(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
«Қазақстан
-
2030 стратегиясы» іс үстінде: табыстың
10 жылы атты конференциясында сөйлеген сөзі,
2007
ж
. 12
қазан)
«Астана
-
бұл конфессияаралық
келісімнің
қаласы.
Бейбітшілік және келісім сарайы, мешіттердің
мұнаралары,
христиандық
храмдар мен синагогалардың
күмбездері,
басқа дін өкілдерінің
ғибадат үйлері қала архитектуралық
ансамблінің
және оның
рухани өмірінің
ажырағысыз бөлігіне
айналып келеді».
«Қазақстанның
бастамасы
бойынша
шақырылған
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің
съезі де осы
заманғы діндер арасындағы жаһандық
үнқатысудың
құрамдас та ықпалды бөлігіне айналды. Ол елеулі рөл
61
атқарып, діни лидерлердің, діндер мен халықтардың
арасындағы өзара түсіністіктің
өсуіне жәрдемдесуде».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің
ІІІ
съезінде сөйлеген сөзі, 2009
ж. 1 шілде)
«Қазақстанда қоғам діннен бөлінбеген, сондықтан да
мемлекет осы саладағы қоғамдық
қатынастарды реттеуден
бойын аулақ
сала алмайды.
Бұл ретте, діни сенімдердің
өнегелі
-
рухани бастауларға
негізделетіндігін және орасан зор гуманистік әлеуетке ие
екендігін есепке алу маңызды.
Бей
-
жай қарауға, осынау мол әлеуетті қазақстандық
қоғамның
рухани құндылықтарын дамыту, қазақстандық
патриотизмді нығайту, ұлтаралық
және дінаралық
келісімді
бекіту және діни экстремизмнің
алдын алу ісіне
пайдаланбауға енді болмайды».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
ҚР
Қауіпсіздік Кеңесінің
отырысында сөйлеген сөзі,
2010
ж. 26 мамыр)
«Қазақстанның
төзімділік үлгісі ЕҚЫҰ
-
ның
бүкіл ел
кеңістігінде бейімделуі мүмкін.
Біріншіден, бұл үлгінің
негізіне қазақ
халқының
көп
ғасырлық
тарихына тән төзімділік пен шыдамдылық
,
қонақжайлылық
,
өзге халықтарға, мәдениеттерге, діндерге
сый көрсету сияқты сипаттар берілген.
Қазақстан түрлі діндердің
тоғысқан жерінде болып
шықты және де осының
бәрін тиісінше түсініп, өзге этностар
мен халықтардың
мұқтаждықтарын түсініспеншілікпен
қабылдады».
Екіншіден, егеменді Қазақстан шарттарында төзімділік
тек саяси мәдениеттің
нысаны ғана емес, сондай
-
ақ
саяси
мемлекеттің
түйінді қағидасы да болып табылады. Осы
жағдайдың
арқасында Қазақстан саясаты төзімділік
мәселелерінде
екі
жақты
стандарттардан
дәйекті,
болжамды және еркін болып табылады.
62
ЕҚЫҰ
-
ның
көптеген мемлекеттерімен Қазақстанды
қабылдауы кездейсоқ
емес, тыйым салынған қақтығыстар
шешімінде делдал бола алады».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
ЕҚЫҰ
-
ның
Жоғары деңгейдегі Толеранттылық
пен
кемсітпеушілік жөніндегі конференциясында сөйлеген
сөзі, 2010
ж. 29 маусым)
«Төзімділік Қазақстанды табысты да сенімді дамытудың
маңызды факторына айналды».
«Тұрақтылық
пен келісім
-
бұл күн сайынғы үлкен
жұмыс, оны жылдан жылға, ұрпақтан ұрпаққа жеткізіп
жалғастыру қажет. Келісім мен бірлікті қандай бір этносқа
қатыстылығына қарамастан әрбір қазақстандық
сақтауы
керек:
-
біздің
Отанымыздың
мызғымай тұруы, әрбір
қазақстандықтың
аман
-
саулығы мен болашағы осыған
байланысты».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Қазақстан халқы Ассамблеясының
ХVІ сессиясында
сөйлеген сөзі, 201
0
ж. 20 қазан)
«Біздің
алдымызға екі ең
шешуші міндет қойылған.
Біріншісі –
исламды дін ретінде әзәзілдеушіліксіз саяси
идеология сияқты діни фундаментализмге қарсы тұруды
үйрену. Екінші міндет –
батыс және мұсылман әлемі
арасындағы
ашық
әрі
адал
диалогты
жақсарту.
Қазақстанның
«Ислам
конференциясы»
Ұйымындағы
Төрағалығы осы ізгі мақсаттарға қызмет етеді»
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
«Жаңа оңжылдықта төзімділікке» атты Euronews
телеарнасына берген
сұхбатында, 2010 ж. 10 қараша)
«Қазақстан –
әлемдегі мұсылмандар, православтер,
католиктер, протестандар, буддистер, иудеилер сияқты
көптеген
дін
өкілдерінің
бірлікте,
бейбітшілікте,
конфессияаралық
келісімде өмір сүріп келе жатқан
мемлекет. Бұл олардың
бірге жинала алатын және барлық
өздерінің
мәселелері жөнінде сөйлесе алатын жалғыз жер».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Қазақстан халқы Ассамблеясының
XVII
сессиясында сөйлеген сөзі, 2011
ж. 18 сәуір)
63
«Қазақстан мұсылман тұрғындары басым болып
саналатын
зайырлы
мемлекет.
Біз
барлық
мұсылмандардың
бір
-
біріне және өзге діннің
барлығына
деген төзімділігі, байыптылығы және танымдылығы
негізінде бірігуін жақтаймыз. Біз мәдени
-
діни дәстүрлерді
және әртүрлі этностардың
ерекшеліктерін сақтай отырып,
әлеуметтік
-
экономикалық
жаңғыруға
және
халықтың
әлеуетін одан әрі көтеруге бірінші кезекте басымдық
береміз. Мұсылман мемлекеттері неғұрлым табысты болса,
солғұрлым әлемде Ислам бейнесі тартымды болмақ
.
Әлемдік саясаттың
өте күрделі проблемаларының
бірі
мұсылман әлемінің
басқа әлеммен, бірінші кезекте
Батыспен күрделі қарым
-
қатынасы болып отыр. Мұсылман
әлемінің
бүгінде батыстық
пайым бойынша бірінші кезекте
радикалды бөлігі басымдылық
алып, әлем жұртшылығы
көзқарасы бойынша негізсіз үрей туғызады. Бұл ретте
исламның
бірінші
кезекте
жалпы
адамзаттық
құндылықтарды адамгершілік, төзімділік және әділеттілік
қасиеттерді насихаттайтындығын атап көрсету керек.
Ислам дінінің
негізгі тұғыры экстремистікті, оның
ішінде
діни танымдарды жамылатын лаңкестік құрылымдармен
ешқандай байланысы жоқ. Лаңкестіктің
салдарынан
ең
бірінші
ислам
мемлекеттерінің
азаматтары
зардап
шегетіндігі белгілі. Мұхаммед пайғамбардың
хадистерінде
былай делінеді: «Дін
-
зорлық
-
зомбылықтан бас тарту.
Ешқандай мұсылман баласы зорлық
-
зомбылықты қолдауға
тиісті емес».
Біздің
алдымызда екі өте маңызды міндет тұр. Бірінші
-
саяси идеология ретінде діни фундаментализмге қарсы
тұруды үйрену. Біз Исламның
саяси зорлық
-
зомбылықпен,
экстремизммен және лаңкестікпен ешқандай байланысы
жоқ
екендігін
үзілді
-
кесілді
мәлімдеуге
тиістіміз.
Бүкіләлемдік Жетінші Ислам экономикалық
форумында мен
біртұтас медиялық
ислам жобасын жасау жөнінде ұсыныс
жасадым.
Қазір осы жобаға қарсы Интернетте «жаңа медиялық»
қуатты қарсылықтар қарқын алуда. Осыған байланысты мен
мұсылмандық
рухани
құндылықтарды
тарататын,
жастардың
Ислам
діні
мен
мәдениетіне
деген
64
қызығушылығын арттыратын, біздің
ұйымымыздың
қызметін
насихаттайтын «е
-
ISLAM» Интернет
-
ресурсын құруды
ұсынамын.
«Тарихи тұрғыдан ислам, христиан және иудаизм өзара
бір
-
бірімен жақын, біздің
діндеріміз өзара тәуелді және
бірін
-
бірі толықтырып отырады. Біз бір ғана Құдайды
мойындаймыз, біздің
діндерімізде бір ғана ыбырайымдылық
-
абрамдық
негіз бар. Біз «өркениеттер қақтығысының»
орнына «өркениеттер бірлестігін» ұсынамыз. Біз өзара
қақтығыстың
орнына барлық
әлем еститіндей мұсылман
және христиан әлемі арасындағы ашық
та әділетті
үнқатысуға шақырамыз. Мұндай қадам Умма тарапынан
Исламға деген құрмет пен сенімділікті арттырады.
Қазақстанда мұсылман мешіттерінің
мұнаралары,
христиан
храмдары
мен
иудейлік
синагогалардың
күмбездері
бейбіт қатар өмір сүреді, сіздердің
оларға баруға
және көруге мүмкіндіктеріңіз бар. Бізде 130
-
дан астам
этностың
өкілдері бейбіт қатар өмір сүреді. Бұл іс жүзінде
біздің
еліміздің
бейбітшілік
және
толеранттылықты
насихаттауға қосқан үлесі болып табылады».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
ИЫҰ
СІМК 38
-
сессиясындағы сөйлеген сөзі, 2011
ж.
29
маусым)
«Қазақстан –
біртұтас жер, біртұтас халық, біртұтас
болашақ. Мен барша қазақстандықтарды ұлтаралық
және
конфессияаралық
келісімді одан әрі нығайтуға шақырамын.
Олар біздің
мәңгілік құндылықтарымыз. Осынау бұлжымас
ақиқатты сақтай отырып қана, біз мәңгілік халық, мәңгілік
елорда және мәңгілік мемлекет туралы айта аламыз».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
ҚР
Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты
жиналыста сөйлеген сөзі, 2011
ж. 15 желтоқсан)
Бүгінде кез келген этностық
немесе діни ұстанымдағы
қазақстандық
өз елінің
тең
құқықты азаматы.
Мемлекеттің
зайырлылық
қағидаттарын берік ұстану
біздің
қоғамымыздың
тұрақты дамуының
берік кепілі болып
табылады.
65
Дін
-
адам жаны мен моралінің
саласы.
Әрбір дін
уағыздайтын
жоғары
құндылықтар
-
Исламның
,
Православиенің, Католицизмнің, Протестанттықтың
діни
ілімдері әркезде де мемлекеттен қолдау табатын болады.
Бір айдан соң
біз Әлемдік және дәстүрлі діндер
көшбасшыларының
Төртінші
Съезін қабылдайтын боламыз.
Оны өткізу ХХІ ғасырдағы әлемді қалыптастырудың
маңызды қағидаты ретіндегі жаһандық
толеранттылықты
орнықтыру ісіне қосқан Қазақстанның
ең
ұлы сыйы.
Бүкіл діни бірлестіктермен өзара байланыстарды
нығайту үшін Қазақстанда Дін істері
агенттігі
құрылды.
Жастарды жалған діни топтар ықпалынан қорғау жө
-
нінен тиімді шаралар кешенін қалыптастыру қажет.
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Қазақстан халқы Ассамблеясының
ХІХ сессиясында
сөйлеген сөзі. 27.04.2012
ж.
)
Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының
съезі
халықаралық
диалогтың
өзегіне айналды.
Дін –
руханисыздық
пен ашкөздіктің
алдындағы аса
берік қорғаушы бөгеттердің
бірі.Көптеген кезеңдерде дәл
осы
дін халықтық
даналықтың, мәдениеттер
мен
дәстүрлердің
кей жағдайда тіпті бірден
-
бір сақтаушысы
болып келді.
Кез келген этносқа және дінге жататын қазақстандық
–
ол тең
құқылы азамат, біртұтас азаматтық
қоғамның
ажырамас бөлігі.
Біз әрбір адамның
өз дінін еркін ұстануы, туған тілін
оқып және пайдалануы, өз этносының
мәдениеті мен
дәстүрлерін
дамытуы
үшін
барлық
жағдайларды
жасаудамыз.
Әрбір дін –
ислам, православие, католицизм,
протестанттық
діни ілім, иудаизм, буддизм және басқалар
уағыздайтын жоғары құндылықтар –
әркезде де Қазақстан
мемлекетінен қолдау тауып келеді.
Біз олардың
қандай дінге және этномәдениетке
жататынына қарамастан барлық
қазақстандықтардың
жалпыұлттық
бірлігі мен келісімінің
ерекше формуласын
қалыптастырдық
.
66
Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының
съезі
–
бұл Қазақстанның
бүкіл әлемге парасатты сыйы.
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің
ІV
Съезінің
ашылуында сөйлеген сөзі, 2012
ж. 30 мамыр)
Тұрақтылық
пен
келісімді
қамтамасыз
ететін
этносаралық
және дінаралық
қатынастар институттарын
дамыту өте маңызды.
Діни және этностық
кемсітушілік,
сондай
-
ақ
осы негіздегі қылмыстар үшін жазалаудың
заңнамалық
шараларын қатаңдату қажет.
Қазақстан халқы
Ассамблеясының
рөлін одан әрі жоғарылатқан жөн.
Қазақстандықтар
экстремизм
мен
радикализмді
қабылдамайды.
Біздің
азаматтарымыз қашанда саяси боссөзділік пен
әлеуметтік алауыздыққа қарсы шығады.
Біз сіздермен бірге әлемнің
түрлі түкпірлерінде саяси,
ұлтаралық, діни жанжалдар болып жатқанын көріп отырмыз.
ХХІ ғасырда олардан ешкім де сақтанбаған. Және бұл
жерде жеңімпаздар жоқ. Мұндай жанжалдарда тек қайыр
-
шылыққа, күйзеліске, аштыққа, созылмалы азамат соғысы
мен орта ғасырларға кері кетуге алып келетін жамандық
қана жеңеді.
Мен біздің
халықтық
игілігіміз болып табылатын
қазақстандық
табыстың
үш кілті туралы еске сала кеткім
келеді.
Бірінші. 140 этностың
басын құрайтын барлық
қазақстандықтардың
бірлігі –
бұл ғаламат құндылық. Біздің
міндетіміз –
оны қорғау, сақтау және байыту. Біз әлемдік
мұхитта өз бағытымен аман
-
есен жүзіп келе жатқан
қайығымызды ешкімнің
шайқауына жол бермейміз.
Екінші. Біздің
барлығымызға және әрқайсымызға тән
тағаттылық
.
Этностық
және діни айырмашылықты байыппен түсіну
және құрметпен қабылдау.
Осының
арқасында біздің
әралуандығымыз біздерді бөлмейді, қайта біріктіреді. Егер
біздің
тағаттылығымыз болмаса, онда біздің
қайығымыз
бағытынан ауытқып кетуі ықтимал және әрі қарай апаттан
қорғалмайтын болады. Біз апатқа ұшырап, «SOS» белгісін
беретін теңіз саяхатшыларына айналамыз.
67
Үшінші. Бұл тарихи тағдырымыздың
ортақтығы. Біздің
мақсатымыз –
өзгермелі әлемдегі
жаңа жағдайларда тек тірі
қалу емес, сондай
-
ақ, бұрынғы табыстарымызды нығайта,
осы жаңа әлемге өзіміздің
ықпал ету мүмкіндігімізді кеңейте
отырып, дамуымызды жалғастыру.
Тек осы біздің
құндылықтарымызды нығайта және көбейте отырып қана
біз әр қазақстандық
отбасы үшін қауіпсіз және бақытты
болашақ
құра аламыз.
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Назарбаев Университеті студенттері алдында
сөйлеген сөзі
. 2012
ж. 5 қыркүйек)
«Ұлтаралық
және
дінаралық
келісім
қашанда
халықтықтың
игілігі болады».
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
«Жас Отан» Жастар қанатының
II съезінде сөйлеген
сөзі. 2012
ж. 16 қараша)
Түрлі әлеуметтік, этникалық
және діни топтардың
келісімі мен татулығы. Біз қазақ
халқына, біздің
мәдениетіміз бен тілімізге қатысты тарихи әділдікті қалпына
келтірдік. Этникалық, мәдени және діни әралуандыққа
қарамастан, елімізде бейбітшілік пен саяси тұрақтылықты
сақтадық
.
Азаматтық
татулық
пен ұлтаралық
келісім –
біздің
басты
құндылығымыз.
Көпұлтты еліміздегі татулық
пен келісім,
мәдениеттер мен діндердің
үндесуі әлемдік эталон
ретінде
танылған.
Біз мәдениеттер мен діндердің
қатар өмір сүруі
жағдайында өмір сүріп үйренуіміз керек. Біз мәдениеттер
мен өркениеттер диалогына бейілді болуға тиіспіз.Тек басқа
ұлттармен жарастықта ғана біздің
еліміз болашақта табыс
пен
ықпалға
қол жеткізе алады. ХХІ ғасырда Қазақстан
өзінің
өңірлік көшбасшылық
ұстанымын нығайтып,
Шығыс
пен Батыстың
үндестігі мен өзара іс
-
қимылы үшін көпір
болуға тиіс. Бүгінде әртүрлі ұлт пен дін өкілі саналатын
қазақстандық
–
ол өз елінің
тең
құқықты азаматы
болып
табылады.
Біз елдің
дәстүрлері мен мәдени нормаларына сәйкес
келетін діни сана қалыптастыруымыз керек.
68
Дін мәселелерінде ойластырылған қадам және өте
мұқияттылық
қажет. Мемлекет діни бірлестіктердің
ішкі ісіне
араласпауға тиіс. Біз ұят, толеранттылық
және төзімділік
еркіндігі принциптерін қастер тұтуымыз керек.
Біз бірлік пен татулық
құндылықтарын қоғамның
іргетасына,
қазақстандық
ерекше
толеранттылықтың
негізіне айналдырдық
.
Біздің
жастарымыз мемлекеттің
игілігі үшін ар
-
намыс,
борышына адал, әдептілік құндылықтарын бойларына
сіңіріп өсулері керек. Өзіне деген талапкершілік, қоршаған
ортаға деген құрмет, елге деген адалдық
–
келешек ұрпақ
тәрбиесінің
өзегі.
Қазақстан
патриотизмінің
іргетасы
–
барлық
азаматтардың
тең
құқылығы және олардың
Отан
намысы
алдындағы жалпы жауапкершілігі.
Жаңа қазақстандық
патриотизм барлық
қоғамды,
барлық
этностық
әркелкіліктерді біріктіруге тиіс.
Жаңа қазақстандық
патриотизм –
біздің
көпұлтты және
көпдіндер қоғамының
негізгі табысы.
(
ҚР Президенті
Н.Ә
.
Назарбаевтың
Достарыңызбен бөлісу: |