Қалуымен сипатталатын физикалық құбылыс
«ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ
жүктеу/скачать 368,9 Kb. Pdf көрінісі
|
капилярлық құбылыс
- Бұл бет үшін навигация:
- Адгезия және когезия күштері
- Жұғу түсінігі.
| «ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ» МЕББМ NSEO «KAZAKH-RUSSIAN MEDICAL UNIVERSITY» 6 етін күштердің нәтижесі оған бағытталғандықтан пайда болады. Әрбір менискте жан асу бұрышы (θ) бар, бұл капиллярлық түтік қабырғасының жанасу нүктесіндегі сұй ықтық бетіне жанасатын сызықпен түзетін бұрышы. Адгезия және когезия күштері Егер сұйықтықтың капиллярлық қабырғаға жабысу күші молекулааралық коге зия күшінен басым болса, онда бұрыш θ <90º; сұйықтық капилляр қабырғасын сулай ды және су капилляр арқылы көтеріліп, капиллярлық деп аталатын құбылысты бақы лайды. Таза стаканның бетіне су тамшысын салғанда, су әйнектің үстіне жайылады, сондықтан θ = 0 және cos θ = 1 болады. Егер молекулааралық когезия күші сұйық- капиллярлы қабырғаның адгезия күшінен басым болса, мысалы сынапта мениск дөң ес болады және and бұрышы> 90º мәніне ие болады; сынап капиллярлық қабырғаны суламайды сондықтан оның ішкі қабырғасымен ағып кетеді. Таза әйнектің бетіне сы нап тамшысы қойылса, тамшы өзінің формасын және θ = 140º бұрышын сақтайды. Жұғу түсінігі. Жұғу сұйықтықтың қатты денемен немесе басқа сұйықтықпен жанасуы кезінд е пайда болатын құбылыс. Жұғудың әсерінен қылтүтікте (капилляр түтікте) менискі (дөңес не ойыс бет) түзіледі. Қатты дене бетіндегі тамшының немесе сұйықтыққа ба тырылғадене бетіндегі газ көпіршігінің пішіні жұғу процесіне тәуелді. Жұғу құбылы сы,көбінесе, үш фазаның жанасу аймағындағы молекулааралық өзара әсерлесу нәти жесі деп қарастырылады. Әрақ жапырақ бетіне, парафин жағылған қағаз бетіне тамған су тамшысы шар пішінін алатынын, ал таза әйнек бетіне жұқа қабат жа сай жайылып кететінін біледі. Ағаш бетіне тамызған қорғасынның балқытылған тамшысы шар пішінін алады, ал су тамшысы таза мыс пластина бетіне шьіны бетінд егі тәріздіжайылып кетеді. Серіппеге жалпақтау шыны пластинқаныілейік Серіп пе, әрине, ауырлық күшінің әрекетінен ұзарады. Шыныны суы бар ыдыс бетіне түсір іп, одан кейін оны қайтадан баяу жоғары көтерейік. Шыны судан бірден ажырап ке тпейді, суға жабысып қалғандай болады. Серіппе болса, бұрынғыдан да көбірек с озылады. Серіппенің созылу шамасы бойынша шыныны су бетінде ұстап тұрған мол екулалардың арасындағы тартылыс күші туралы айтуымызға болады Серіппенің ерпімділік күші молекулалардың тартылыс күшінен басым болған кезде, әйнек су етінен ажырайды (1, б-сурет). Шыны астындағы су қабатына екі күш әрекет етеді: F1 - шыны бөлшектері тарапынан жоғары қарай бағытталған күш, F2 - судың төменгі қабаттарындағы молекулалары тарапынан төмен қарай бағытталған күш. Шыныны жоғары көтергенімізде, судың осы жоғары қабаты төменгі қабатынан ажырайды да, су пластинаға жұғып, онымен ілесе жоғары көтеріледі. Бұл беттік қабаттағы су молекулаларының әйнекке тартылысы су молекулаларының бір-біріне тартылысынан басым екенін көрсетеді. Жұғу Егер шыны таяқшаны сынапқа батырып алсақ, онда сынаптың жұғынын байқ |