247 ■ кемсітпейтін: «Бизнеспен айналысатын адаммен кездесуді
белгілеген кезде, уақыт маңыздылығын есте сақтаңыз».
■ Кӛпше тҥрді пайдалану. Мысалы:
■ Кемсітетін сӛздер: «Кез келген қызметкердің қабілеттері мен
еңбек ӛтіліне байланысты қызметі жоғарылайды»;
■ кемсітпейтін: «Қызметкерлер қабілеттері мен еңбек ӛтіліне
байланысты қызметінде жоғарылайды».
■ «Сіз» және «сіздің» сӛздерін пайдалану. Мысалы:
■ Кемсітетін сӛздер: «Кез келген қызметкер әр таң сайын ӛзінің
жҧмыс уақыты карточкасын басып шығаруы тиіс»;
■ кемсітпейтін: «Әр таң сайын ӛзіңіздің жҧмыс уақыты
карточкаңызды басып шығарыңыз».
Кӛптеген сӛздер жынысты әлеуетті білдіруі мҥмкін, сондықтан,
оларға орынды алмастырғыштар табу қажет.
Әдептілікті кӛрсету ҥшін хат алушысын ренжітуі мҥмкін
сӛздерді пайдаланбау. Оларға стереотиптер, тіл шаблондары
жатады. Этникалық, діни тақырыптар немесе адамның еңбекке
қабілетсіздігіне байланысты тақырыптар қозғалған кезде, ерекше
әдепті болу қажет.
Осылайша, хат мәтіні әдепті болуы ҥшін, алушының танымына
ерекше кӛңіл бӛлу– оның ақыл-ойына, жеке тҧлғасына жҥгіну және
жынысына нҧсқаулардан аулақ болу, ренжітпеуге тырысу қажет.
Тапсырманы орындаңыз Келесі сӛйлемдердегі қате сипатын анықтаңыз.
1.
Біз біздің ауданда сауыншылар форумын ӛткіздік.
2.
Олар жоспардың орындалуына зор ҥлестерін қосты.
3.
Мәскеу сахнасында жас актрисаның алғашқы дебюті ӛтті.
4.
Бҧл сӛз мәтінде кемшіліктер кӛп.
5.
Ол сӛз сӛйлеу кезінде сәтсіздікке ҧшырады.
6.
Дәрістер арасындағы ҥзіліс кезінде дәрісханаға оқытушы кіріп
келді.
7.
Туристер Пискаревский зиратындағы ескерткішке барды.
8.
Енді бҧл ерен жҥйрік тракторлар арзан дизель отынына
ауыстырылады.
9.
Бҧл суреттер вернисаждаржың ажырамас бӛлігіне айналды.
10.
Факторлар біздің ӛндіріс тапжылмай ӛсіп келе жатқанын
дәлелдейді .
11.
Бҧл балама — оңтайлы нҧсқа.
12.
Футболдан спортшылар командасы сәтсіздікке ҧшырады.
13.
Фарфор зауытының суретшілері халық фольклорында бір қатар
ӛзіндік бҧйымдарды жасады.