Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»

208
 
қарым-қатынасын ӛзгертетін бір тҧлғаның кез келген мінез-қҧлқы. 
Психологиялық ықпал адамның мінез-қҧлқын ғана емес, оның 
кӛзқарастарын, мотивтерін, сезімдерін, сана-сезімін және тіпті 
кейіпкерін де ӛзгерте отырып, басқаларға ықпал ету қабілеті ретінде 
анықталады. Кез келген ықпалдың мақсаты - адам ҥстінен билікке 
жету 
Билік — бҧл топ мҥшелерінің мінез-қҧлқына әсер ету және 
олардың мақсаттарына жету мҥмкіндігі:
■ 
құқықтық билік (нормалар мен тиымдар арқылы ықпал ету);
■ 
экономикалық (ресурстар, ақша, капитал билігі);
■ 
әлеуметтік  (адамдар арасындағы ӛзара іс-қимыл арқылы екі 
тарапқа назар аударылады - мойынсҧну және келісу). Билік ӛзара 
тәуелділікті болжайды: ол бір жақтың әрекетін тудыратын екі 
жақты қарым-қатынас ретінде кӛрінеді, онда біріншісі бҧл әрекетке 
келіседі немесе екінщшісі қандай да бір дәрежеде оған қарсылық 
кӛрсетеді
Билікті оның заңдылығы мен легитимділігі тҧрғысынан 
талдауға болады.
Биліктің заңдылығы оның заң нормаларына, заңдарына, яғни 
заңнамамен белгіленген нысанға сәйкестігін білдіреді. Мҧндай 
билікті, сондай ақ ресми деп атауға болады. Ресми биліктің қазіргі 
заманғы кӛздеріне келесілерді жатқызамыз: меншік, еңбек шарты, 
ӛкілеттілік, біліктілік, қҧзыреттілік, бейресми қҧрылымдар, 
ақпаратқа қол жеткізу 
Биліктің 
легитимділігі 
 
оның 
жалпы 
қабылданған 
қҧндылықтарға, мәдени ҥлгілерге, адамдардың қандай да бір 
«дҧрыстығы» туралы тҥсініктеріне сай екенін білдіреді. 
Легитимдiлiк - билiктiң танылуы және оның кҥштi және 
тҧрақтылығын айқындайтын психологиялық келiсiмге мойынсыну. 
Осыған сәйкес, билік заңды болуы мҥмкін, бірақ легитимді емес, 
яғни ол оның әлсіздігі және тҧрақсыздығын кӛрсетеді. 
Біз ҥшін билікке психоәлеуметтік кӛзқарас қызығушылық 
тудырады. Бір адамның басқа адамдарға әсер етуінің жағдайы ресми 
билікке ие емес, психологиялық техника мен әсер ету 
технологиясына (сендіру, ҧсыныс, манипуляция) ие болуға 
негізделген болып келеді. Билік ықпал арқылы қарастырылады 
және оның қҧралдары: белгілері (сӛз, ым-ишаралар, бет-әлпет 
қимылы), символдар - бҧл символы арқылы мағыналық 
қҧндылықты білдіретін ерекше белгілер (мысалы, кӛгершін - 
бейбітшілік символы, 
скипетр
- билеушінің билік символы және 
т.б.), қҧндылықтары адамдар заттар және қҧбылыстарға 
(лауазымдарға, киім-кешекке, ақшаға және т.б.) жатқызатын мән 
болып табылады. 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: