Выводы. Разработанная автоматизированная система контроля технологических параметров
позволит контролировать эффективность работы технологического оборудования ОС г.Семей и
управлять их работой в соответствии с заданными критериями.
ЛИТЕРАТУРА
1
Демьяненко А.И. Информационная составляющая автоматизированной системы контроля
технологических параметров // Интеллектуальная нация: наука, образование и инновации: Матер. II
Междунар. научно-практической конф., Семей, Казахстан, 2011. – Семей, 2011. – с. 183-189
42
2
Швецов Д. Интеллектуальные системы хранения данных в АСУ ТП. CONTROL
ENGINEERING РОССИЯ. М.: ООО «Трэйд Медиа Интернэшнл», 2012. – с. 42-46
3
Евстафьев К.Ю. Автоматизация управления материальными потоками и оборудованием
городских очистных сооружений и систем: автореферат диссертации на соискание ученой степени
д.т.н.: 05.13.06. Москва, 2006. – с. 11-37
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫН ТАЗАЛАУ ҚҰРЫЛЫСЫНДАҒЫ ПАРАМЕТРЛЕРДІ
ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН
ҚҰРЫЛЫМЫН ЖОБАЛАУ
Д.В. Мясоедов, А.И. Демьяненко, А.Д. Золотов
Мақалада Семей қаласының тазалау құрылысындағы технологиялық параметрлерді
бақылау жүйелерді автоматтандырылған құрылымдық сұлбасы қарастырылып, жүйенің әрбір
деңгейдің сипаттамасы және олардың өзара әрекеттесуі.
STRUCTURE OF THE AUTOMATED CONTROL SYSTEM OF TECHNOLOGICAL
PARAMETERS OF TREATMENT FACILITIES OF THE CITY SEMEY
D.V. Myassoedov, A.I. Demjanenko, A.D. Zolotov
The article discusses the proposed block diagram of an automated control system of technological
parameters of treatment facilities Semey, a description of each level of the system and how they interact.
УДК 664.748
А.М. Муратбаев, Б.К. Асенова, Г.Н. Нурумған, Э.Ж. Аринова
Государственный университет имени Шакарима города Семей
ИССЛЕДОВАНИЕ КОМПОЗИТНОЙ МУКИ
Аннотация: В данной статье приведены исследование физико-химических и хлебопекарных
свойств композитной муки, сформированных из пшеничной, гречневой и рисовой муки.
Ключевые слова: пшеничная мука, гречневая мука, рисовая мука, композитная мука, хлеб.
Состояние здоровья населения свидетельствует о некоторых серьезных проблемах,
вызванных отклонением от принципов сбалансированного питания. Происходит снижение
разнообразия рациона, увеличение потребления рафинированной пищи, высококалорийной, но
бедной биологически активными веществами. Такое питание провоцирует избыточную массу тела и
создает условия развития различных заболеваний: гипертонии, атеросклероза, диабета, снижению
иммунитета [1-3].
Рациональным выходом из сложившейся ситуации является разработка продуктов питания,
дополнительно обогащенных функциональными ингредиентами, максимально соответствующих
потребностям различных групп населения. В качестве обогащаемой базы обычно используют
продукты массового потребления. Наиболее часто из числа таких продуктов используют
хлебобулочные и мучные кондитерские изделия. Такой подход позволяет с учетом внесения
дополнительных сырьевых компонентов сбалансировать продукты по составу белка, повысить
содержание пищевых волокон, витаминов и микроэлементов до рекомендуемых норм потребления.
Химический состав риса имеет целый ряд преимуществ по сравнению с пшеницей. Известно,
что основой для определения качества, пищевой ценности и потребительских свойств муки является
ее химический состав [4].
Добавление рисовой и гречневой муки в пшеничную – один из наиболее простых способов ее
использования в хлебопекарной промышленности. Исследовали возможность изготовления
хлебобулочных изделий с различными дозировками альтернативной муки и пшеничной
хлебопекарной муки [5-6].
43
Рис. 1. Сравнительный минеральный состав пшеничной, рисовой и гречневой муки
Как видим из рис. 1 в пшеничной муке многие минеральные вещества в малых количествах, а
у рисовой и тем более у гречневой муки показатели превыщают показатели пшеничной муки.
Рис. 2. Витаминный состав
44
Рис. 3. Минеральный состав композитной муки
При исследование витаминного состава (рис.2) с повышением в составе альтернативной муки
возрастает концентрация витаминов. Также минеральный состав изменяется с добавлением других
компонентов муки.
Анализ качества хлебобулочных изделий показал, что с увеличением количества вносимой
рисовой и гречневой муки изменяется как внешний вид, так и физико-химические свойства изделий.
Внесение до 25% способствует увеличению объема хлебобулочных изделий, улучшению структуры
пористости и укреплению клейковины. Однако при внесении более 25% композитной муки ухудша-
ется эластичность теста, наблюдается некоторое потемнение мякиша и на поверхности изделий
появляются трещины и надрывы, т.е. качество продукции снижается.
Композитная мука 10%
Композитная мука 25%
Композитная мука 50%
Рис. 4. Микроструктурный анализ композитный муки
На основании полученных экспериментальных данных дальнейшие исследования качества
хлеба из пшеничной муки высшего сорта, было решено проводить с добавлением 25 %
альтернативной муки в пшеничную. В нашем случае в пшеничную муку добавляем 12,5 % гречневой
муки и 12,5 % рисовой муки.
45
Рис. 5. Профилограмма органолептических показателей хлеба
Хлеб с внесением альтернативной муки отличается повышенным содержанием минеральных
веществ и витаминов и меньшей энергетической ценностью. Таким образом, результаты
исследования свидетельствуют о целесообразности внесения до 25% альтернативной в рецептуру
хлебобулочных изделий из муки высшего сорта, что в значительной мере удовлетворит ежедневную
потребность человека в пищевых волокнах и минеральных веществах. Хлеб может быть
рекомендован как для лечебно – профилактического питания так и массового потребления.
Литература
1. Асенова Б.К., Касымов С.К., Муратбаев А.М., Ребезов М.Б. Композитная мука с
добавлением рисовой муки в пшеничную. Качество продукции, технологий и образования:
материалы Х междунар. научно практ. конф. Магнитогорск: Изд-во гос. техн. ун-та им. Г.И. Носова,
2015. С. 93-95.
2. Muratbayev A.M., Assenova B.K., Kassymov S.K., Nurimkhan G.N., Nurgazezova A.N. Food
fortification. Перспективы развития науки и образования. Материалы международной научно-
практической конференции (28 февраля 2015 г). Тамбов, 2015. Ч 9. С.7-9.
3. Гаврилова, О.М. Приготовление хлеба с использованием гречневой муки / О.М. Гаврилова,
И.В. Матвеева, П.И. Вакуленчик // Хлебопечение России. – 2007. – № 3. – С. 14–16.
4. Скурихин, И.М. Химический состав российских пищевых продуктов / И.М. Скурихин, В.А.
Тутельян. – М: ДеЛи принт. – 2002. – С. 110–112.
5. Гаврилова, О.М. Сохранение свежести хлеба из смеси пшеничной и гречневой муки / О.М.
Гаврилова, И.В. Матвеева и др. // Хлебопечение России. – 2008. –№ 3. – С. 18–20.
6. Дубцов, Г.Г. Применение рисовой муки при производстве хлебобулочных и мучных
изделий / Г.Г. Дубцов, С.М. Севериненко. – М.: ЦНИИТЭИхлебопродукт. – 1991. – 23 с.
Электронный ресурс:
1. Жирнова Е.В. Разработка рациональной технологии производства многокомпонентных
зерновых хлопьев с повышенным выходом и пищевой ценностью. [Электронный ресурс]. -2010.-
URL:
https://dvs.rsl.ru/semgu/Vrr/SelectedDocs?docid.pdf
(дата обращения: 20.05.2015).
2. Гаврилова О.М. Разработка технологии хлебобулочных изделий с применением гречневой
муки. [Электронный ресурс]. -2008 - URL:
http://dlib.rsl.ru/viewer/01003451615#?page=1
(дата
обращения: 10.09.2015).
3. Бобков В.А. Технология мучных смесей для продуктов функционального назначения.
[Электронный ресурс]. 2009. -
http://dlib.rsl.ru/viewer/01003483846#?page=1
(дата обращения:
10.09.2015).
46
КОМПОЗИТТІ ҰНДЫ ЗЕРТТЕУ
Ә.М. Мұратбаев, Б.Қ. Әсенова, Г.Н. Нұрымған, Э.Ж. Аринова
Бұл мақалада бидай, қарақұмық және күріш ұнынан құралған композитті ұнның
физико-химиялық және нан-тоқаш пісіру қасиеттерін зерттеулері келтірілген.
INVESTIGATION OF COMPOSITE FLOUR
A.M. Muratbayev, B.K. Assenova, G.N. Nurumhan, E.Zh. Arinova
This article presents the investigated physicochemical and baking properties of flour composite
formed from wheat, buckwheat and rice flour.
ӘӨЖ 664.66.014
Ә.М. Мұратбаев, Б.Қ. Әсенова, С.Қ. Қасымов, А.Н. Нургазезова
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
НАННЫҢ САПАСЫН QFD ӘДІСІ АРҚЫЛЫ ЖОҒАРЛАТУ
Аннотация: Бұл мақалада өнімді максималды эффективті зерттеу әдісі – сапа
функциясының даму (QFD-анализ, сапа үйі). Нанның мысалында сапа үйін құру алгоритмі берілген.
Кілт сөздер: QFD, сапа үйі, нан.
QFD (Quality Function Deployment) әдісі - бұйымдар мен үрдістерді жобалау, тұтынушының
қажеттерін техникалық талаптарға айналдарып өндірісті жүргізу.
Әдістің негізгі ойы, тұтынушылардың қасиеттерімен стандарттайтын нормалар, өнімнің
техникалық параметрлерінде айырмашылықтар болады.
Сапа функциясын қолданып, бірнеше мақсаттарды шешуге болады. Біріншіден,
тұтынушылардың сұранстарын анықтау. Екіншіден, бұл сұраныстарлы техникалық сипаттарға
айналдыру. Үшіншіден, тұтынушының барлық сұраныстарын ақтайтын сапалы бұйым немесе
қызмет жасау.
Бұл әдіс мәліметтерді кестелі түрде береді. QFD әдісі негізінде бірнеше матрицаны қолдану,
оларды «сапа үйі» деп атайды, осы кесте арқылы өнім қасиеттерін, техникалық талаптарды,
жүргізілетін процесстерді көрсетуге болады.
QFD әдісі 4 қадамнан тұрады:
1)
Өнімді жоспарлау. Бұл кезеңде бірінші сапа үйі құрылады. Тұтынушы үміттерін өнімнің
техникалық сипаттарына айналдыру. Негізінде маркетолог мамандар немесе тұтынушылармен
тікелей жұмыс істейтін мамандар бұл кезеңге қатысады. Олар сауалнамалар жүргізіп ,
тұтынушылардың барлық қажеттерін анықтау тиіс.
2)
Өнімді жобалау. Бұл кезеңді инженерлік – техникалық мамандар жүргізеді. Жобалау
шығармашылық пен инновациялық ойларды қажет етеді. Болашақ өнімнің концепциясы, техникалық
құжаттары жасалады. Екінші сапа үйі техникалық сипаттамаларды бұйымның техникалық
спецификациясына айналдыруға көмектеседі.
3)
Процессті жобалау. Бұл кезеңді өндірістік мамандармен жүргізіледі. Жұмыс барысында
жабалау, ұйымдастыру және алдын-ала дайындау жасалынады.Үшінші сапа үйі бұйысның
техникалық сипаттамаларын өндіріс процессінің сипаттамаларымен байланыстыруға мүмкіндік
береді.
4)
Өнідірісті жобалау. Бұл кезеңде қамтамасыз ету және сапа мамандары жүргізеді. Жұмыс
соныңда өнімді бақылайтын, процессті басқаратын, жабдықтарды тексеру кестелері және
жұмысшыларды дайындау жоспарлары сияқты құжаттар дайындалады.
Сонымен QFD әдісі өнімді жобалаған кезде тұтынушы үміттерін дұрыс түсінуге және
жетілдіруге мүмкіндік береді [1-5].
Зерттеу барысында төрт нан түріне сапа бағасы жүргізілді, нәтижесінде ең жақсысы және ең
жаманы анықталды.Сапасы төмен үлгінің сапасын жоғарлату үшін «QFD» методологиясын
пайдаланып «сапа үйі» құрамыз.
«Сапа үйі» келесідей жолмен құрастырылады:
47
1.
Тұтынушылардың үміттерін анықтайыз. Ең бастысы тұтынушының талаптарын анықтау
керек. Ол үшін анкеттеу жүргізіп , зерттеп , сапа үйіндегі «Тұтынушының үміттері» бөліміне
енгіземіз.
Сапа көрсеткіштері реестрын құрғаннан кейін , олардың маңыздылығын анықтаймыз. Ол
үшін бес баллдық шәкілді пайдаланамыз, онда 5 – «Өте маңызды», 4- «Маңызды», 3- «Сондай
маңызды емес, бірақ болғаны жақсы болар еді», 2- «Маңызды емес» және 1- «Мүлде маңызды емес».
Нәтижелерін сапа үйіндегі «Тұтынушыларға маңыздылығы » бөліміне енгіземіз.
2.
Тұтынушының бәсекелес рейтингін анықтау. Келесіде бәсекелестікті салыстыру керек.
Ол үшін бірнеше өнім үлгісін таңдап және тұтынушы талаптары сәйкес сату бағалау керек.
Бағалағанда бес баллдық жүйе қолданылады.
Біздің жағдайда зерттелген үлгілерден ең жаманың және базалықтан тандаймыз. Базалыққа ,
біздің зерттеуде бірінші орын алғанды қабылдаймыз, себебі ол қойылған талаптарға сай келеді.
Нәтижелерді «сапа үйіне» «Тұтынушының бағасы » бөліміне енгіземіз. Сұлбаға қарап, ең
төмен үлгіні жоғарлату үшін : дәмі, кеуектілігі және түсі сияқты сипаттамаларды жоғарлату керек.
3.
Сапаны жоғарлату жобасының мақсатын қою. Жасалған тұтынушы рейтингі негізінде әр
тұтынушының үміттеріне нысанылық мақсаттарын қою керек. Ол үшін тағы бір рет бес баллдық
шәкіл жүйесін қолданамыз. Жетілдіруді қажет етпейтін сипаттамаларға (иісі, қабықша жағдайы
және көлемі) нысаналық мақсаттарын бұрынғы деңгейде қоямыз. Мәліметтерді «сапа үйіндегі»
«Нысаналық мақсаттар» бөліміне толтырамыз.
Алынған нысаналық мақсаттар мәні негізінде жетілдіру дәрежесін есептейміз, ол үшін келесі
формуланы қолданамыз:
Жетілдіру сапасы= Нысаналық мақсат / Тұтынушының бағасы
Формула бойынша есептелген нәтижелерді «сапа үйіндегі» «Жетілдіру дәрежесі» бөліміне
енгіземіз.
Осыдан, келесідей сипаттамаларды жоғарлату керек: «дәмі» және «кеуектілігін» жетілдіру
дәрежесіне дейін, яғни 1,6 тең және «түсін» «жетілдіру дәрежесі» 1,2 .
Содан соң, өнімнің әр сипаттамасына абсолютті жиынтығын анықтау керек. Ол үшін келесі
формуланы қолданамыз:
Сиппатама жиынтығы= Тұтынушыға маңыздылығы* Жетілдіру дәрежесі
Жиынтық мәнің «сапа үйіндегі» сәйкес бөлімге жазамыз. Сонымен қатар жиынтық
қосындысын жазамыз. Содан кейін, салыстырмалы жиынтықты пайыздық түрін есептейміз. Мәндерді
«сапа үйі» енгіземіз . Біздің жағдайда дәм мен кеуектілік ең көп жиынтықта болады.
4.
Техникалық талаптарды анықтау. Сапаны жоғарлату мақсаттарын анықтағаннан кейін,
оларды қалай жетуге болатының анықтау керек.
Бұл кезеңде өнімнің сапасына әсер ететін маңызды техникалық сипаттамаларын орнату
керек. Сипаттамаларды «сапа үйіндегі» «Техникалық сипаттамалар» бөліміне енгіземіз.
Содан кейін, техникалық сипаттама мен тұтынушының үміті арасында байланысты анықтау
керек және «сапа үй» орталық бөлімін анықтаймыз. Егер ешқандай техникалық сипаттама
тұтынушының үмітін орындамаса , байланыс матрицасында бос орын пайда болады.
Бос бағана бұл техникалық сипаттаманың қажет еместігін көрсетеді. «Үй сапа» байланысты
көрсету үшін символды белгілеу қолданылады. Байланыс күшін анықтау үшін шәкілдік мәнді
пайдаланады:9,3 және 1. 9 мәні қатты байланыс, 3- орташа және 1 әлсіз байланысты көрсетеді.
Сонда, торларға сандық мәндер енгізіледі, келесі формуламен есептеледі:
Байланыс маңыздылығы= Байланыс күші* Салыстырмалы жиынтық
Барлық байланыстардың мәні «Қосынды баға» жолына жазылады. Сонымен қатар барлық
қосынды бағалардың қосындысын табамыз.Келесіде, «Басымдық» жолын толтырамыз. Шыққан мән
бойынша өнімді жобалағанда ерекше көңіл бөлу керек техникалық сипаттаманы анықтаймыз. «Сапа
үй» бойынша, бірінші орында «қышқылдық» -34%, екіншіде «ылғалдық». Сондықтан нан өндірісінде
қамырдың қышқылдығы мен ылғалдығына ерекше көңіл бөлу керек.
5.
Содан кейін, техникалық сипаттаманың байланыстарын анықтап «сапа үй төбесін»
толтырамыз.
Тұтынушы үміті мен техникалық сипаттама байланыстарындағы белгілерді, «сапа үй
төбесін» толтырғанда осы белгілерді қолданамыз. Сұлба бойынша, қамыр қышқылдығынан нанның
кеуектілігі, ал ылғалдылық қамырдың қышқылдығына әсер етеді. Нанның кеуектілігі пысу
жағдайына байланысты болады. Ораушы түрі ылғалдылыққа әсер етеіді.
6.
Келесі, техникалық талдау жасаймыз. Сынақ кезіңде алынған зерттелетін үлгілердің
техникалық сипаттамаларын салыстырамыз. Алынған мәндерді «сапа үй» толтырып және өлшем
48
бірліктерін жазамыз. Содан соң, нысаналық мақсаттар сипаттамасын, яғни тырысуға керек
сипаттамаларды жазамыз.
Дайын «сапа үйі» сурет 1 көрсетілген. Осыдан біз дайын өнім , яғни дайын нан сапасына ең
көп әсер ететін сипаттама қамыр қышқылдығы болып келеді.
Сурет 1. Дайын «сапа үйі»
Өнім сапасы және оның бәсекелестігін жоғарлату үшін , келесідей параметрлерге ерекше
көңіл бөлу керек, қышқылдық және ылғалдық. Технологиялық процесстің дұрыс жүргізуі және
техникалық параметрлерді сақтау тұтынушыға маңызды өнімнің қасиеттерін, яғни дәмі, жұмсақтық
және кеуектілігіне байланысты болады.
Қолданылған әдебиеттер:
1.
Приймак Е. В. Применение метода QFD для улучшения качества продукции
хлебобулочной промышленности / Е. В. Приймак, А. М. Мухаметшина, Т. Н. Шигабиев // Ученые
записки Казанской государственной академии ветеринарной медицины им. Н. Э Баумана. — 2011. —
№. 208. — С. 99–104.
2.
Алешков А. В. О перспективах QFD-анализа при разработке инновационной продукции /
А. В. Алешков, М. А. Алешкова // Известия Иркутской государственной экономической академии
(Байкальский государственный университет экономики и права). — 2015. — Т. 6, № 1.
3.
Ross H. QFD Status in the U.S. Automotive industry / H. Ross, K. Paryani // Proceeding of the
International Symposium on Quality Function Deployment’95. —Tokio. — 1995. — P. 19–28.
49
4.
Sullivan L. P. Quality Function Deployment — a system to assure that customer needs drive the
product design and production process / L. P. Sullivan // Quality progress. —1986. — № 6. — P. 39–50.
5.
Vahouni G. V. Quality Function Deployment / G. V. Vahouni // Fed. Pros. — 1982. —Vol. 41,
№ 11. — P. 2801–2806.
Электронды ресурс:
1.
Жирнова Е.В. Разработка рациональной технологии производства многокомпонентных
зерновых хлопьев с повышенным выходом и пищевой ценностью. [Электрон. ресурс]. -2010.- URL:
https://dvs.rsl.ru/semgu/Vrr/SelectedDocs?docid.pdf
(алу уақыты: 20.05.2015).
2.
Гаврилова О.М. Разработка технологии хлебобулочных изделий с применением гречневой
муки. [Электрон. ресурс]. -2008 - URL:
http://dlib.rsl.ru/viewer/01003451615#?page=1
(алу уақыты:
10.09.2015).
3.
Бобков В.А. Технология мучных смесей для продуктов функционального назначения.
[Электрон. ресурс]. -2009 . - URL:
http://dlib.rsl.ru/viewer/01003483846#?page=1
(алу уақыты:
10.09.2015).
ПОВЫШЕНИЕ КАЧЕСТВО ХЛЕБА ПРИ ПОМОЩИ QFD МЕТОДА
А.М. Муратбаев, Б.К. Асенова, С.К. Касымов, А.Н.Нургазезова
В статье рассматриваются возможности перспективного метода для максимально
эффективного анализа продукции — структурирования функции качества (QFD-анализ, дом
качества). Приведен алгоритм построения дома качества на примере хлеба.
IMPROVING THE QUALITY OF BREAD BY USING QFD METHOD
A.M. Muratbayev, B.K. Assenova, S.K. Kassymov, A.N. Nurgazezova
The article considers the possibilities of a promising technique for the most efficient products —
the quality function deployment (QFD analysis, the house of quality). An algorithm for constructing the
«House of Quality».
УДК 539.21:539.12.04
Е.Т.
Коянбаев
1
, М.К.
Скаков
2
, В.В.
Бакланов
2
1
Государственный университет им. Шакарима города Семей, Казахстан
2
Филиал «ИАЭ» РГП НЯЦ РК, г. Курчатов, Казахстан
ИССЛЕДОВАНИЕ ИЗМЕНЕНИЙ СТРУКТУРЫ И ФИЗИКО-МЕХАНИЧЕСКИХ
ХАРАКТЕРИСТИК АУСТЕНИТНОЙ СТАЛИ 12Х18Н10Т В РЕЗУЛЬТАТЕ РЕАКТОРНОГО
Достарыңызбен бөлісу: |