Шарт ты бел гі лер Жаңа тақырыпты меңгеру тапсырмалары
жүктеу/скачать 9,92 Mb. Pdf көрінісі
|
8-сынып .Қ.ӘДЕБ
- Бұл бет үшін навигация:
- Бағалы дерек АР МА Н- ПВ б ас па сы
| Ақ қу лар – қаз тә різ -
ді лер от ря ды, үй рек тұ- қым да сы ның жа та тын сым бат ты құс тар. Ақ қу- дың ал ты-же ті тү рі бар, оның бе сеуі Сол түс тік жар ты шар ды ме кен де се, бі реуі эк ва тор дың оң түс- тік бе тін қо ныс ете ді. Қа- зақ стан ды ме кен дейт ін еке уі – сы быр лақ жә не сұң қыл дақ ақ қу лар. Кі ші ақ қу тунд ра дан қыс тайт ын жер ле рі не ұш қан кез де Қа зақ стан- да кез де се ді. Мой ны мен де не сі нің ұзын ды ғы тең әрі иі ліп кел ген. Де не- сі со зы лың қы, ба сы он- ша үл кен емес, тұм сы ғы тік әрі жал пақ тау ке ле ді. Қыс қа си ра ғы де не сі нің арт жа ғын да ор на лас қан. Қа у ыр сы ны ты ғыз әрі үл- піл дек ма мық ты шым қай ақ түс ті (Аус тра лия мен Тас ма ния да шым қай қа- ра). Сал ма ғы 5–10 кг, ең ірі сі 13 кг-ға же те ді. Қа на- ты ның ұзын ды ғы 150–180 см. Тір ші лі гі нің көп уа қы- тын су да өт кі зе ді, жақ сы жү зе ді, бі рақ сүң ги ал май- ды, құр лық қа си рек шы ға- ды. Ақ қу жұп құ рып тір ші- лік ете ді. «Қазақстанның құстары» Бағалы дерек АР МА Н- ПВ б ас па сы 159 Бұл көл ге мыл тық ал ған саят шы емес, Ті рі жан аяқ ба сып кел мейтұ ғын. Ақ қу лар аман-есен қайт қа нын ша, Суы на Же тімкөл дің шөл дейтұ ғын. (Суы мен сыр қат та рын ем дейтұ ғын.) Ұр пақ тан-ұр пақ алып жа лық пас тан, Сон дай бір дәс түр бар-ды қа лып тас қан. За ман нан-за ман өт кен, жа ңар ған жұрт, Ақ қу ын ай дын көл дің на лыт пас тан Дәс тү рін ат та ма ған, анық бас қан. Сон дай бір дәс түр бар-ды жа рық шаш қан, Бір ұр пақ бір ұр пақ қа алып қаш қан. Қай сы бір қи ын-қыс тау ай, күн дер де, Шойы рыл тып, түс се-да ғы қай ғым бел ге, Алаң сыз ақ қу ым ды ат па сын деп, Жат қа да дас тар қан ды жай дым төр ге, Ақ қу лар ұй ық та ған да ай дын көл де... ...Орал ма ды ақ қу лар осы маң ға, Жыл дар өт ті, бай ғұс тар шо шы ған ба? Же тімкөл же тім сі реп қа ла бер ді. Ар ман-ай, ақ қуы мен қо сы лар ма?! II Ба ла жа тыр тө сек те, ал бы ра ған, Әке жа тыр еден де, қал жы ра ған. Түн кү зе тіп ана отыр, қос жа на ры Ша ра сыз дан шар ша ған, жау ды ра ған. Тү ні мы нау – та мыз дың маужы ра ған, Тауың анау – шы мыл дық сал бы ра ған. Би ік ба рып, жа рал ған жер бе ті нен, Сол ба йыр ғы Же тімкөл кел бе ті мен. Ай ды нын да ақ қу лар ұй ық тап жа тыр, Сай дан соқ қан са мал мен тер бе тіл ген. Жер бе тін де ты ныш тық, көл бе тін де, Қау ышып ты қа ра ор ман, көл де, түн де. Ба ла жа тыр тө сек те күйі п-жа нып, Ба ла сы ның ана отыр күйі н ба ғып. Қай да ғы бір қа ты гез, сұр қай ой лар, Миын қа рып ба ра ды, миын қа рып. «Сар қы тын дай өлім нің қал ған қар ға, Екеу бол са, дү ние-ай, ар ман бар ма!..» Махаббат бір аққу құс емес пе: өзі де сәнді, әні де сәнді. Дүниеде аққудан әдемі құс бар ма? Сон- дай-ақ, махаббаттан әде- мі, одан қымбат адамға сезім бар ма? І.Есенберлин жүктеу/скачать 9,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|