НЕГІЗГІ ЕТІСТІКТЕР ЕКІГЕ БӨЛІНЕДІ

НЕГІЗГІ ЕТІСТІКТЕР ЕКІГЕ БӨЛІНЕДІ:                  

     ДҰРЫС ЕТІСТІКТЕР (REGULAR VERBS)

Дұрыс етістіктерді өткен шақта қолдану үшін “ed” жалғауын жалғаймыз. Мысалы:

to look (лук) – қарау – looked 

to live (лив) – өмір сүру – lived (мұнда “live” сөзіндегі “e” əрпі түсіп қалады.

to fi nish (финиш) – аяқтау - fi nished

to study (стади) – оқу,үйрену – studied  (сөз соңындағы “y” əрпі “i”-ға айналады).

to stop (стоп) – тоқтау – stopped  (мұнда бір буынды етістік болғандықтан сөз соңындағы дауыссыз екі 

еселенеді).

БҰРЫС ЕТІСТІКТЕР (IRREGULAR VERBS)

Бұрыс етістіктерді өткен шақта қолдану үшін арнайы кестесі бойынша жаттап алу керек. Бұларға жалғау 

жалғанбайды.  Яғни,  өткен  шақта  қолдану  үшін  екінші  формасын,  жедел  өткен  шақта  қолдану  үшін  үшінші 

формасын жатқа білу тиіс. Мысалы:

to be (би)

was/were

been

болу

to do (ду)

did done

жасау,істеу

to fl y (флай)

fl ew 

fl own 

ұшу 

to write (райт)

wrote written 

жазу 

to go (гоу)

went gone бару,жүру

to read (рид)

read

read

оқу

to sleep (слиип)

slept

slept

ұйықтау

Ескерту:  ағылшын  тілінің  кез  келген  оқулығының  соңғы  беттерінде “Irregular  verbs” кестесі  берілген.  

Етістіктердің алдында тұрған “to”сөзі көп жағдайда сөйлемде қолданылмайды. Төмендегі сөйлемдерге назар 

аударыңыз:

I go to school every day. – I went to school yesterday.

Мен күн сайын мектепке барамын. – Мен кеше мектепке бардым.

КӨМЕКШІ ЕТІСТІКТЕР

Көмекші етістік – толық лексикалық мағынасы жоқ, жеке тұрып сөйлем мүшесі бола алмайтын, тек негізгі 

етістіктермен, есім сөздермен тіркесіп қолданылатын етістіктер. Ағылшын тілінде мынадай көмекші етістіктер 

бар: “to be, to do, does, to have, did, shall, will”. Бұл көмекші етістіктер сұраулы сөйлемде сөйлемнің басында 

тұрады.Болымсыз сөйлемде көмекші етістіктен кейін “not”(жоқ,емес дегенді білдіреді) сөзі қосылады.

             “to be” = am, is, are.

I am a student. (ай эм э стюдент) – Мен студентпін.

He is English. (хи из инглиш) – Ол ағылшын ұлтынан.

He is not English. (хи из нот инглиш) – Ол ағылшын ұлтынан емес. (Is not=isn’t).

We are fi ne. (уи а файн) – Біздің жағдайымыз жақсы.

We are not fi ne. (уи а not файн) – Біздің жағдайымыз жақсы емес. (Are not=aren’t).

I am not a student. (ай эм нот э стюдент) – Мен студент емеспін.

              to do /does - сөйлемде “to” қолданылмайды.

Do you like milk? (ду ю лайк милк) – Сен (сіз) сүтті ұнатасың ба?

I do not like milk. ( ай ду нот  лайк милк) – Мен сүтті ұнатпаймын. (Do not=don’t).

He does not like milk. (хи даз нот лайк милк) – Ол сүтті ұнатпайды. (Does not=doesn’t).

Ескерту: He/she/it – есімдігінен басталған сөйлемде “does” қолданылады.

          have/has – көмекші етістігі жедел өткен шақта қолданылады.                                                                                 

I have gone to University.(ай хəв гон ту юнивөсити) – Мен Университетке бардым. She has fi nished. (ши хəз 

финишед) – Ол аяқтады. (Have not=haven’t), (Has not=hasn’t).

Ескерту: He/she/it – есімдігінен басталған сөйлемде “has” қолданылады.

      Did – өткен шақта қолданылатын көмекші етістік.

I didn’t go to University. (ай диднт гоу ту юнивөсити) – Мен университетке барған жоқпын.  Did not =didn’t 

(қысқартылған түрі)

     Shall/will – келер шақта қолданылатын көмекші етістік.

I shall go to University tomorrow.(ай шэл гоу ту юнивөсити томороу) – Мен университетке ертең барамын. 

(Shall not = shan’t), (will not=won’t).

Ескерту: He/she/it/you/they – есімдіктерінен басталған сөйлемде “will” қолданылады.

  He will read the book  next week.(хи уил рид зэ бук некст уик) – Ол кітапты келесі аптада оқиды.

МОДАЛЬДЫ ЕТІСТІКТЕР

Модальды  етістіктер — сөйлемге  қатысатын  негізгі  емес  (көмекші  есімдіктермен (do, does, did) 

шатастырмаңыз)  етістіктердің  тобы.  Олардың  қатарына  мына  етістіктер  жатады  (жақшада  өткен  шақтағы 

түрі): can (could), could, may (might), might, must (had to), have to, ought to, should, would, need to.

Модальды етістік қатысқан сөйлемнің мағынасы толық болуы үшін, ол сөйлемде міндетті түрде негізгі 

етістік болуы тиіс.

Мысалы: You can play (Сіз ойнай аласыз). Сұраулы сөйлемге жауап ретінде тек модальді 

етістікті қолдануға болады. Келесі сабағымызда модаль етістіктердің əр-қайсысына жеке-

жеке тоқталатын боламыз.

Жаңабаевтар отбасылық ансамблі.

Жаңабаевтар отбасылық ансамблі.

Н

ұр

ж

ан

 

Нұр

жан

 Ж

А

Ң

А

Б

А

Е

В

ЖАҢАБ

АЕВ

..

Н

ұр

ке

н 

Нұркен

 Ж

А

Ң

А

Б

А

Е

В

ЖАҢАБ

АЕВ

..