан аккумулятор банкалары, рульдер т.б жасалады. 

жүктеу/скачать 1,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: