ҚАЗАҚСТАН ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ КІРУ ТУРИЗМІНЕ ӘСЕРІ

94

 

 

аталған сала бойынша қарқынды дамудың үлгісі ретінде, туризм индустриясын 

қарастыруға болады.   

Туризм  ішкі  экономиканың  маңызды  сегменті  бола  тұра, 

«көрінбейтін»  экпорт  спецификасына  ие.  Өнімдері  тұтынушыға 

жеткізілетін 

шаруашылықтың 

басқа 

салаларынан 

туризмнің 

айырмашылығы рекреациялық ресурстар жинақталған орындарға (демалу, 

күш  жинау  үшін  қажет  орындарға)  адамдарды  тартуында.  Туризмнің 

көрінер  ерекшелігі  –  халық  шаруашылығының  басқа  салалары:  көлік, 

сауда,  байланыс,  ауылшаруашылықтың  дамуына  ықпал  ететін  оның 

ауқымды әсері. 

Туризмнің инфрақұрылымы – жолдың, байланыс құралдарының және 

туристердің  туристік  ресурстарға  дұрыс  енуін  қамтамасыз  ететін 

инженерлік және коммуникациялық желілердің құрылыс кешені.  

Дүниежүзілiк  экономикалық  дағдарыс  туристiк  саланың  дамуына  да  кері 

ықпалын  тигізгенін  атап  өту  керек.  Туристiк  салада  көрсетілген  қызметтердiң 

жалпы  көлемi  0,4%-ға  азайып,  65  761,9  млн.  теңгені  құрады,  сатылған 

жолдамалар құны 19 281, 6 млн. теңгені құрады (13,9%-ға артты) (1 кесте). [2] 

 

1  кесте 

Келу туризмі бойынша қызмет көрсетілген туристер саны 

 

  

2009 

2010 

2011 

2012 

2013  2013/2009 

Келу туризмі, мың адам 

4365,0 

4706,7 

5310,6 

4721,5 

4329,8 

99,19% 

оның ішінде 

 

 

 

 

 

 

Туристік ұйымдарымен 

39,9 

56,3 

62,2 

38,0 

31,3 

78,44% 

Орналастыру 

объектілерімен 

264,2 

351,4 

579,0 

580,7 

513,6 

194,4% 

Санаторий-курорттық 

мекемелерімен 

69,0 

95,5 

90,8 

126,1 

65,1 

94,34% 

Айрықша қорғалатын 

табиғи аумақтарымен 

130,4 

173,6 

168,2 

179,5 

153,9 

118,02% 

Мәдени мекемелерімен 

828,6 

1304,1 

1355,1 

1121,4 

1325,3 

159,94% 

Жалпы қызмет көрсе- 

тілген келушілер саны 

10649,0 

11889,6 

13787,6 

14218,2 

14799,4 

138,97% 

 

2009-2013  жылдары  елімізге  келермендер  санының  тұрақты  өсуі 

байқалады. Келушілерге қызмет көрсетуде мәдениет мекемелері бірінші орында 

тұр.  Оларға  мұражайлар,  археологиялық  қазба  орындары,  кітапханалар,  көне 

қалалар, театрлар, сарайларды және т.б. жатқызуға болады. Бұл кәсіпорындарға 

2013 жылы шетелдік келушілердің 30,6 % тиесілі. Бұл көрсеткіш жылдан жылға 

артып  келеді  (2009 жылы  19,9  %, 2010  жылы 27,7  %,  2011  жылы 25,5%, 2012 

жылы 23,7 %).  

2  кесте  мәліметтеріне  сүйенсек  шетел  туристерінің  арасындағы  көлік 

түрінің  ең  танымалы  –  әуе  көлігі  болып  табылады.  2009  жылы  келермен 

туристер тасымалының 86,6%-зы осыған тиесілі [1]. 

95

 

 

 

2 кесте  

Келуші туристердің (резидент емес) қолданатын көлік құралдары 

 

  

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

2013/2009 

әуе көлігі 

34545 

51204 

58596 

34302 

29863 

86,4% 

темір жол көлігі 

3979 

3930 

2571 

1488 

180 

4,5% 

автобус 

614 

860 

452 

1367 

162 

26,4% 

су көлігі 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

басқа да құрлық көлігі 

734 

209 

498 

780 

1041 

141,8% 

Келуші туристердің 

саны(резидент емес) 

39872 

56203 

62117 

37937 

31246 

78,3% 

 

Келесі орынға темір жол көлігі ие (10  %). Автобус көлігі туристердің 1,5 

%-зын тасымалдады. 2010 жылы әуе көлігінің үлесі одан сайын артты – 91,1 %, 

темір жолының үлесі жалпы  келермендер  тасымалында  айтарлықтай  өзгерген  

жоқ – 3930 турист (7 %,), автобустардың үлесі өзгерген жоқ (1,5 %). 2011 жыл 

шетел  туристер  санының  ең  көп  болуымен  сипатталады.  Осы  жылы  келуші 

туристерінің  саны  2009  жылмен  салыстырғанда  55,8  %-ға  өсті.  Туристер 

тасымалдауда  әуе  көлігі  көш  басында  –  94,3  %,  темір  жол  және  автобус 

көлігінің тасымалы азайды тиісінше – 4,1 % және 0,7 %. 2012 жылы ғаламдық 

экономикалық  дағдарыс  салдарынан  келуші  туристердің,  сәйкесінше,  көлік 

тасымалының көлемі азайған. Туристер ағымы 2011 жылмен салыстырғанда 39 

%-ға  қысқарды.  Келуші    туристердің  90,4  %-зы  әуе  көлігімен,  3,9  %-зы  темір 

жол  көлігімен  ,    3,6  %-зы  автобустармен,  2  %-зы  басқа    құрлықтық  көлікпен 

тасымалданды.  2013  жылы  туристер  ағымының  төмендеу  тенденциясы 

жалғасуда,  2012  жылмен  салыстырғанда  17,8  %-ға,  2011  жылмен 

салыстырғанда 49,7 %-ға қысқарған. Бұл жылы әуе көлігінің үлесі 95,5 %,темір 

жол  көлігінің  үлесі  0,5  %,  автобус  көлігінің  үлесі  0,5  %,  өзге  де  құрлық 

көлігімен 3,3 % тасымалданды [1]. 

Туризм  индустриясы  –  мейманханалар,  көлік  құралдар,  қоғамдық 

тамақтану

 

орындар,  ойын-сауық,  танымдық,  іскерлік,  сауықтыру, 

туроператор  және  турагенттер  қызметін  іске  асыратын  объектілер,  және 

де 

гид-аудармашылар 

қызметі 

мен 

экскурсиялық 

қызметті 

ұйымдастыратын мекемелер жиынтығы.  

Одан  басқа,  туризм  ХХ  ғасырдың  феномены  ретінде  қоғамдық 

миссияны  атқарады,  яғни  елдің  демалысын  және  сауықтандыруын 

қамтамасыз  етеді.  Туризм  адам  құндылығына,  мәдени  мұраға,  рухани 

сауықтандыруға,  коммуникация  құралдарына,  адам  арасындағы  қарым-

қатынасқа ықпал ете алатын құрал болып табылады. 

Экономика  мен  туризм  бір-бірімен  тығыз  әрекетте.  Экономиканың 

туризмге  әсері  ерекшеленеді  және  керісінше  –  туризмнің  жалпы  экономикаға 

әсерімен ерекшеленеді. 

Жалпы экономикалық факторлар туризмге оң және теріс әсер етуі мүмкін. 

96

 

 

Туризмге оң әсер етуші факторлар мыналар: 

- нақты кірістің артуы; 

- кірісті неғұрлым тең бөлу; 

- валютаның қалыпты жағдайда болуы; 

Туризмге теріс әсер етуші факторлар: 

- экономикалық тығырықты жағдай; 

- өндірістің құлдырауы (жұмыссыздықтың артуы, еңбекақының қысқаруы, 

уақытша жұмыс); 

- валютаның тұрақсыз жағдайда болуы. 

Нақты  кірістің  көлемі  туристік  қызметтің  сұрынасына  әсер  етеді.  Нақты 

кіріс  өскенде  тұтынушылардың  қолында  көп  қаржы  болады.  Егер  ақша  өмір 

сүру жағдайынан көп болса, онда саяхатқа деген сұраныс артады. 

Кірісті  бөлу  де  туризмге  әсер  етеді.  Кіріс  тең  бөлінген  сайын  онда  көп 

адамдар  саяхатқа  шыға  алатын  болады.  Осы  өзара  байланысты  ХІХ  ғасырда 

және ХХ ғасырдың басында-ақ аңғарған болаты [2]. 

Экономиканың  туризмге  әсерінен  гөрі  туризмнің  экономикаға  әсерінің 

көптігін  қарастырамыз.  Осыған  байланысты  туримнің  бес  функциясын  бөліп 

қарауға болады. 

Өндірістік функция. Кәсіпорындар өндірістік қызметті еңбек, жер, капитал 

факторлары  пайдаланғанда  ғана  қолдана  алады.  Өндірістік  факторларды 

комбинирлеу  барысынды  жаңа  өнімді  шығаруға  қосымша  құн  салынады.  Бұл 

процесті  құндылықты  жинақтау  деп  атайды.  Туристік  салада  жұмыс  істейтін 

кәсіпорындар жаңа өнімдер шығарып құндылықтың жинақталуына ықпал етеді. 

Кірісті  құру  функциясы.  Жұмыс  істеген  адам  өз  қызметінен  кіріс  алады. 

Туризмнің функциясына кіріс кіргізу де енеді. Экономикалық терминологияны 

қолдана  отырып,  туризм  ұлттық  валютаны  құруға  үлес  қосады  деп  айтуға 

болады.  Ол  ең  бірінші  туризмде  жұмыс  істеп  жүрген  барлық  адамдарға 

қатысты. Бұл жерде туризмнің тура эффектісі туралы айтылып отыр. 

Қосымша,  туристік  кәсіпорында  алынған  әрбір  тенге  кәсіпорынның 

есебінен тағы да кететінін айта кету керек. Сонмен, жаңа кірістер туындайды ол 

үшінші жақтан, егер осы үшінші жақ туристік кәсіпорынға қандайда бір тауар 

жеткізуші  болатын  болса,  онда  туризмдегі  жанама  кірісті  құру  туралы  айтуға 

болады.  Мысалы,  қонақ  үйдің  менеджері  наубайшымен  осындағы  қонақтарға 

қажетті  нан  жеткізу  бойынша  келісімге  отырады.  Бұл  жерде  наубайшы  өзінің 

кірісінің жартысын туристік саламен қызметтесу арқылы алады. 

Аймақтық  аспектіде  туризмнің  мына  экономикалық  функциясы  маңызды 

рөл  ойнайды  -  теңдеу  (сглаживание)  функциясы,  ол  туризмнің  аймақтың  осал 

жерлерінің дамуына ықпал етуі. Туристер әсіресе өндірісі аз дамыған аймақтар 

қызықтырады.  Онда  көбіне  ауыл  шаруашылық  дамыған.Жергілікті  тұрғындар 

үшін  туризм  кірістің  маңызды  көзі  болады:  олардың  өндірісі  дамыған 

аймақтардағылармен кірісін теңестіруге әсер етеді. 

Туризмдегі  теңдеу  функциясы  халықаралық  маңызы  бар.  Бұл  жерде 

ауылшаруашылығында  да  осылай  болады.  Кішкене  аралдағы  мемлекетті 

алатын болсақ ондағы адамдар ауыл шаруашылықпен балық аулау арқылы өмір 

сүреді. Бұл жерде туризмнің экономикалық маңызы зор екені белгілі, туристер 

97

 

 

жергілікті  жердің  тауары  мен  қызметін  пайдаланады.  Бұл  жағдайда  туризм  ел 

табысын индустриалдық және ауылшаруашылықтық түрде қайта бөледі. 

Туризмнің  соңғы  экономикалық  функциясы  –  төлемдік  балансты 

нивелирлеу.  Ауыл  шаруашылығында  төлемдік  баланыс  бар.  Қызметтің 

балансын құрайтын ел ішінде саяхаттау болмақ. Бұл баланста жергілікті жердің 

шығыны  шетел  туристерінің  тауар  мен  қызметтен  алған  кіріске  қарама-қарсы 

қойылады [3]. 

Туризм  әр  елдің  төлемдік  баланысына  әр  түрлі  әсер  етеді.  Саяхаттың 

балансы дефицит болып табылады қазақстандықтар шетелге Қазақстанға келген 

шетелдіктерден көп ақша шығарады.  

Сонымен,  туризмнің  ауылшаруашылықтық  мағынасы  мына  факторлар 

арқылы  анықталады:  өндірістік  функция  арқылы  (өндіру);  тұрғындардың 

еңбекпен  қамтылуына  ықпал  ету;  кірісті  жинау  функциясы  (кірісті  арттыру 

эффектісі); реттеу және төлемдік балансты теңестіру. 

Туризм  индустриясының негізгі компоненттерінің сипаты.  

Тасымалдау  индустриясы-  туристерге  тасымалдау  қызметін  көрсететін 

көліктік  кәсіпорындардың  барлық  түрлерін:  авиакомпания,  автокөлік 

кәсіпорындары,  теміржол  компаниялары  және  желілері,  теплоходтар  және 

круиздік компанияларды біріктіреді. Тасымалдау жүйесі, техникалық прогресс 

деңгейімен анықталады және пайдалану тұрақтылығына негізделеді: 

- адамның күші- ескекті қайық, велосипед; 

- аңдар- пілдер, түйе, ат, есек, иттер; 

-  жермен  механикалық  жылжу  құралы-  мотоцикл,  автомобиль,  автобус, 

теміржол; 

- ауа және космостық жылжу құралы; 

-  су  –  моторлы  және  желкенді  қайықтар,  суасты  және  су  үсті  өзен  теңіз 

судалары. 

Қонақжайлық  индустриясы  -  көңіл  көтеру,  тамақтандыру  және 

орналастыру 

сферасындағы 

кәсіпорындарды 

қамтиды. 

Орналастыру 

(жайғастыру)-  индустриясы-  бұл

 

туристерді  ұжымдық  немесе  жекелеген 

орындарға 

орналастырумен 

айналысатын 

кәсіпорындар: 

қонақүйлер, 

кемпингтер, туристік лагерлер, демалыс орны, жастар турбазасы, пансионаттар, 

виллалар және т.б.  

Тамақтандыру  индустриясы  -  туристерге  демалу,  саяхаттау  және  көңіл 

көтеру уақыттарында тамақтандыру қызметтерін көрсететін кәсіпорындар. 

Көңіл  көтеру  индустриясы  -  қонақжайлық  индустриясы,  көңіл  көтерумен 

тікелей 

байланысты. 

Қазіргі 

уақытта 

көңіл 

көтеру 

жағдайлары 

қарастырылмаған  бірде-бір  қонақүй  жоқ.  Адам  (адамдар  тобы)    көңіл  көтере 

отырып, рухани қажеттіліктерін қанағаттандырады, өзін-өзі бағалайды, әртүрлі 

әлеуметтік  жүйе  шеңберінде  өзінің  рөлін  бағалайды.  Көңіл  көтеру 

индустриясына , көңіл көтеру арқылы адамның қажеттіліктерін қанағаттандыру 

мен  айналысатын  қызмет  ұсынатын  кәсіпорындар  жатқызылады.  Ондай 

кәсіпорындарға:  цирктер,  хайуанаттар  бағы,  аттракциондар,  игротекалар, 

демалау  саябақтары,  жылжымалы  театрлар,  кинотеатрлар,  концерттік 

бірлестіктер және ұжымдарды (оркестр,  ансамбль,  мюзик-холл) жатқызылады. 

98

 

 

Көңіл көтеру индустриясына дене мәдениетімен айналысуға мүмкіндік беретін 

су  бассейндері,  спорттық  залдар  немесе  клубтарды  да  жатқызады.  Мәдени 

құндылықтарға  байланысты  кітапханалар,  мұражайлар,  көрмелерді  де 

жатқызуға болады.  

Экскурсиялық-танымдық  ұйымдар  -  туристердің  демалу  және  саяхаттау 

уақыттарында экскурсиялық шаралады ұйымдастыру, өткізу және дайындауды 

қамтамасыз ететін кәсіпорындар. 

Қосымша қызметтер көрсету индустриясы- туристерге қосымша қызметтер 

көрсететін  кәсіпорындар  жиыны  (автокөліктерді  прокаттау,  шаштараз,  сән 

салоны, фитнес- салондары, кір жуатын және тазалайтын орындар).  

Осы  және  басқа  да  туристік  қызмет  түрлерін  ұсына  отырып,  еліміздің 

инфрақұрлымдарын  жетілдіре  келе.  Кіру  туризімінің  жағдайын  біршама 

арттыруға мүмкіндік аламыз [3]. 

 

Әдебиеттер 

1 

Қазақстан 

Республикасы 

Статистика 

комитетінің 

материалдары: 

www.stat.gov.kz

  

2  Кусков  А.С.  Транспортное  обеспечение  в  туризме:  учебник.  –М.:  КНОРУС, 

2007. 

3 Волков Ю.Ф. Гостиничный и туристский бизнес. - Ростов-н/Д.: Феникс, 2009. 

 

 

ҚАЗАҚСТАНДА ЭТНОТУРИЗМНІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ 

 

Төлеуұлы А,. Қияз А.Б 

Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университеті 

Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы 

e-mail: 

almas_kar@bk.ru

 

 

Қазақстан  Республикасының  туристік  саласын  дамытудың  2020  жылға 

дейінгі  тұжырымдамасын  (ішкі  туризмді  дамытуды  қоса  есептегенде)  және 

«Астана  –  Еуразия  жүрегі»,  «Алматы  –  Қазақстанның  еркін  мәдени  аймағы», 

«Табиғат  бірлігі  және  көшпелі  мәдениеттер»,  «Алтай  інжулері»,  «Ұлы  Жібек 

жолын  қайта  жаңғырту»,  «Каспий  қақпасы»  өңірлік  мәдени-туристік 

кластерлерін  құруды  жүзеге  асырумен  байланыстырылады.    Қазақстан 

Республикасының  туристік  саласын  дамытудың  2020  жылға  дейін 

тұжырымдамасы  (бұдан  әрі  –  Тұжырымдама)  Қазақстан  Республикасының 

Президенті Нұрсұлтан  Назарбаевтың 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Әлеуметтік-

экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан 

халқына  Жолдауын,  Қазақстан  Республикасының  үдемелі  индустриялық-

инновациялық  дамыту  жөніндегі  2010–2014  жылдарға  арналған  мемлекеттік 

бағдарламаны,  туризмді  маңызды  әлеуметтік-экономикалық  бағыттардың  бірі 

ретінде  дамыту  бөлігінде  бәсекеге  қабілеттілігі  мен  тартымдылығын  көтеру 

үшін  Қазақстан  Республикасының  2020  жылға  дейінгі  Стратегиялық  даму 

жоспарын  іске  асыру  мақсатында  әзірленді.Тұжырымдама  халықаралық 

99

 

 

тәжірибені ескере отырып, Қазақстан Республикасы туристік саласының қазіргі 

жай-күйіне кешенді талдау жасау негізінде әзірленді және туризмді дамытудың 

стратегиялық  пайымын,  республиканың  туристік  саласын  2020  жылға  дейінгі 

дамытудың негізгі қағидаттарын қамтиды, осы саладағы мемлекеттік саясатты 

іске асырудың мақсаттарын, міндеттерін және кезеңдерін айқындайды [1]. 

Қазақстан – мәдениет пен тарихқа бай мемлекет, сол себепті туризмнің бір 

бағыты  -  этнотуризм.  Қазақ  тұрмыс-тіршілігіне,  мәдениетіне,  тарихына 

қызыққан  туристтер  Қазақстанның  барлық  аумағынан  өзіне  қажетті 

мағлұматтарды  ала  алады.  Еліміздегі  ірі  туристік  орталыққа  айналу 

ықтиалдылығы  басым  әрі  туристік  тиімділігі  жоғары  қазақстандық 

аймақтардың  бірі  –бай  туристік  әлеуетке  ие  Орталық  Қазақстандағы  Ұлытау 

өңірі.

 

Өңірдің  туристік  тартымдылығының  жоғары  деңгейі  рекреация  мен 

туризмді  дамытуға  қажетті  туристік  ресурстардың  ауқымды  шоғырына 

байланысты  болатындығы  даусыз.  Өңірдің  қолайлы  географиялық  орны, 

антропогендік  фактордың  әсері  айтарлықтай  байқалмайтын  жақсы  күйінде 

сақталған  бірегей  табиғи  әлеуеті,  осы  өңірде  сан  ғасырлар  бойы  жинақталған 

тарихи-мәдени  мұраның  бай  қоры  туризмді  дамытуға  аса  қолайлы  үйлесім 

тапқан.  

 

  

 

 

 

 

 

 

 

1 сурет - Қазақстандағы этнотуристік маршрут перспективалары 

Осы өңірде туризмді дамытудың алғашқы алғышарттарын қалыптастыру 

мен  тетіктерін  құрудың  бастапқы  қадамдары  да  жасалуда.  Ұлытау  өңірінің 

жоғары  әлеуеті  өзінің  сан  алуан  тарихи,  мәдени,  табиғи  ресурстарының 

негізінде  туризм  мен  рекреациялық  қызметтің  бірқатар  түрлерін  дамытуға 

толығымен жетеді.  Ұлытау өңірі күшті туристік әлеуетке ие болғанымен, бұл 

әлеует  туризм  мақсатында  тиімді,  рационалды  түрде  дұрыс  пайдаланылып 

жатқан жоқ, өңірдің бірегей, қайталанбас туристік ресурстары да экономикалық 

тұрғыдан  тиімді  игеріліп  жатқан  жоқ.  Үш  жүздің  басы  біріккен,  талай  тарихи 

тартыстардың  куәсі  болып,  қазақ  қауымының  киелі  бесігі  болған  ұлы  даланы 

көрмеген қазақтар қаншама. Тіпті кіндік қаны ұлылықтың ұйтқысы саналатын 

жерге  тамып,  дала  төсінде  туып-өсіп,  жылдар  бойы  топырағын  басып,  тасын 

Қазақстандағы этнотуристік маршрут 

перспективалары 

Қазақ 

тұрмысы 

Мәдениет 

Ұлттық 

ойын 

Ат спорты .Қазақ 

күресі 

Күнделікті 

тұрмыс 

Тарих,Сәулет,Құс 

бегілік.Аңшылық.

Музыка 

Құда түсу.Келін 

түсіру.Шілдехана.

Тұсаукесер 

 

100

 

 

теуіп  келе  жатқан  жапсарлас  елді  мекендердің  қазақтары  да  «Бодрумға»  ай 

сайын  барып  жатса  да  мына  тұрған  Ұлытауға  ат  басын  бұрмапты.  Бұл  -  ішкі 

туризмді  дамыту  тетіктерінің  осалдығын  танытады.  Туризм  саласындағы 

маркетингтің  мардымсыздығынан  әлем  түгіл  ішкі  нарықтың  өзінде  өңір 

имиджін қалыптастыра алмай отырмыз.  

Туристік  ресурстар  жоқ  жерде  туризмнің  дамуы  әсте  мүмкін  емес.  Жекелеген 

туристік  ресурстар  туризмді  шектелген  кеңістікте  ғана  дамытуға  мүмкіндік 

береді,  ал  Ұлытау  өңірінің  туристік  ресурстарының  сан  алуан,  әрі  бай  да 

бірегей қоры туризмді кең көлемде дамытып, туризмнің көптеген түрлерін бір 

мезгілде  қалыптастыруға  және  де  оны  болашақта  қарқынды  түрде  өрістетуге 

жол  ашады.  Қазіргі  таңда  қазақстандық  туристік  индустрия  әлемдік  нарыққа 

белсенді түрде енудің бастапқы қадамдарын жасауда.  

Дүниежүзілік  тәжірибеге  көз  жүгіртсек,  әлемнің  көптеген  алдыңғы  қатарлы 

елдерінің  экономикасына  нұқсан  келтіріп,  жылдар  бойы  жетілген  қарқынды 

даму  тетіктерін  шайқалтып  кеткен  дүниежүзілік  дағдарыс  кезеңінде  туристік 

инфрақұрылымы 

ежелден 

қалыптасқан 

әлем 

елдері 

экономиканы 

тұрақтандырудың,  әрі  оның  дамуын  бірқалыпты  өрістетудің  бір  жолы  ретінде 

туризмге  арқа  сүйеген  болатын.  Туризм  -  ел  экономикасын  кемелдендірудің 

тиімді жолы мен қомақты кіріс көзі.  

 

 

2 сурет - Ұлытау өңірінің туристік-рекрециялық ресурстары 

Ұлытау  өңірінің  табиғи  туристік-рекреациялық  ресурстары  мен  тарихи 

туристік  ресурстары  туризмнің  аймақтық  ұйымдастырылуына,  туристік 

орталықтар  мен  аудандардың  қалыптасуына  және  де  олардың  экономикалық 

тиімділігіне қол жеткізуге қомақты ықпалын тигізеді. Себебі өңірдің  туристік 

Ұлытау 

туризмі 

Танымдық 

Сауықтыру

 

Этнотуризм 

Экотуризм 

Спорттық 

101

 

 

ресурстарының  бай  әлеуеті  мен  бірегей  шоғыры  осы  аймақта  туризмді 

дамытудың 

маңызды 

алғышарттарын 

қалыптастырады.Еліміздің 

өзге 

аймақтарын  қоспағандағы  бір  Ұлытаудың  өзі  -  бағалай  білсек,  қыруар  табыс 

көзі.  Қазіргі таңда қазақстандық туристік индустрия әлемдік нарыққа белсенді 

түрде  енудің  бастапқы  қадамдарын  жасауда.Туризм  -  ел  экономикасын 

кемелдендірудің тиімді жолы мен қомақты кіріс көзі. Мемлекетіміздің туризнің 

дамуына айрықша мән беріп отырғандығының бір себебі де осыған байланысты 

болатындығы сондықтан. Осыған орай, Қазақ елі өзінің табиғи, тарихи, мәдени 

құндылықтарын  әлемге  әйгілеп,  шет  елдік  туристерді  бірегей  болмысымен 

қызықтыра  алатын  туризм  тұрғысынан  тартымды  имиджін  қалыптастырудың 

қарышты қадамдарын жасап келеді. [2] 

Заманауи  туризм-бұл  әлемдік  экономиканың  маңызды  саласы,  сонымен  қатар, 

туризм  саласы  мемлекеттің  экономикасының  өсуінің  3  ұнамды  жақтарымен 

көріне алады. Яғни: 

1. шетелдік валютаның қаржы түсімін қамтамассыздандырады; 

2. халықтың тұрмыс тіршілігінің өсуіне үлес қосады; 

3. елдің инфрақұрылымының дамуына себеп болады. 

Қортындылай  келе  қазіргі  таңда,  Қазақстан  Республикасында  жергілікті 

халықтың  экономикалық  іс-әрекетінің  бір  түрі  болып  табылатын  этно-

экологиялық  туризм  арқылы  қазақ    халқының  экономикалық  дамуын 

ынталандыратын  жобалар  құрастырылуда.    Олар    жергілікті  тұрғындардың  

күші  арқылы  этнографиялық  туризмнің  орнықты  дамуына  бағытталған.  Оның 

мүмкіндіктері  туризмнің  өзге  салаларынан  еш  кем  емес.      Этнотуризмнің 

бағыттары көп. Көшпенділердің дәстүрі көптеген елдерді қызықтырады.  Бірақ 

біз қазір оны дамыта алмай отырмыз.   

2020  жылға  дейін  жеткілікті  уақыт  бар.    Егер  біз  этнографиялық  ауылдарды 

дұрыс ұйымдастыра алсақ, Қазақстанның барлық өңіріне туристерді көп тарта 

аламыз.  Бұл  үшін  онда  жергілікті  тұрғындардың  көмегімен  этнографиялық 

ауылдарды құрастыру қажет.  Бізде оған қажетті барлық негіз бар.   

Жалпы  этнографиялық  туризм  арқылы      халқымызды  әлемге 

таныстырудың  мүмкіндігі  өте  зор  [3].    Мысалы  2000  жылдардың  басында 

шыққан  Бораттың  киносынан  кейін  шетелдіктердің  кейбірі    Қазақстанды 

шынымен де артта қалған ел деп ойлап қалған болатын. Олар шетелде болған 

кезде  -  «Біз  Қазақстаннанбыз»    деген  кезде  қатты  таңырқайды.    Егер  

этнографиялық  туризм  арқылы  біз      мәдениетіміз  бен  ғылымымызды    ежелгі 

замандардан-ақ жоғары  дамығанын көрсете алсақ, Қазақстанды  әлемге таныту 

үрдісі жылдамдары күмәнсіз. 

 

жүктеу/скачать 7,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: