Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және әылым министрлігі бекіткен алматы, 011 £
жүктеу/скачать 16,47 Mb. Pdf көрінісі
|
Биотехнология
| хромосомалық
инженерия пайдалануымен ғана жүргізілген. Хромосомалык ин женерия деп жеке хромосоманы бір жасушадан екінші жасушаға енпзуді аитамыз. Хромосомалык инженерия анеуплоидтарды алуға негізделген. Хромосомалық инженерияда анеуплоидтар арқылы бір хромосоманы пайдалы қасиеті бар басқа хромосомаға айыр- бастайды. Хромосомаларды реципиент жасушаларға трансфор- мациялау үшін алдымен оларды донорлық жасушадан бөліп алу қажет. Ол үшін жасуша бөлінуін колхициннің көмегімен метафаза сатысында тоқтатады. Хромосомалардың таза бөлігін дифферен- циалды центрифугалау арқылы бөледі. Бүтін хромосома немесе оның бөліктері реципиент жасушага пиноцитоз жолымен енеді. Жасушаға енген хромосомалар өздерінің қүрылымын бірнеше үрпақ деңгейінде сақтап, тіпті репликацияланады. Нәтижесінде мүндай хромосомалардағы гендері полипептид синтезін іске асы- рады. Жалпы жасушага енген хромосомалар ақырында лизосома- лық ферменттер әсерінен жеке бөліктерге ыдырайды. Хромосома лык инженерия - трансформация әдісінің бір түрі - бір уақытта көптеген тіркескен гендерді бірге тасымалдауга жол ашады. Бүл бағыттың мацызы, өсімдіктердіц қүнды қасиеттері мультигендік, ягни коп гендермен кодталатын болады. Өсімдіктер геномьгада функциясы белгісіз көп қайталанған ДНҚ элементтері (90-95%) орасан зор. Сондықтан, өсімдіктердіц бір белгісін кодталатьш жеке гендерін теңестіру өте қиын да ауыр жүмыс. Одан басқа, бір- катар маңызды белгілер тек бір генде емес, көптеген гендерде жазылған. Мысалы, өнімділік, тез пісіп жетілу, азотгы сіціру, орта- ның қолайсыз факторларына төзімділік белгілері полигендік бола ды. Бірақ олардың биохимиялық негіздері белгісіз. Белгілі пайда лы полигендік қасиеттері бар өсімдіктерді алу үшін гендік инже нерия емес, хромосомалык инженерия ең лайықты және тиімді әдіс болып саналады. Хромосомалык инженерияныц әдістері жануарлар және адам хромосомаларьшың генетикалық картасын қүрастьфуға үлкен мүм- кіндіктер береді. Әсіресе, түқым қуалайтын ауруларды анықтау үшін хромосомалык генетикалық картаны жақсы білу керек. Ге- нетикалық карта адам геномыныц біріншісі картасы болды, оның негізінде картирлеу бойынша кезекті жүмыстары қүрылды. Әрбір адамда әртүрлі нуклеотидтердіц репликациялануга қабілеті бар хромосома аймақтары белгіленді. Қурылымдық геномика арқы- лы хромосомалардың бірінші нуклеотидтен соңгысына дейін то- 42 лық беретін нуклеотидтер жиілігі алынды. Полимеразалы тізбек реакция (ПТР) арқылы ДНҚ фрагментін (сиквенс) іп чііго синтез- деуге және оны химиялық таза зат ретінде алуға болады. Синтез үшін ДНҚ-ның қысқа синтетикалық бөліктері қолданады, оларды праймер деп атайды. ПТР-ға қажетті қосылыстар: а) 2 праймер (шамамен 20 нуклеотидтен түратын РНҚ немесе ДНҚ); б) 100 — 35000 п.н. түратын ДНҚ; в) жоғары температураға төзімді Та& ДНҚ-полимераза (95° жоғары жағдайда белсінділігін жоғалтпай- тын ТЪегтиз адиаіісиз бактериядан алынған фермент); г) 4 дезок- сирибонуклеотид (сШТР), полимеразамен жүмыс жасау үшін және реакцияға қажет жағдайдағы рН реттеу үшін М§1+ иондары бар буфер ерітіндісі. ПТР амплификация 3 қайталанбалы реакциялар- дан түрады: 1 ) Денатурация. 95° температурада ДНҚ қосымша қосылыста- рымен бірге түрады, бүл жағдайында қостізбекті ДНҚ молекула- сы денатурацияға үшырайды; 2) Ренатурация. жүктеу/скачать 16,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|