Адамның өзін-өзі жасайтын оң немесе теріс бағалауы, қабылдауы немесе пайымдауы
жүктеу/скачать 29,58 Kb.
|
Психология срсп Сулейменова Алина
- Бұл бет үшін навигация:
- Мен қандаймын және қандай бола аламын” сабағы
|
Өзін бағалау Адамның өзін-өзі бағалауы – өзін түсініп, қалай бар солай қабылдап, жеке қасиеттеріне нақты баға бере білуі. Нақты баға беру дегеніміз – өз бағаңды кемітіп не арттырып қою емес, өз-өзіңе іштей әділ болу. Өзін-өзі бағалау - бұл адамның өзін-өзі жасайтын оң немесе теріс бағалауы, қабылдауы немесе пайымдауы сіздің ойларыңызды, сезімдеріңіз бен тәжірибелеріңізді бағалауға негізделген. Бұл Психологиядағы термин, осы саланың әр түрлі мамандары зерттеген, дегенмен, ол күнделікті сөйлеуде адамның өзі беретін құндылыққа сілтеме жасау үшін қолданылады. Өзін-өзі бағалау адамның өзіндік тұжырымдамасы болып табылатын өзіндік имиджбен және өзін-өзі қабылдаумен байланысты, бұл қасиеттер мен кемшіліктерді өзін-өзі тану туралы. Адамды бағалау тәсіліне көбінесе сыртқы агенттер әсер етеді немесе жеке тұлға өзін табатын контекст, сондықтан ол уақыт өте келе өзгеруі мүмкін. Осы тұрғыдан алғанда, өзін-өзі бағалау эмоционалды, отбасылық, әлеуметтік немесе еңбек жағдайларынан, тіпті біздің позитивті немесе жағымсыз өзін-өзі сынға алуымыздың салдарынан жоғарылауы немесе төмендеуі мүмкін. Өзін-өзі бағалаудың екі түрі бар. Бірі тұрақты, екіншісі ауыспалы. Тұрақты өзін-өзі бағалауды өзгерту қиын, ол кішкене кезден қалыптасқан ұғым. Біреу сізге киім таңдау білмейсің, талғамың онша емес десе, шынында дұрыс айтты ма, жоқ бұрыс айтты ма деп ойланып қалуыңыз мүмкін. Ал егер сен ақша санай алмайсың десе, оған еш ренжімейсіз, себебі өзіңіздің ақшаны санай алатыныңызды жақсы білесіз. Міне, осы өзін-өзі бағалаудың тұрақты түрі. Ал үнемі пісіріп жүрген тортыңыз 1-2 рет ойдағыдай піспей қалды делік, тура сол кезде біреу сізге қолыңнан түк келмейді екен деп айта салса, өзін-өзі бағалау деңгейіңіз бірер уақытқа болса да төмендеп қалуы мүмкін, бұл ауыспалы түрі. “Мен қандаймын және қандай бола аламын” сабағы Мақсаты: өзін-өзі дұрыс бағалауға ықпал ететін қасиеттерді қалыптастыру. Міндеттері: - өзін-өзі дұрыс бағалаудың негізгі жолдарын қарастыру; - адам қасиеттерінің мазмұнын ашу; - өзіндік «менін» қабылдауға тәрбиелеу. Ұйымдастыру кезеңі Тақырыпқа «Мен кіммін?» деген аңызды оқу арқылы кіру. Бір күні шәкірт өзінің рухани ұстазына келіп сұрайды: - Ұстаз, сіз маған, егер мен өзімнің кім екенімді танысам, данышпан боласын деп айттыңыз, бұны қалай жасауға болады? - Ең алдымен адамдардан сенің кім екеніңді шешетін құқығын алып қой. - Ұстаз, бұл қалай? - Біреу саған сен жамансың дейді, сен оған сенесің және ренжисің. Басқа біреу, сен жақсысың дейді, сен қуанасың. Сені мақтайды немесе ұрысады, саған сенеді немесе сатып кетеді. Әзірге оларда сен кімсің немесе сенің қандай екенің туралы шешім қабылдауға құқығы бар кезде, сен өзіңді таба алмайсың. - Олардан бұл құқықты алып қой! Менен де. Талқылауға арналған сұрақтар: · Шәкіртті не толғандырды? Неге? · Шәкірттің сұрағына ұстаз не деп жауап берді? · Сіз оның жауабымен келісесіз бе? Неге? Жаттығу «Қай сөз сәйкес келмейді… және неге?». Сөздер синонимдік ретпен оқылады, бұнда бір сөз мағынасы бойынша сәйкес келмейді: а) жасқаншақ, ұялшақ, ашулы, сенімді; Талдау: ашулы – бұл эмоциональдық сфера, ал қалғаны - қасиет. б) өмірсүйгіштік, таңқалу, таңдану, ашулану; Талдау: өмірсүйгіштік–бұл адамның өмірге және өмірлік құбылыстарға жағымды қарым-қатынасын көрсететін, тұлғаның адамгершілік этикалық қасиеті, ал қалған сөздер – бұл қандай да бір ситуацияның ықпалымен көрінетін адамның ситуациялық қалпы. Сабақ тақырыбы бойынша сұқбат Оқушының өзіндік бекітілуі мен өзіндік анықтауы өзіндік сана арқылы өтеді. Өзіндік сана – бұл адамның тұлға ретінде қалыптасу нәтижесі. Өзін-өзі тану жеткіншектік жаста басталатын рефлексияның дамуында үлкен рөл ойнайды. Рефлексия сыртынан бақылаушы болуға, сол арқылы өзін және ситуацияны көре білуге, сондай-ақ өз мүмкіндіктерін тануға мүмкіндік береді. Сұрақтар: -адамға өзінің «Менін» тану не үшін керек -Өзін білу қажет пе? Психологтың қорытындысы: Өзін-өзі, өзінің ішкі әлемін, өзінің тілегі мен мақсатын білу, адамға өз жолының өзіндік анықтауын және өзіндік бекітілуін өз көзімен көруге мүмкіндік береді. «Мен қандаймын?» әдістемесі Мақсат: өзін-өзі бағалауды зерттеу. Өзін-өзі бағалау тұлғаның өзіндік санасының өзегі болып табылады. Өзін-өзі бағалауды қалыптастырудың қайнар көзі баланың іс-әрекет тәжірибесі, оның жетістік деңгейі және оның басқа адамдармен қатынас тәжірибесі болып табылады. Өзін-өзі бағалаудың дамуын бұзатын екі вариант бар: · Өзін-өзі бағалаудың төмендігі – оның симптомдары дүрбелеңдік, өз күшіне сенімсіздік, қиын тапсырмалардан бас тарту, «үйренген дәрменсіздік» феномені болып табылады; · Өзін-өзі бағалаудың жоғарылығы – бұндай мінез-құлық ерекшелігінде, басымдық, даңғойшылық, бағалауға дұрыс емес реакция, өз қателіктерін мойындамау, сәтсіздіктерді жоққа шығару сияқты қасиеттер жатады. · Өзін-өзі адекватты бағалау – адамның өзін-өзі, өзінің қабілеттерін, адамгершілік қасиеттері мен қылықтарын шынайы бағалауы. Адекватты өзін-өзі бағалау субъектіге өзіне сыни қарауға, өзінің күшін әртүрлі қиын міндеттер мен қоршаған ортаның талаптарына дұрыс бөлуге мүмкіндік береді. Психолог оқушыларға «Балалар, сіздер қалай ойлайсыздар, қандай өзін-өзі бағалау өте қажет? Неге?».
Интерпретация: Балалар, сіздердің шеберліктеріңіз жеке өзін анықтауды табады және тіркейді және оларды түсіну өзінің жеке іс-әрекетін басқару қабілетін дамыту қажеттілігі болып табылады. Жаттығу: «Мен қандаймын, солай боламын» өлеңінен үзінді оқи отырып, оқушыларды қандай болса сондай етіп қабылдау қабілеттілігін дамыту. «Мен қандаймын, солай боламын» Мен қандаймын, мен солай боламын. Менен басқаны іздеме. Тағы да алданба. Әлем қандай, ол солай болады. Барлығын біз ойлап тапқанбыз. Барлығы бұрыннан ойлап табылған. Талқылау: - Өлеңде не туралы айтылады? - Өлеңде адамның қандай психологиялық қасиеттері туралы сипатталады? - Өлеңнен өзіңізге қандай қорытынды жасадыңыз? Жаттығу «Менің адамгершілігім». Нұсқаулық: сыныптың ішінен бірнеше адам сіз туралы сіздің дәптеріңізге сіздің адамгершілігіңіз ретіндегі қасиеттеріңіз деп мінезіңізді жазсын. Жалпы 5 қасиет жазса жеткілікті. Енді сізге жазылған қасиеттерді мұқият қараңыз. Сосын өзіңізге төмендегілерді белгілеңіз: - сіз адамдарға қандай әсер қалдыратыныңыз туралы өзіңіз жаңа нәрсе білдіңіз бе; -бұл мәліметті өз пайдаңызға қалай жаратасыз? -ойланыңыз және бұған көрсетілмеген өзіңіз адамгершілікті немесе жағымды деп санайтын 5 қасиетті тізімге қосып қойыңыз. Қорытынды: енді алынған тізімді қараңыз және бұндай адамды кім деп атар едіңіз? Өзінің досы туралы жазатындарға ақпарат: Шынымен де достарыңыздың жағымды қасиеттерін ғана жазу керек. Рефлексия - Адамның қандай қасиеттері шынайы өзіндік бағалауға көмегін тигізеді? - Сіз шынайы өзіндік бағалауға көмегін тигізетін қандай қасиеттерді көрсете алар едіңіз? - Сіз адекватты өзіндік бағалаудың жолдарын білдіңіздер? - Сіз өзіңізде қандай қасиеттерді дамытар едіңіз? жүктеу/скачать 29,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||