Медицина гылымыныц директоры, профессор

Н ЕГІЗГІ ҚЫ СҚЛРТУ ЛА РДЫ Ң ТІЗІМ І
АДГ - антидиурездік гормон.
АДФ - адинозиндифосфат.
АКТГ - арденокортикотропты гормон.
АҮФ - аденозинүшфосфат.
Ах - ацстилхолин.
Ац - аденилатциклаза.
КБҚ - көздің баяу қимылы.
К Ж Қ - көздің жылдам кимылы.
ТКҚП - түйіспсдсн ксйінгі қозу потенциалы.
ТКТП - түйіспеден кейінгі тежелу потенциалы.
ВИП - вазоактивті интестиналдық пептид.
ГИП - гастралды интестиналдық пептид.
ГҮФ - гуанозинүшфосфат.
КФ - креатинфосфат.
МП - мембраналык потенциал.
ӘП - эрекет потенциалы.
ТК - тыныстык көрссткіш.
ТАК -ты ны салу көлемі.
ФДЭ - фосфодиэстераза.
ХЦК - холецистокинин.
оАМФ - оралымды 3/, 5/ - аденозинмонофосфат. 
оГМФ - оралымды 3/, 5/ - гуанозинмонофосфат.
ЭРГ - электроретинограмма.
ЭМГ - электромиограмма.
ЭНГ -электроэнцефалограмма.
ЭЭГ - электроэнцефалограмма.
ЭКГ - электрокардиограмма.
АҚК - айналымдағы канның көлемі.
СӨС - салауатты өмір салты.
ТЖ - тыные жиілігі.
ТМ К - тыныстыц минуттық көлемі.
ӨТС - өкпенің тіршілік сыйымдылыгы.
Ж Ж Ж - жүректің жируылы жиілігі.
О Ж Ж - орталык жүйке жүйесі.
ГАМК - гамма амин май кышкылы.
ПСҚП - постсинанстык коздырушы потенциал.
ПСТП - постсинанстык тежеуші потенциал, 
вжж 
- вегатативтік жүйке жүйесі.
А - адреналин.
НА - норадреналин.
МАО - моноаминоксидаза.
РНҚ - рибонуклеин кышқылы.

1-тарау. ФИЗИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ 
ЖӘНЕ ОНЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ
Физиология (грекше physis - табигат, logos - ілім) тірі организм мен 
оның жеке жүйелері, агзалары, тіндері жэне жасушаларының әрекеттерін, 
тірліктерін зерттейтін биологиялық гылым. Физиология организм жүйелері 
мен ағзаларының бір - біріне әсерін, өзара байланысын жэне сыртқы ортамен 
қарым - қатынасын тексереді. Сонымен қатар ол эрекеттерді жас кезендеріне 
байланысты онтогенез және эволюциялық даму барысында бақылайды.
Физиологиялық жедел дамыи келе жатқан ғылым. Ол дербес ғылым 
ретінде, анотомия мен гистологиядан бөлінгеннен бастап, организмнің 
тіршілік әрекеті туралы физика, химия ғылымдарының әдістерін қолданып, 
көптеген 
нақтылы деректер жинады. Қазіргі кезде физиологиядан жеке 
ғылым ретінде биохимия, биофизика, нейрофизиология, эндокринология, 
радиобиология бөлініп шықты. Физиология - тірліктану ғылымы. Ол 
тіршіліктік 
үрдістерді, олардың реттелу тетіктерін жэне іс-әрекеттерді 
қалыпты жағдайда анықтайды.
Тірлік (функция) - жүйелер мен ағзалардың жэне жасушалардың 
арнамалы іс-әрекеті.
Үрдіс - белгілі бір нәтижені орындауға багытталған әрекеттердің 
құбылыстары мен күйлерінің дәйекті түрде алмасуы.
Жүйе -  жалпы гірлігі бірдей ағзалар мен тіндердің 
жиынтығы 
(Чынысалу, асқорыту, қанайналымы, қорғаныс, реттеліс; сөйлеу, өрбу т. б.).
Физиологиялық қалып (норма) - бүл тірі жүйенің оңтайлы тірлігшің шегі. 
Ол белгілі тетіктері арқылы үйлесімді жэне нәтижелі деңгейде сақталады 
немесе дагдайға сэйкес жеткілікті молшерде өзгереді.
Тетік - тірлікті немесе үрдістерді реттеу тэсілі.
Реттеліс - ағзалар мен жүйелердің іс-эрекетін қамтамасыз ету үшін 
оның ауытқуларын шектеу немесе қалпына келтіру. Оның жергілікті, 
гуморалды 
(humor -
сүйықтық) 
жэне 
жүйкелік 
гетіктері 
болады. 
Физиологияның зерттейтін нысаны дені сау тірі организм.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: