Бақылау картасы.
Статистикалық сапаны бақылау тәсілінің ішіндегі негізгі құралы –
бақылау картасы болып табылады. Бақылау карталарын қолдану идеясын
алғашқы рет американдық статистик Уолтер Шухарт ұсынған еді. Ол 1924
жылы шыққанына қарамастан қазіргі уақытта да өндірістерде кең қолданылады.
Алғашында бұл карталар өлшеу нәтижелерін тіркеуде қолданылды. Параметр
шектен асып кететін болса онда өндірісті тоқтатып, процессті қайта қарауды
жүргізетін болған. Карта ақаудың кім және қай құрал жабдықтан алынатын
болған туралы ақпаратты сақтайтын болған. Бірақ процессті қайта қарау ақау
алынғаннан кейін ғана жүргізілетін болған. Сондықтан маңызды меселе бұл
алдын ала ақауды табу және шешім қабылдауды қажет етті. Бұл ұсынысты 1954
жылы американдық статистик И.Пейдж жазған еді. Шешім қабылдауда
қолданылатын карталарды кумулятивті деп атады.
Бақылау картасы процесс жағдайын көрсету үшін орталық сызықтан, екі
бақылау шектен (орталық сызықтың үстінде және астында), мәндер
сипаттамасынан (сапа көрсеткіші) тұрады.
Белгілі бір период аралығында n жасалған бұйымдардан үлгі алады
(барлығын таңдау арқылы), және бақыланатын параметрді өлшейді.
Өлшеу нәтижесін картаға жазады және алынған мәндерге байланысты
процесті дұрыстау немесе процесстің өткізілуіне шешім қабылданады.
Технологиялық процестің дұрыс жүрмеуінің белгісі ретінде келесі
көрсеткіштер болуы мүмкін:
1.
Процесстің бақылаудан тыс шығып кетуі, нүктенің шектен шығуы
(6,16,19);
2.
Құрал-жабдықтың жұмыс істеуінің бұзылуын анықтайтын бірінен
кейін бірі орналасқан бақылау шегінен шықпаған топ нүктелері
(11,12,13,14,17,20);
3.
Технологиялық процестің дәлдігінің төмендеуін көрсететін орта
линияда орналасқан нүктелердің әртүрлі деңгейде болуы;
Өндірістік процестің бұзылуы анықталған кезде карта бұл бұзылуды
анықтайды және жояды.
Сурет 3.
х х х Үстіңгі шек
17
Орталық сызық
х х
х х х х х х Астыңғы шек
6 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 таңдау
номері