Мына заттардың қайсысы атмосфералық ауаның басым компоненті болып табылады?

Ауа

Сы

на

қт

ам

а

1

Мына заттардың қайсысы атмосфералық ауаның басым компоненті

болып табылады?

I

I

А. Азот

I

I

В. Көміртегі диоксиді

I

I

Б. Оттегі

I

I

Г. Су буы

2

Атмосфераның қай бөлігінде ультракүлгін сәуле жұтқыш озон болады?

I

I

А. Тропосфера

I

I

В. Мезосфера

I

I

Б. Стратосфера

I

I

Г. Термосфера

3

Неліктен ересектерге қарағанда балаларға ауаның ластануынан үлкен

қауіп төнеді?

I

I

А. Газ тәрізді ластанулар жер бетіне жақын орналасқан және сол

себепті балалар осы заттарды көп жұтады.

I

I

Б. Ересектермен салыстырғанда балалар дене салмағының бірлігі

ауаны көп пайдаланады.

I

I

В. Ересек адамның өкпесі ауаны ластайтын заттардың әрекетіне

анағұрлым тұрақты

I

I

Г. Балаларға көп қауіп төнбейді, қауіп ересектерге төнеді, себебі олар

қоршаған ортаның ластанған бөліктерінде көп уақыттарын өткізеді.

4

Мына химиялық заттардың қайсылары ұюды тудырады?

I

I

А. Күкірт диоксиді

I

I

В. Аммиак

I

I

Б. Азот тотығы

I

I

Г. Осы заттардың барлығы

5

Осы ластайтын заттардың қайсысын қатерлі ісікпен байланыстырады?

I

I

А. Асбест

I

I

Б. Радон

I

I

В. Электр магнитті сәуле

I

I

Г. Жоғарыда көрсетілгендердің барлығы

6

Ауаны ластайтын осы заттардың қайсысы бас ауруы мен мұрын-

жұтқыншақтың тітіркенуін тудырады?

I

I

А. Көміртегі диоксиді

I

I

Б. Озон

I

I

В. Ұсақ шаң тәрізді бөлшектер мен ауыр металдар 

I

I

Г. Санамаланғандардың ешқайсысы

7

Осы химиялық заттардың қайсысы ағза тіндерін оттегімен азықтандыруға

кері әсер етеді?

I

I

А. Озон

I

I

Б. Көміртегі диоксиді

I

I

В. Көміртегі тотығы

I

I

Г. Ұшпа органикалық қоспалар 

Ауа

Сы

на

қт

ам

а

8

Ауаны ластайтын осы заттардың қайсысы қатерлі ісікпен ауыру 

тәуекелін күшейтеді?

I

I

А. Күкірт тотығы

I

I

В. Азот тотығы

I

I

Б. Озон

I

I

Г. Диоксиндер

9

Мына үрдістердің қайсысы шындыққа сәйкес келеді?

I

I

А. Урбанизацияланған аумақтар олардың ластану деңгейі сияқты 

бүкіл әлемде кеңеюде 

I

I

Б. Азот оксидтерінің барлық қалдықтарының жартысынан көбі

автомобиль көлігінің үлесіне тиеді 

I

I

В. Кейбір ауа ластайтын заттар желмен алыс жерлерге жете алады

және тиісілмеген аумақтарға түседі

I

I

Г. Санамаланғандардың барлығы

10

«Ыстық нүкте» термині нені білдіреді:

I

I

А. Жазғы жоғары температурасы бар аймақ 

I

I

Б. Қысқа мерзімде жоғары ластану деңгейі 

I

I

В. Эвтрофикацияға түскен өзен 

I

I

Г. Санамаланғандардың ешқайсысы 

11

Мына тұжырымдардың қайсысы шындыққа сәйкес келеді?

I

I

А. Негізгі пәрнек газдарының жалпы антропогендік қалдықтарында 

Орталық Азия өңірінің үлесі оның алаңы мен халқына қатысты барабар

үлкен емес

I

I

Б. Үй-жайлардағы ауа сапасының маңыздылығы, көбінесе, тиісінше

бағаланбайды немесе еленбейді

I

I

В. «Ыстық нүктелер» деп аталатын аудандардағы халыққа қауіп төнеді

I

I

Г. Санамаланғандардың барлығы

ЖАУ

АПТ

АР:

1. А

I

2. Б

I

3. Б

I

4. Г

I

5. Г

I

6. Б

I

7. В

I

8. Г

I

9. Г

I

10.

 Б

I

11.

 Г

Су

Сы

на

қт

ам

а

1

Су – бұл табиғатта үш күйде: қатты, сұйық және газ тәрізді болатын

жалғыз зат. Дұрыс па әлде дұрыс емес пе?

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

2

Судың алғашқы су өткізбейтін көкжиекке жеткенге дейін жер мен тау

жыныстары арқылы көші процесі қалай аталады:

I

I

А. Шөгінділердің қалыптасуы

I

I

В. Сүзгі

I

I

Б. Ағын

I

I

Г. Тау асты суларының жиналуы

3

Орталық Азия елдерінің қайсысы сумен қамтамасыз ету бойынша

анағұрлым тәуелсіз: оның су қорының үлкен бөлігі өз аумағында

қалыптасады?

I

I

А. Қазақстан

I

I

Г. Түрікменстан 

I

I

Б. Қырғызстан

I

I

Д. Өзбекстан 

I

I

В. Тәжікстан

4

Орталық Азия елдерінің қайсысы өнеркәсіп қажеттілігіне тұщы суды

пайдалану бойынша көш басында?

I

I

А. Қазақстан

I

I

Г. Түрікменстан

I

I

Б. Қырғызстан

I

I

Д. Өзбекстан

I

I

В. Тәжікстан

5

Адам қызметінің қай түрі судың нитратпен ластануына едәуір үлкен

үлесін тигізуде?

I

I

А. Өнеркәсіп

I

I

В. Көлік

I

I

Б. Ауыл шаруашылығы

I

I

Г. Энергетика

6

Жер бетіндегі судың 0,6% ғана ішуге жарамды. Дұрыс па әлде дұрыс

емес пе?

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

7

Пайдаланылатын судың қай бөлігі адамның қарапайым қажеттілігін

қанағаттандыруға жұмсалады?

I

I

А. 3

I

I

В. 10

I

I

Б. 5

I

I

Г. 20 

8

Өнеркәсіпте заманауи технологияларды пайдаланған жағдайда қанша 

су үнемдеуге болады?

I

I

А. 15 пайыз

I

I

В. 50 пайыз

I

I

Б. 30 пайыз

I

I

Г. 90 пайыз

Су

Сы

на

қт

ам

а

9

Санамаланғандардың қайсысы су ластаудың көзі болып табылады? 

I

I

А. Тазартылмаған өнеркәсіп ағындарын өзендерге бұру 

I

I

Б. Көпірлер салу және жағалауларды абаттандыру 

I

I

В. Өзен құмдары мен ұсақ жұмыр тастарды қазып алу

I

I

Г. Барлық санамаланғандар

10

Санамаланған ластайтын заттардың қай тобы ауру әкеледі?

I

I

А. Оттегін сіңіретін қалдықтар

I

I

Б. Бактериялар, вирустар, қарапайым және паразит құрттар

I

I

В. Жансыз нәрлі заттар

I

I

Г. Органикалық химиялық қоспалар

11

Жер асты сулары жер үсті суларының ластануына баяу әрекет етеді.

Дұрыс па әлде дұрыс емес пе?

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

12

Ағын суларды қайта тазалау – бұл:

I

I

А. Тастардан, ағаш қалдықтары мен ескі-құсқыдан айырудың 

механикалық процесі

I

I

Б. Оттегін сіңіріп, биологиялық жолмен қайта өңделе алатын

органикалық қалдықтардың шіруі үшін аэробты бактерияларды

пайдалантын биологиялық процесс

I

I

В. Нақты ластайтын заттарды жоюға арналған арнайы химиялық және

физикалық процестер сериясы 

I

I

Г. Санамаланғандардың ешқайсысы

ЖАУ

АПТ

АР:

1. А

I

2. В

I

3. Б

I

4. А

I

5. Б

I

6. А

I

7. А

I

8. Г

I

9. Г

I

10.

 Б

I

11.

 А

I

12.

 Б

Топырақ

Сы

на

қт

ам

а

1

Топырақтың қалыптасуына мынадай факторлар ықпал етеді:

I

I

А. Тау жыныстары мен бедерлерінің геологиялық құрамы

I

I

Б. Тірі ағзалар

I

I

В. Климат 

I

I

Г. Барлық санамаланған факторлар

2

30 сантиметрлік топырақ қабатын қалыптастыру үшін жалпы ғаламшар

бойынша қанша уақыт қажет:?

I

I

А. 100 жылға дейін

I

I

В. 1 000-нан 10 000 жылға дейін

I

I

Б. 100-ден 1 000 жылға дейін

I

I

Г. 10 000 жылдан көп

3

Бір гектар жердегі топырақтың 30 см-лік жоғары қабатының жер

қыртысы организмдерінің (бактериялар, саңырауқұлақтар, жер құрттары,

кенелер, өрмекшілер және т.б.) орташа салмағы шамамен қандай:

I

I

А. 100 кг.

I

I

В. 15 тонна

I

I

Б. 1500 кг.

I

I

Г. 25 тонна

4

Нығыздау мен мүжілу жер қыртысы үшін анағұрлым елеулі қауіп

төндіруде. Жыл сайын Орталық Азияда осы факторлардың әрекетіне жер

қыртысының қаншасы түседі:

I

I

А. 1 пайыздан аз

I

I

В. Шамамен 15 - 20 пайыз

I

I

Б. Шамамен 5 - 10 пайыз

I

I

Г. Шамамен 40 - 50 пайыз

5

Оңтайлы жағдайларда, пестицидтердің топырақтағы уытсыз қоспаларға

айналу дәрежесі қандай?

I

I

А. 99 пайыздан астам

I

I

В. Шамамен 50 пайыз

I

I

Б. Шамамен 80-90 пайыз

I

I

Г. 25 пайызға дейін

6

Жер қыртысы мен топырақ организмдері алуан түрлілігінің биологиялық

белсенділігінің төмендеуі неден болады:

I

I

А. Өсу қабатын жою немесе өртеу

I

I

Б. Тыңайтқыштар мен агрохимикаттарды артығымен пайдалану

I

I

В. Атмосфералық ластанудан бұзылу

I

I

Г. Барлық көрсетілген факторлар

7

Судан мүжілу өсімдіктердің тереңге тамырлануының төмендеуі,

топырақтан нәрлі заттар мен органиканың жойылуы және өсімдіктер 

мен ағаштардың тамыр жүйесінің әлсіздігі салдарынан өнімділікке 

ықпал етеді. Осының салдарынан ауыл шаруашылығы өнімдерінің

жоғалуы қаншаға жетеді?

I

I

А. 5 пайыз

I

I

В. 30 пайыз

I

I

Б. 10 пайыз

I

I

Г. 50 пайыз

Топырақ

Сы

на

қт

ам

а

8

Топырақтағы ауыр металдардың деңгейі ненің салдарынан ұдайы 

артып отырады:

I

I

А. Өнеркәсіптік қызмет пен қалдықтарды өртеу

I

I

Б. Қазып алынған отын (энергия өндірісі) мен автомобиль көлігін өртеу

I

I

В. Ауыл шаруашылығы (ластанған суды пайдаланып, жер суару және

минералдық тыңайтқыштарды қолдану)

I

I

Г. Барлық көрсетілген факторлар

9

Пестицидтерді пайдалану неге әкеп соғады:

I

I

А. Жер қыртысы микрофлорасы мен хайуанаттар әлемінің улануына

I

I

Б. Өнімділіктің күрт төмендеуі

I

I

В. Уытты химиялық заттардың жер асты суларына шайылуы

I

I

Г. Барлық көрсетілген факторлар

10

Бүгінгі таңда Орталық Азияда құлдырап бара жатқан жерлердің пайызы

қалай бағаланады?

I

I

А. Жер қыртысының 25 пайыздан астамы

I

I

Б. Шамамен жер қыртысының 20 пайызы

I

I

В. Шамамен жер қыртысының 10 пайызы

I

I

Г. Жер қыртысының кемінде 5 пайызы

11

Жер қыртысының құрамын мынадай тәсілдер қолдану арқылы

жақсартуға болады:

I

I

А. Зиянды ықпалды жойғаннан кейін жер қыртысының сапасы қалпына

келуі мүмкін

I

I

Б. Жерді (топырақты) қазып алу, сумен шаю және жою

I

I

В. Топырақтағы ластайтын заттарды иммобилизациялайтын

реагенттермен өңдеу

I

I

Г. Санамаланғандардың барлығы

ЖАУ

АПТ

АР:

1. Г

I

2. В

I

3. Г

I

4. В

I

5. А

I

6. Г

I

7. В

I

8. Г

I

9. Г

I

10.

 А

I

11.

 Г

Биологиялық түрлілік

Сы

на

қт

ам

а

1

Биологиялық алуан түрліліктің үш компонентіне: генетикалық, түрлілік

және экожүйелілік кіреді. Дұрыс па әлде дұрыс емес пе?

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

2

Өсімдіктер азық-түлік және энергетикалық пирамидада қандай 

роль атқарады?

I

I

А. Алғашқы өндірушілер

I

I

В. Екінші қайтара тұтынушылар

I

I

Б. Алғашқы тұтынушылар

I

I

Г. Редуценттер

3

Жыл сайын қанша биологиялық түр жойылып бара жатқандардың

қатарына қосылады?

I

I

А. 300

I

I

В. 5 000

I

I

Б. 1 000

I

I

Г. 50 000

4

Қай ел ұлттық парктер құруға бірінші болып кірісті?

I

I

А. Бразилия

I

I

В. Ресей

I

I

Б. Құрама Штаттар

I

I

Г. Германия

5

Орталық Азияның алуан түрлілігі эндемизмнің жоғары деңгейімен

сипатталады деген тұжырым рас па?

I

I

А. Иә

I

I

Б. Жоқ

6

Африкада сүтқоректілердің 62 түрі жойылып кету деңгейінде. 

Дұрыс па әлде дұрыс емес пе?

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

7

Санамаланған объектілердің қайсысы ЕҚТА-ға (ерекше қорғалатын табиғи

аймақ) жатады?

I

I

А. Қорықтар

I

I

В. Архитектура ескерткіштері

I

I

Б. Қорықшалар

I

I

Г. Табиғи парктер

8

Эвтрофикация – бұл:

I

I

А. Еуропалық Одаққа мүше жаңа елдердің табиғатты қорғау 

саласындағы заңға тәуелді актілерді бекіту процесі

I

I

Б. Су жүйесіндегі нәрлі заттардың құрамын арттыру процесі, ол ауыл

шаруашылығы өндірісі ағындарынан пайда болады және

балдырлардың қарқынды дамуына әкеп соғуы мүмкін

I

I

В. Көпірлердің су астындағы тіректері мен су айдынындағы басқа да

металл конструкцияларының тоттануы

I

I

Г. Көрсетілгендердің ешқайсысы

Биологиялық түрлілік

Сы

на

қт

ам

а

9

Ең бай алуан түрлілік Еуропаның мына биогеографиялық өңірлерінің

қайсысында?

I

I

А. Арктика

I

I

В. Жер орта теңізі

I

I

Б. Континентальды

I

I

Г. Альп таулары

10

Төменде келтірілгендердің қайсысы биологиялық алуан түрлілік үшін

елеулі қауіп төндіреді

I

I

А. Мекендейтін жерін жоғалту

I

I

Б. Ластану

I

I

В. Қорларды шамадан тыс пайдалану

I

I

Г. Барлық көрсетілгендер

11

Қазір қоршаған ортаның жағдайы өте тез өзгеруде, түрлер тіршілікке

төселе алмай, қырыла бастайды. Дұрыс па әлде дұрыс емес пе? 

I

I

А. Дұрыс

I

I

Б. Дұрыс емес

12

Табиғат аясында демала отырып, адамдар жабайы аңдар үшін зиянды

мынадай шаралардың есебінен төмендете алады:

I

I

А. Белгіленген жерлерде ғана демалуға тоқтау

I

I

Б. Адамға арналған азық-түлікті жануарларға бермеу 

I

I

В. Отты абайлап жағу

I

I

Г. Барлық келтірілген шаралар

ЖАУ

АПТ

АР:

1. А

I

2. А

I

3. Г

I

4. Б

I

5. А

I

6. А

I

7. В

I

8. Б

I

9. В

I

10.

 Г

I

11.

 А

I

12.

 Г

Урбанизация

Сы

на

қт

ам

а

1

Алғашқы қалалар қашан салынды

I

I

А. 12 000 жыл бұрын

I

I

В. 8 000 жыл бұрын

I

I

Б. 10 000 жыл бұрын

I

I

Г. 5 500 жыл бұрын

2

1 млн халқы бар орташа еуропалық қала күн сайын қанша 

азық-түлік тұтынады:

I

I

А. 32 000 тонна су мен 200 тонна азық-түлік өнімдері

I

I

Б. 320 000 тонна су мен 2 000 тонна азық-түлік өнімдері

I

I

В. 3 200 000 тонна су мен 20 000 тонна азық-түлік өнімдері

I

I

Г. Бұл нұсқалардың ешқайсысы

3

1 млн халқы бар орташа еуропалық қала күн сайын қанша өндіреді:

I

I

А. 300 000 тонна ағынды сулар

I

I

Б. 25 000 тонна көміртегі диоксиді

I

I

В. 1 600 тонна қатты қалдық

I

I

Г. Жоғарыда аталғандардың барлығы

4

Қазір Еуропа халқының үштен екісінің көбі қалаларда тұрады. Орта

Азияның көптеген елдерінде қала халқының үлесі қанша (пайызбен):

I

I

А. 10-30%

I

I

В. 50-80%

I

I

Б. 30-50%

I

I

Г. 80-100%

5

«Қалалық лек индикаторлары» терминіне не кіреді:

I

I

А. Тұрғындардың саны, халықтың нығыздығы, қалалық құрылыс алаңы, 

қараусыз қалған жерлер, қалпына келтірілетін жерлер және т.б.

I

I

Б. Су мен ауаның сапасы, акустикалық және тұрғын үй сапасы

I

I

В. Суды, қуатты, материалдар мен азық-түлікті тұтыну, 

қалдықтар өндірісі

I

I

Г. Жол қозғалысы қауіпсіздігі, жасыл аймақтардың қолжетімділігі және

урбанизацияланған аумақтардағы жабайы табиғаттың сапасы 

6

Қалаларда өмір сүру сапасын және қалада тұру ортасын ненің есебінен

жақсартуға болады:

I

I

А. Жоспарлау, көлікті дамыту және табиғат қорларын пайдалану

стратегияларын тиімді қолдану

I

I

Б. Экономикалық даму мен жұмыспен қамтуды нығайту

I

I

В. Шешімдер қабылдау үрдісін жекелендіру және қалаларда тұру

ортасының сапасы туралы ақпаратты жақсарту

I

I

Г. Жоғарыда келтірілген факторлардың барлығы

Урбанизация

Сы

на

қт

ам

а

7

Ландшафтарды төмендегідей бөлуге болады:

I

I

А. Табиғи және мәдени

I

I

Б. Табиғи және жасанды

I

I

В. Аграрлық және қалалық

I

I

Г. Көрсетілген нұсқалардың ешқайсысы