А.Ә.Әлімхан Х. Б. Ахметова М. М. Абдрахманова
Мәтіннің көріктеуіш құралдары
жүктеу/скачать 0,88 Mb. Pdf көрінісі
|
китап Алимхан. Оқу сауаттылығы
- Бұл бет үшін навигация:
- Кейіпкер мінезі Кейіпкер
- Мінездеу
| Мәтіннің көріктеуіш құралдары
Мәтінді оқырманға әсерлі ету үшін көріктеуіш құралдарды пайдаланады. Теңеу – құбылысты басқа нәрсемен салыстыру арқылы сипаттау тәсілі. Мысалы: Ержан басын бүркеңкіреп алып, іргеге қарап, тышқан аңдыған мысықтай тынып жатқалы бірқауым уақыт өтті. Эпитет – заттың не құбылыстың айрықша сипатын, сапасын, белгісін білдіретін суретті сөз. Мысалы: Әлгіндей долы нөсерден кейін жер беті шалшық суға толып, лайсаң батпақ болып қалған. Метафора – суреттелген затты не құбылысты айқындау үшін оларды сөздеріне ұқсас затқа не құбылысқа балау. Мысалы: Абай әлгі сөзді тыңдап бола бере, әуелі бір қысқа ғана мысқыл айтты: - Ауыл – дарбаза, сөз – самал, - деп қойды да, - есесің де бөсесің ғой, Тобықтының сотқары! – деді. Инверсия – сөздердің орындарын ауыстырып, өзгеше тіркестер құру. Мысалы: Осы сен не боп барасың күннен- күнге? Бұл не сұмдық? Жүрген жеріңе шөп шықпағыр боп барсың ғой! Ұялмайсың ба бір мезгіл елден- жұрттан? Қу жалғыз-ау, айтшы, не болды мұнша саған бұзылып? Өлтірдің ғой мына сорлы анаңды! Кейіптеу – табиғат құбылыстарын жандандырып, адам кейпінде суреттеу. Мысалы: Ай жарық. Аспанның тұп-тұнық көк жібек шатыры бар жиһазын тағынып мөлдіреп тұр. Кейіпкер мінезі Кейіпкер – көркем шығармада суреттелетін оқиғаға қатысушы адам, көркем образ. Мінез – адамның ішкі болмысы. Белгілі қоғамдық жағдай қалыптастырған қоғамдық құлқы, барлық психологиялық ерекшеліктерінің жиынтығы. Мінездеу – әдеби кейіпкердің таным-түсінігі мен мінез-құлқын таныта даралай суреттеу. Түрлі тәсілдер арқылы жасалады. Тура мінездеу кейіпкердің мінез-құлқын айнытпай, сол қалпында баяндаса, жанама мінездеу оған қатысты құбылыстар мен заттарды суреттеу арқылы қаһарман бейнесін ашып көрсетеді. Адамның сезімдік көңіл-күйін, күйініш-сүйінішін, қимыл- әрекеті мен кескін-кейпін бейнелеу үшін оның өз сөзі мен өзгемен арадағы әңгімесін келтіру, сондай-ақ түрлі табиғат құбылыстарын суреттеу – осының бәрі әдебиеттегі адамның ішкі әлемін тануға, сырт пішінін анықтауға аса қажетті тәсілдер. Бұл әдістер бірін-бірі толықтырып, айқындай түседі, мінездеу үшін маңызды рөл атқарады. Мәтіндегі кейіпкерлердің мінезі жағымды немесе жағымсыз болып келеді. Жағымды мінездерге қарапайымдылық, ұяңдық, жомарттық, 9 мейірімділік, сыпайылық, қамқорлық, адалдық т.б. жатады. Жағымсыз мінездерге сұмдық, арамдық, сараңдық, тәкаппарлық, паңдық, мақтаншақтық, еріншектік, т.б. жатады. жүктеу/скачать 0,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|