Қазақстан бірінші дүниежүзілік соғыс және ақпан революциясы жылдарыңДА

ҚАЗАҚСТАН БІРІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК СОҒЫС 
ЖӘНЕ АҚПАН РЕВОЛЮЦИЯСЫ ЖЫЛДАРЫҢДА

Мемлекеттік Дума
■
Ең алғаш қазақ даласындағы І Думаның сайлау бөлімі өз жұмысын 1906 жылдың сәуір айының
соңынан бастау алып дереу жұмысқа кірісіп кетті. Негізгі сайлау алды үгіт-насихат жұмыстары Дала 
өлкесінің Омбы, Ақмола, Семей, Петропавл,Өскемен қалаларында қызу қарқынмен жүргізілді.
Қазақ депутаттарының халықтың мұң-мұқтажын тыңдап, көкейкесті мәселелердің түйінін 
шешіп, ел үмітін ақтаушы рөлдері бір бөлек, зиялылардың мандаттық жолында түрлі 
шырғалаңдар болды. ХХ ғасыр басынан соңына дейін қазақ тарихшыларының тың зерттеген 
тақырыптарының бірі Қазақстан мен Ресей арасындағы өзара қарым-қатынас. 
Тәуілсіздігімізді алып бөлек мемлекет болған қазірдің өзінде біздің Ресеймен байланысымыз 
мен қарым-қатынасымыз терең. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы екі ел 
арасындағы саяси-әлеуметтік, сауда, ағарту, білім-ғылым, одан қалды теміржол желісінің
салынуы қарым-қатынасты күшейітті, осылардың ішінде маңыздыларын бірі елді басқаруда 
қазақтардың билікке араласуы.

1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістер
1916 жылы шілдеде жарияланған қазақтарды тыл жұмыстарына 
жұмылдыру туралы жарлық көтеріліске себеп болды. Егіншілік 
науқаны қызған кезде, еңбек ету жасындағы барлық еркектердің
алып кету қазақтарды астыққа душар ететін еді.
1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістің басты қозғаушы күші халық
бұқарасы болды. Көтерілістің неғұрлым ірі ошақтары Торғай, 
Жетісу, Ақмоланың Есіл бойы мен басқа да жерлерді қамтыды. 
Көтерілісшілер отаршылдық әкімшілік өкілдеріне, жазалаушы 
отрядтарға, сонымен қатар патшаны қолдаушы болып 
басшыларына тап берді. Жасалған тізімдерді жойды. Шақыру 
бөлімшелеріне күштеп тоғытылған адамдарды босатты.

Ақпан ревалюциясы
■ Ақпан төңкерісі —
1917 жылғы
27 ақпанда (
12 наурыз
)
Ресей 
империясында
патша үкіметін құлатып, елде
буржуазиялық
-
демократиялық 
республика
орнатқан
төңкеріс
.

■ Ақпан төңкерісінің жеңісі
саяси жүйенің
жоғарғы сатысы — республикалық 
құрылысқа көшуге жағдай туғызумен қатар отаршыл жүйенің күш-қуатын 
әлсіретуге де мүмкіндік берді. Ақпан төңкерісі нәтижесінде ресми билікті қолына 
алған
Мемлекеттік Думаның
шешімімен құрылған
Уақытша үкімет
қазақ 
халқының
1916 жылы
өзін-өзі билеуге құқықты болғандығын мойындады.
1916 
жылғы ұлт-азаттық көтеріліске
қатысқандарды жазалау экспедицияларының 
әрекеттері тоқтатылды. Ақпан төңкерісінің жеңісінің ең маңызды нәтижесі 
бұрынғы
Ресей империясы
аумағында кең көлемде саяси бостандықтар орын 
алып, бүкіл қоғамдық өмірдің демократиялануы болды. Бүкіл аймақта 
буржуазиялық мәндегі бостандықтар (саяси
ұйым
құру,
сөз
,
баспасөз
т.б.) жүзеге 
асырыла бастады, жасырын түрдегі партиялар жариялық жағдайға шықты, жаңа 
партиялар мен басқа да саяси ұйымдар құруға рұқсат етілді. Алайда Ақпан 
төңкерісі жеңісі қоғамдық өмірдің барлық мәселелерін шеше алған жоқ

Уақытша үкіметтің билікке тартылуы
■ Уақытша үкімет –
Ақпан 
революциясының
нәтижесінде
Ресейде
құрылған 
билік органы.
Төртінші Мемлекеттік Дума мүшелерінен тұратын уақытша 
комитет пен Петроград жұмысшы және солдат депутаттары 
кеңесінің келісімі бойынша
1917 жылы
2 наурызда 
құрылып, оны князь Г.Львов басқарды. Уақытша 
үкімет
Бүкілресейлік Құрылтай жиналысы
шақырылып, 
мемлекеттік басқару пішімі шешімін тапқанға дейін билік 
жүргізуі тиіс болды. Уақытша үкімет Ресей азаматтарының 
құқығында діни-нанымына, ұлтына қарай ешқандай 
шектеушілік болмайтынын жария етті. Бұл өз кезегінде 
бұрын ұлттық езгіде болған халықтардың Уақытша үкіметке 
қолдау танытуын арттырды.

Қазақ комитеттерінің құрылуы
■