С тұр сын ға лиева

90
іс-қи мыл да ры, ұл ты ның ұлы мұ рат тар жо лын да ғы із гі, жа лын ды 
кү ре сі жы рау мұ ра ла рын да шы найы шын шыл дық пен су рет тел-
ген». Әсі ре се, оның тол ғау ла рын да Ре сей им пе рия сы ның отар лау-
шы лық, бас қын шы лық сая са ты әш ке ре лен ген. Мы са лы, «Қи лы 
за ман» тол ғау ын да:
Күн ба тыс тан бір дұш пан,
Ақы рын да шы ғар сол тұс тан.
Өзі са ры, кө зі көк,
Дін да ры ның аты боп,
Күн шы ғыс қа қа рай ды.
Ша шын ал май, та рай ды,
Құ дай ды біл мес, ді ні жоқ,
Жа ман дық та мі ні жоқ,
Зат сыз, тек сіз бір кә пір,
Ау зы-ба сы жүн кә пір,
Жем қор лар ға жем бе ріп,
Аз ды-көп ке тең ге ріп,
Ел қа мын айт қан жақ сы ны,
Сөй лет пей ұрар ұр ты на.
Бау ыз да май ішер қа ның ды,
Өл тір мей алар жа ның ды,
Қа ғаз ға жа зар ма лың ды.
Есеп алар пұлың мен,
Сол дат алар ұлың нан,
Күн дер дің кү ні, Абы лай,
Жаяу лап ке лер жұр ты ңа,
Жа ға лы шек пен ки гі зіп,
Бал ды май жа ғар мұр ты ңа,
Есе ти мес өзі ңе,
Есік те гі құ лың нан, –
деп ке лер за ман қай шы лы ғын кө ре ген-
дік пен бол жай ды.
Бұ қар жы рау Тәуке хан ның тұ сын да да ор да да ғы бе дел ді би лер дің 
бі рі ре тін де ел бас қа ру ісі не ара лас қан. XVIII ға сыр да бол ған жоң ғар 
шап қын шы лы ғы қа зақ хал қы ның мүл дем жойы лып ке ту қау пін ту-
дыр ға ны бел гі лі. Осы кез де «Ақ та бан шұ бы рын ды ға» ұшы ра ған ел-
дің ба сын қо сып, ата жау ға қар сы азат тық кү ре сі не жұ мыл ды ру бар 
ғұ мы рын хал қы ның бір лік-бү тін ді гі не ар на ған ұлы жы рау дың бас ты 
мақ са ты на ай на ла ды. Хан да, қа ра пай ым ха лық та шие лен ген қи ын-
ның ше ші мін Бұ қар дан кү те ді. Ол жан-жақ тан ан дыз да ған жау лар дан 
Бұ қа ре кең сөй ле ген уа­
қы тын да сө зі мұн дай жүз 
есе, мың есе шы ғар. Біз ге 
ке ліп жет кен та мы ры ға­
на, бұл кі сі нің сө зін тү гел 
жа за мын деу ші ге Нұқ тың 
өмі рі, Ай ып тың са бы ры, 
Ап ла тон ның ақы лы ке рек.
М.Ж.Кө­пеев
Жы рау... за ман сын шы­
сы, сөй ле се: ше шіл ме ген 
жұм бақ, түй іні ша тас қан 
сөз дер ді ға на сөй лей ді. 
Өзі тұр ған за ман ның бел­
гі ле рі не қа рап, ке ле шек 
за ман не ай та ты нын бол­
жай ды. Сө зі нің бә рі те­
рең ой, те рең ма ғы на мен 
сөй лей ді. Сырт қы тү рі құ­
ба жон дат қан тол ғау, са­
лыс тыр ған су рет тер мен 
ұқ сат қан но бай, жа ға лат­
қан бел гі мен ке ле ді... Не 
айт са да, көп тің мұ ңы мен 
қа мы, көп тің жәйі ту ра лы: 
не көп ке ар на ған ақыл, 
өси ет есе бін де ай ты лады.
М.Әуе­зов

жүктеу/скачать 10,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: