Шарт ты бел гі лер Жаңа тақырыпты меңгеру тапсырмалары

95
Құ дай дан «ар тын бер» деп сұ ра сып ты.
Ты нық қан соң қал мақ тан кек алу ға,
Сөз бай лап уағ да мен ұна сып ты.
Ар ғын дар сол көш кен нен кө ше бер ді,
Ба тыр ла ры жер ша лып, қо ныс көр ді.
Есіл, Нұ ра, Са ры су, Қар қа ра лы,
Шал қар көл, Ұлы тау дан ал ды жер ді.
Ор ны ғып қа лың ар ғын сон да қал ды,
Же ті мо мын олар дан өте сал ды.
Ор, Елек, Ойыл, Қи ыл қыс та мақ боп,
Жаз жай лау ға Мұ ғал жар тау ын ал ды.
Кі ші жүз өте көш ті Орал жақ қа,
Әбіл қа йыр хан еді мін ген тақ қа.
Мың же ті жүз отыз бір ша ма сын да
Орыс қа уағ да бер ген қа ра мақ қа.
Со ны ес тіп, Же ті мо мын қай та ау ып ты,
Орыс тан кө ре міз деп бір қау іп ті.
Мұ ғал жар дың күн шы ғыс жа ғы на өтіп,
Ыр ғыз, Тор ғай дейтұ ғын жер тау ып ты.
Сол жер де жай лап, қыс тап жа тып ал ды,
Қал мақ тан ба рым талап жи ды мал ды.
Ұлы жүз де үл кен хан Әбіл мәм бет,
«Қал мақ пен со ғы сам» деп ха бар сал ды.
Ор та жүз ден ат тан ды Сә ме ке хан,
Үш жүз ден жиы лып ты бір талай жан.
Шеп құ рып қа ра ма-қар сы со ғыс қан да,
Қа зақ же ңіп, қал мақ тан ке гін ал ған.
Сол со ғыс – хан Абы лай кел ген ке зі,
Қал мақ тың сы ба ға сын бер ген ке зі.
Ке рек бол са, оқың дар ше жі рем нен,
Жа зыл ған сон да анық тап тү гел сө зі.
Со нан кей ін қал мақ ты қа зақ қу ған,
Жиы лып ша ба бер ді ой дан, қыр дан.
Тар ба ға тай, Шың ғыс тың жан-жа ғын да,
Көш пе лі көп қал мақ бар бұ рын тұр ған.
Қы рыл ған соң қал мақ тар жа ман сас қан,
Нұр жай саң, Шәуе шек тен өте қаш қан.
Атақо ныс – Ар қа ны бо са тып ап,
Қа зақ ке ліп, қал мақ тың ор нын бас қан.
Қал мақ ты ша бы су ға Ма май кел ген,
Бо сап қал ған Шың ғыс ты кө зі көр ген.
Кең гір бай би Жан дос -
ұ лы 1735 жы лы Ұлы тау-
дан ағып шы ға тын Кең гір 
өзе ні нің бо йын да дү ние ге 
ке ліп, 1825 жы лы Шың-
ғыс тау да 90 жас қа ке ліп 
қайт ыс бол ған. Ол он же-
ті жа сын да уәж ді ке сім 
айт ып, Абы лай хан ның 
кө зі не тү сіп, би ата на ды. 
Ұлы Абай: «Кең гір бай би 
ел бас шы сы бол ма са, то-
бық ты әр кім ге сі ңіп, те лім 
бо лып ке тер еді», – деп 
ба ға ла ған.
­Е.Сыздық

жүктеу/скачать 9,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: