Шығыс Қазақстан облысы әкімдігінің

39 
сипатты – «қарлығаштың қҧйрығы». Агрегаттары тығыз, тҥйіршікті, жапырақты, талшықты (селенит). 
Тҥсі: ақ, диі тҥссіз, сҧр, алқызыл (қҧрамында қоспалар болу нәтижесінен). Сызылу тҥсі ақ. 
Жылиырлығы шынылы, талшықты тҥрліктерінде жібекті. Жымдастығы аса жетілген. Қаттылығы 2, 
тырнақпен сызылады. Тығыздығы 2,3. 
Диагностика: тӛмен қаттылығы және жетілген жымдастығы бойынша тез ажыратылады. Тҥтіктін 
(пробирка) ішінде қыздырған кезде ағарады және су болінеді (80-90
0
).
Алуан түрліктері: селенит – талшықты тҥрі; алебастр (жартылайгидрат Ca[SO
4
]*
1
/
2
Н
2
О)  – 120-140
0
ысытқан кезде пайда болады.  
Пайда болуы: пайда болуы мен табуы гипс тек ангидритпен байланысты. Теңіздік, кӛлдік тҧнба болып 
саналады. Шӛгінді жыныстардың арасында қабаттарды қҧрайды, ангидритпен, галитпен, саф кҥкіртпен, 
кейде мҧнаймен ассоцицияланады. Және гипс сульфидтер мен саф кҥкірттің тотығу зоналарында пайда 
болады. Осы кезде тығыз немесе борпылдақ массалар пайда болады және олар саз немесе басқа 
қоспалармен араласады – осылай гипсті қалпақтар (гипсовые шляпы) аталады. Ангидрит секілді, гипс 
фумаролды әрекеттінін ӛнімдерінде кездеседі. 
Кенорындар: Архангельск, Вологодск, Владимир ауданындарда; Башкирияда, Солтҥстік Кавказда, Орта 
Азияда, Канадада, Италияда.
Қолдануы: гипс шикі және кҥйдірілген тҥрінде қолданады. Кҥйдірілген гипс жабыстырма (лепные 
работы) жҧмыстарда, архитектуранда, медицинада, цемен пен қағаз кәсіптерде қоланады. Шикі гипс 
портландцементті, мҥсіндерді (статуя) жасауда, тынайтқыш ретінде қолданады. Талшықты гипс ҧсақ 
бҧйымдарды жасауда қоланады – кӛбінесе селенит Оралдағы Кунгура ауданынан). 

жүктеу/скачать 15,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: