Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ


"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD



Pdf көрінісі
бет214/418
Дата24.09.2022
өлшемі8,11 Mb.
#40095
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   418
Байланысты:
III TOM

"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" 
NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019
 
207 
Біз жоғарыда атап ӛткендей Шығыс Қазақстан кҥйлері алғашында 11 пернелі 
домбыра негізінде қалыптасса, Шайқының «Майда қоңыр» кҥйі осы дерекке айқын 
дәлел бола алады. Бҧлай дейтін себебіміз, аталған кҥйдің шарықтау шегі дәл осы 11-
пернеден, яғни фа# нотасынан аспайды. Бҧл дегеніміз Шайқы Қҧсайыновтың 
шығармашылығы ежелгі кҥйлерден бастау алады деген сӛз. Ал «Ой» кҥйінің шарықтау 
шыңы домбыра сағасының си дыбысына, яғни 16-пернеге дейін жетеді. 
Оның «Ой» кҥйі философиялық тақырыптағы, лирикалық кҥй. Формасы – 
нұсқалы-шумақты. Ол А, В,В
1
және кішігірім қорытынды бӛлімнен тҧрады және осы 
тақырыптарды толық қайталап, соңында кіріспені қысқа қайырып аяқталады. Кҥйде 5/8, 
6/8, 7/8, 3/8 сияқтышертпе кҥйге тән кҥрделі және 2/4, 3/4 қарапайым ӛлшемдік жҥйелері 
кездеседі, олар жиі ауыспайды, бірақ кҥйдің әр бӛлігін қамтиды. Кҥйдің ырғақтық 
жҥйесіне келсек, мҧнда бірыңғай, қосынды, бөлшекті ырғақ тҥрлері кездеседі. Кҥйдің А 
бӛлімі Арқа ӛңірінің ӛкілі Әшімтайдың«Қоңыр қаз» кҥйіне ҧқсайтын кіріспеден 
басталады: 
Әрі қарай кҥй соль ішегінде дамып, ашық реішегі осы мелодияға бурдон ретінде 
теріп орындалып, кішігірім бӛлектенген әуендік мотивтерге ҧласады: 
Кҥйдің В бӛлімі кҥйдің шарықтау шегі болып табылады, себебі онда мелодия ІІ-
октаваның си нотасына секіреді, және А бӛлімімен регистрлік, дыбыстық контрастқа 
ҧшырайды. Мҧндай ҥрдіс шертпе кҥй дәстҥрінде, оның ішінде Арқа ӛңірінде Тәттімбет 
кҥйлерінде кездеседі. Бҧл бӛлімде де мелодия алдымен екі ішекті теріп ойнау арқылы, 
артынша жеке-дара кішігірім мотивтер арқылы дамиды: 
Ал В


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   418




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет