ОРТА ҒАСЫРЛАР КЕЗЕҢІНІҢ
ФИЛОСОФИЯСЫ
б.д. ІІғ. - ХІVғ.
73
43 - кесте
ОРТА ҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ
ДАМУЫ БАРЫСЫНДАҒЫ БАСТЫ БАҒЫТТАР
(ІІ-ХІV ғ.ғ.)
________________________________________________________________
Христиандық гностицизм (Карпократ, Василид,
Валентин)
Христиандық апологетика (Марциан, Юстин,
Тертулиан)
Александрийлік мектеп (Пантен, Климент, Ориген)
Капподокиялық догматика (Григорий Нисский,
Григорий Назианзин)
Догматикалық патристика (Василий Великий,
Августин, Дионисий Ареопагит, Иоанн Дамаскин)
Манихейлік (Мани және оның ізбасарлары
)
Номинализм (Пьер Абеляр, Росцелин,Уильям Оккам)
Реализм (Киелі Августин , Гильом, Ансельм Кентерберийский,
Ұлы Альберт, Фома Аквинский)
Протореформаторлық (Уиклиф, Гус)
Мистикалық христиандық (Экхарт, Таулер, Сузо)
Христиандық алхимиялық философия (Ұлы Альберт, Раймунд
Лулий, Роджер Бэкон, Никола Фламмель, Тревизо)
ОРТА ҒАСЫРДАҒЫ БАТЫС ХРИСТИАН
ФИЛОСОФИЯСЫ
ПАТРИСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ
(ІІ – VІІ ғ.ғ)
СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ
(VІІ – ХV ғ.ғ)
74
44 - кесте
ХРИСТИАН ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БАСТЫ ҰҒЫМДАР
ҰҒЫМДАРЫ
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ
УНИВЕРСУМ
біртұтас әлем;
СХОЛАСТИКА
«Схола» – мектеп, мектептік білім; жалпы
ғылыми негізі жоқ, ешбір өмірлік тәжірибеден
өтпеген;
РЕАЛИЗМ
«Реал» – шынайы, нақты мәселеге байланысты;
ТЕОЛОГИЯ
«Теос» – Құдай, яғни Құдай жөніндегі ілім;
ПАТРИСТИКА
«Падре» – әкей, яғни шіркеу әкейлерінің діни-
философиялық ілімдері;
75
45 - кесте
ОРТАҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ДАМУЫ
БАРЫСЫНДАҒЫ СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢДЕР
(
IX
-
XV
ғ.ғ)
____________________________________________________________________
ОРТАҒАСЫРЛЫҚ БАТЫС ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ДАМУЫ
МЕН ҚАЛЫПТАСУЫ БАРЫСЫНДАҒЫ
СХОЛАСТИКАЛЫҚ КЕЗЕҢДЕРДЕГІ ОЙШЫЛДАР
Ерте схоластика,
IX
-
XII
ғғ.
Рабан Мавр, Ноткер Немецкий,
Гуго Сен-Викторский, Алкуин,
Иоанн Скот Эриугена, Иоанн
Росцелин, Пьер Абеляр, Гильберт
Порретанский, Иоанн
Сольсберийский, Бернард
Шартрский, Пётр Дамиани, Ансельм
Кентерберийский, Бонавентура,
Беренгар Турский, Давид Динанский,
Пётр Ломбардский және т.б.
Ұлы Альберт, Фома Аквинский,
Дунс Скот, Августин Блаженный,
Аверроэс, Витело, Дитрих
Фрейбергский, Ульрих Энгельберт,
Иоанн Жандунский,
Роджер Бэкон, Роберт Гроссетест,
Александр Гэльсский, Эгидий
Римский, Роберт Кильвордби,
Раймунд Луллий, Марсилий
Падуанский және т.б.
Альберт Саксонский, Уолтер Берли,
Николай Кузанский, Жан Буридан,
Николай Орезмский, Пётр д’Альи,
Ингенский, Лерэ, Франсуа және т.б.
Кемелденген схоластика-
XIII
ғ.
Соңғы схоластика,
XIV
-
XV
ғ.ғ.
76
Қосымша сұрақтар:
Ортағасыр философиясының ерекшеліктері мен сипатты белгілері.
Фома Аквинскийдің іліміндегі құдай идеясын негіздеу.
Аврелий Августин философиясының мәні.
Мейстер Экхарттың мистикалық пантеизмі.
Пьер Абеялярдың концептуализмі.
Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз!
Құдайға сенбейтін адам дүниенің күнәсінің бәрін өз мойына алады
(Э.Канетти).
Діндегі негізгі сезімдер – өшпенділік пен сүйіспеншілік емес,
қорқыныш пен сүйіспеншілік (О.Шпенглер).
Христиан дінінің ұлы күші оның қияли құштарлыққа емес, адамға тән
нақты қайғы-қасіреттерді суреттей отырып, сезімге әсер етуге
құрылуында (К.Поппер).
|
