Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: Қазақстан республикасында инклюзивті қоғамды дамыту балалар үшін бірігейік

мелерде табысты оқуына мүмкіндік беретін пай-
далы құрамдастарын талқылау да бірегей сипат-
тамаларды анықтады. Ондай құрамдастардың 
бірі басқа оқушылармен бірге жауаптылық 
сезімін тәрбиелеу арқылы әлеуметтік топтасуға 
көмек көрсету болып табылады. Интернаттық 
типтегі оқу мекемесінде оқитын балалар мына-
ларды атап көрсетті, мысалы:
«Мұнда барлығы бір-біріне туған бауыр-
лар сияқты қарым-қатынас жасайды... Біз 
бәріміз әртүрлі болғанымызбен, бір үйдің 
баласындаймыз. Біздің мінездеріміз әртүрлі 
болса да». (5-бала)
«Мектепте сен бәрін танисың. Мектепте біз 
бір отбасы, бір командамыз». (1-бала) 
Бұл балалардың мекемеде көп уақытын 
өткізуіне байланысты болса, мектеп те 
тәлімгерлік бағдарламасын қамтамасыз ете 
отырып, әлеуметтік ұйымшылдыққа белсенді 
түрде тәрбиелейді. Бір бала былай дейді: 
«Бірінші және төртінші сыныпқа дейінгі 
тәлімгерлер бар. Егер де біз әрі қарай бірінші 
сыныптарды алсақ, сегізінші сыныпта біз 
басқа балаларға тәдімгер боламыз». (3-бала)
Ересек балалардың жасы кіші балаларды өз 
жауапкершілігіне алуы әртүрлі жас топтарының 
арасындағы әлеуметтік әрекеттестікке 
мүмкіндік береді, осыған сәйкес монито-
ринг саласындағы мектеп мүмкіндіктерін 
жоғарылатады. Жалпыға бірдей білім беретін 
немесе инклюзивті мектептер балаларға 
мектеп ортасында бейімделуге көмектесетін 
тәлімгерлерді тағайындау арқылы мүгедектігі 
бар балалардың әлеуметтік және білім беру ин-
теграциясына мүмкіндік туғызар еді. 
Әлеуметтік топтасудың оң мысалдары жөнінде 
мүгедектігі бар балалар да, сонымен қатар 
инклюзивтік мектептердегі мүгедектігі жоқ ба-
лалар да пікір білдірді. Мүгедектігі жоқ балалар 
мүгедектікке мән бермей, ашық және достық 
қоршаған ортада ойнаудың маңызды рөлін атап 
өтті. Инклюзивті мектептен бір бала былай деді:
«Біздің сыныпта жүре алмайтын қыз бар. Ол 
мектепке қайтып келгенде, біз оны қарсы 
алуға даярландық. Бізге оның денсаулығына 
қатысты сұрақ қоюға болмайтынын айтты. 
Яғни біз онымен жай сөйлесуіміз керек».(1-
бала; ФГ)
Екінші бала өз ойын былай білдірді: «...ол 
балаларға біз сияқты бала екенін сезінуге 
мүмкіндік беріңіздер».(8-бала; ФГ3)
Мүгедектігі жоқ кейбір балалардың сөздеріне 
қарағанда, мамандандырылмаған мектептердің 
әлеуетті артықшылығы да осында. Бір бала 
Астана қ. Балалар психоневрологиялық 
медициналық-әлеуметтік мекемесі мүгедектігі бар 
балаларға арналған күндізгі болу бөлімінде.
64

Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: ҚазаҚстан республикасында инклюзивті ҚоғаМды даМыту
«мамандандырылған мектептерде арнайы 
құралдар бар. Ал біздің мектептер адамдар-
мен қарым-қатынас жасауға үйретеді және 
өзін толық адам ретінде сезіндіреді» деп 
мәлімдеді. (12-бала; ФГ3). 
Мүгедектігі бар балалар мен мүгедектігі жоқ 
балалардың өзара қарым-қатынасы мүгедектігі 
бар баланың өзін «толық адам» ретінде 
сезінуіне мүмкіндік беретін қарым-қатынас 
жасауға қолайлы орынды қамтамасыз етеді. 
Мамандандырылмаған мектептердің бұл ерек-
ше артықшылығын бірқатар мүдделі тараптар 
құптап отыр. Мүгедектігі бар балалардың ата-
аналары өз баласының

жүктеу/скачать 3,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: