Лекциялық сабақтар 1-тақырып. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Лекциялық сабақтар
- Бұл бет үшін навигация:
- Жас кезеңдері
- 2-тақырып. Қ озу физиологиясы
- Физиологиялық тыныштық
- Тітіркену
| Адам жасының кезеңдері
Оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастырғанда балалардың жасын белгілі бір топқа бөлуге тура келеді. Ол топтардағы балалардың жасын белгілі бір мөлшермен шектеу қажет. Осыған байланысты адам өмірін бірнеше жас кезеңдеріне бөледі. Жас кезеңдері деп өсу мен дамуы ұқсас физиологиялық ерекшеліктері бірдей уақыт мөлшерінің шегін айтады. 1965 жылы Мәскеу қаласында адам организмін зерттейтін түрлі ғалымдар өкілінің қатысуымен болған дүниежүзілік жас кезеңдерінің жиналысында адамның барлық өмірін 12 кезеңге бөлген: 1. Нәресте- алғашқы 10 күн; 2. Емшектегі сәби -10 күн-1 жас аралығы; 3. Алғашқы балалық шақ - 1-3 жас аралығы; 4. Бірінші балалық шақ - 4-7 жас аралығы; 5. Екінші балалық шақ - 8-11жас (қыз бала), 8-12 жас (ұл бала); 6. Жасөспірім шақ - 12-15 (қыз бала), 13-16 (ұл бала); 7. Кәмелеттік немесе бозбала, бойжеткен - 16-20 (қыз бала), 17-21 (ұл бала); 8. Кемел жас (ересектіктің 1- кезеңі) - 21-35 (әйелдер), 22-35 (ерлер); 9. Ересектіктің 2- кезеңі - 36-55 (әйелдер) , 36-60 (ерлер); 10. Егде жас - 56-74 (әйелдер), 61-74 (ерлер); 11. Қарттық жас - 75-90 (әйелдер, ерлер); 12. Ұзақ жасаушылар - 90 жастан жоғары. 2-тақырып. Қ озу физиологиясы Адам организмі екі түрлі қалыпты жағдайда болады: физиологиялық тыныштық және физиологиялық белсенділік. Физиологиялық тыныштық деп адам көзін жұмып, тыныш, ештеңені ойламай, тыңдамай, денесін босатып, демалып, ояу жатқан қалпын айтады. Осындай қалыпта жатқанда сыртқы ортаның қандай да болмасын бір жағдайлары әсер етсе, организм физиологиялық тыныштықтан физиологиялық белсенділікке ауысады. Организмнің қандай да болмасын жеке мүшесі немесе мүшелер жүйесі, тіпті бүкіл организмнің қызмет атқаратын жағдайын физиологиялық белсенділік дейді. Физиологиялық белсенділік кезінде зат алмасу артады, бірнеше мүшелер, мүшелер жүйесі қызметін күшейтеді. Мысалы, тамақ ішкеннен кейін ас қорыту мүшелері қызмет атқаруына байланысты оларға қоса жүрек- қантамырлар, тыныс алу, зәр шығару жүйелерінің қызметі күшейеді. Мұндай жағдайда сыртқы ортаның әсері денедегі ұлпаларды, жасушаларды тітіркендіреді. Адам денесіндегі көпшілік тірі клеткалардың тітіркену қасиеті болады. Тітіркену деп сыртқы және ішкі орталардың түрлі әсерлеріне жауап беру қабілетін айтады. Сыртқы және ішкі орталардың әсерін тітіркендіргіштер деп атайды. Тітіркендіргіштерді төртке бөледі: физикалық, химиялық, физико- химиялық, биологиялық. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|