Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
бӛлінеді.
Салмақтық атқарымдар ретінде, С
1
, С 2 , ..., С
N
координаталарының [
j
(t)=φ
j
(t)]
базалық атқарымы пайдаланылған жағдайда и(t) дабылы, Т уақыттың кейбір интервалында
дабылды «зілдемелік» интегралдау жолымен алады. Бұл ретте, базистік атқарымдар
ортогоналды деп ұйғарылады және N→∞ кезінде (8.4) и(t) ортаквадраттық қатардағы
жинақтылығы қамтамасыз етіледі және бұл қалыпқа келтірудің берілген қателігіне сәйкес,
координаталар санын шектеу мүмкіндігін береді.
Базистік атқарымдарға қосымша талаптар қою арқылы дабылдың әртүрлі модельдеріне
дискретизациялау жүргізуге болады. Дискретизациялау әрқашанда кездейсоқ үдерісті нақты
жүзеге асыруға тартылады, демек детерминацияланған атқарым, кӛпшілік жағдайларда
дискретизациялау алгоритмін жүзеге асырудың бүкіл жиыны үшін ӛзгеріссіз тандалады және
ол дабыл модельдері ретінде кездейсоқ үдерістің сипаттамаларына сүйенуі тиіс.
Дискретизациялау әдістерін, дабылдарды беру мен түрлендірудің теориялық мәселелерін
шешу үшін пайдалылық тұрғысынан, сол сияқты оларды техникалық жүзеге асыру
мүмкіндіктері тұрғысынан қарастыру қажет. Теориялық тұрғыдан, жаңғыртудың берілген
қателігі кезінде координаталардың ең аз санын қамтамасыз ететін дискретизациялау әдістері
аса маңызды. Оларды оңтайлы немесе шекті дискретизациялау деп атайды.
Егер дабыл моделіне нақты дабылдың қасиетін, координаталардың корреляциялы
еместігін толығырақ кӛрсететін стационар емес кездейсок үдерісті қабылдайтын болсақ,
олардың ең аз саны осы үдерістің канондық жіктелуін қамтамасыз етеді. φ
j
(t) базистік
атқарымдар ретінде координаталық атқарымдар пайдаланылуы тиіс. С k
жіктеу
коэффициенттері ізделетін координаталар болады.
Координаталық атқарымдарды табудың күрделілігінен, атап кӛрсетілген рәсім
(процедура) инженерлік тәжірибеде әлі қолданысқа ене қойған жоқ. Сондықтан дабылды
стационар деп ұйғарып, модельдерді ықшамдау жолдары іздестірілуде. Корреляциялы емес
координаталар, алдындағы сияқты, тек канондық жіктелуді береді, бірақ координаталық
атқарымдарды анықтау ықшамдалады.
Осындай түрде, мысалы, тригонометриялық атқарымдар алынуы мүмкін. Үдерісті,
корреляциялар ұзақтығынан артып кететін уақыттың шектелген интервалында жіктеу Фурье
қатары түріне ие болады, бірақ кездейсоқ шамалар болып саналатын коэффициент
координаталармен. Әрбір жүзеге асыруды дискретизациялау кезінде детерминацияланған
координаталар алу занды болып саналады.
Егер координаталардың корреляциялы емес талаптарынан бас тартатын болсақ, онда
кездейсоқ үдерісті ортогональдық атқарымдардыц кез келген толық жүйесі бойынша жіктеуге
болады. Фурье жинақталған коэффициенттері жүзеге асыру координаталары болады.
Ӛйткені қарастырылып отырған жағдайдағы координаталар ӛрнегі интегралдау
операцияларымен байланысты, дискретизациялау алгоритмдері кедергіге жоғарғы
тӛзімділігімен ӛзгешеленеді. Лежандр, Уолш, Хаар атқарымдарын дискретизациялау
мақсаттары үшін ойдағыдай пайдалану мысалдары бізге белгілі. Соған қарамастан,
координаталар алуды, сол сияқты ол бойынша дабылды қалпына келтіруді техникалық жүзеге
асырудың қиындығынан, сондай-ақ бұл ретте уақыт ішінде дабылды кешіктірудің туындауы
салдарынан, дабылды «зілдемелік» интегралдау негізінде кооррдинаталар алу тәжірибеде
импульстік кедергілердің жоғары деңгейі кезінде кейбір уақытта ғана пайдаланылады.
Дабыл u(t) сол кезде, t
j
(j= 1, 2, ..., N) уақыттың белгілі бір мезеттерінде алынған және