Оқу үшін 40 млн. доллар қарыз алмамыз

Оқу үшін 40 млн. доллар қарыз алмамыз

Қазақстан  елдегі  кәсіпкерлерді  оқыту  үшін  Халықаралық  қайта 

құру және даму банкінен 40 миллион доллар қарыз алмақ. Бұл туралы, 

Парламент Сенатының комитет отырысында жалпы құны – 46 милли-

он долларды құрайтын шағын және орта бизнесті дамытуға арналған 

жобаның таныстырылымында белгілі болды.

Экономикалық көрсеткіш бойынша алда 

Қазақстан  Еуразиялық  экономикалық  одақ  елдері  арасында 

экономикалық  көрсеткіштер  бойынша  көшбасшы  елге  айналуы 

мүмкін.  Бұл  туралы  Ресей  Халықаралық  істер  жөніндегі  Федерация 

кеңесінің өкілі Владимир Джабаров мәлімдеген. 

Айта  кетерлігі  жобаға  жұмсалатын  6 

миллион доллар ел қазынасынан бөлінеді 

деп  жоспарлануда.  ҚР  Ұлттық  эконо-

мика  министрінің  орынбасары,  Тимур 

Жақсылықов  ауқымды  қаржыны  талап 

еткен  жоба  туралы:  «Жобада  Барлығы 

6  халықаралық  сарапшы  болады.  Олар 

Қазақстан  мамандарынан  750  бизнес-

тренерлерді  дайындап  шығарады.  Биз-

нес-тренерлер  болса  3  мың  кеңесшіні 

оқытып,  сол  кеңесшілер  алдағы  5  жыл-

да  70  мыңға  жуық  кәсіпкерге  қаржылық 

емес қызмет түрлері бойынша жан-жақты 

қолдау  көрсетеді.  Нәтижесінде  елімізде 

білікті бизнес мамандары мен кәсіпкерлер 

саны артады» – деді. Соңғы уақыттардағы 

мемлекеттік  бюджеттің  екі  бүйірінен 

қысқан 

экономикалық 

дағдарыстың 

оның  ішінде  көк  қағаздың  қымбаттауы 

–  Қазақстанның  сыртқы  қарызын  20 

пайызға  еселей  түскен.  Осылайша 

үкіметтің сыртқы қарызы 7 триллионнан 

асып жығылды.

Жиында  Халықаралық  Қайта  құру 

және  Даму  Банкі  арасындағы  Қарыз  тура-

лы  келісім  туралы  заң  жобасын  қараған 

сенаторлар қарыздың үстіне қарыз алудың 

дәл  қазіргі  уақытта  қисынсыз  екендігін 

айтып  дабыл  қағуда.  ҚР  Парламенті 

Сенатының депутаты, Қуаныш Айтаханов: 

«Министрліктің  болжауы  бойынша,  бұл 

несиелер  негізінен  консультациялар  мен 

жаттықтырушы  шеберлерді  даярлау  үшін 

тренингтерге,  семинарлармен  оқуларға, 

солардың  әртүрлі  жолсапар  шығындары 

мен тамақтандыруларына жұмсалады екен. 

Қарызға алғалы отырған 40 миллион АҚШ 

доллары 12 миллиард теңгені құрайды. Ал 

қазіргі жағдайда 1 миллиард теңге таба ал-

май, әр теңгені есептеп отырмыз. Осындай 

кезеңдеосыншалықты көп қаржыны жұмсау 

артық емес па?» – деді. Десе де Ұлттық эко-

номика министрі таныстырған заң жобасы 

бір  ауыздан  қабылданды.  Аталған  құжат 

алдағы  уақытта  палатаның  жалпы  отыры-

сында қаралмақ.

Ресейлік 

сенатордың 

айтуынша, 

Қазақстан  табиғи  байлығын  тиімді  пай-

даланып  отыр.  Қазақстан  бақуаттылық 

көрсеткіші бойынша одақтас елдерден асып 

түсіп, 56-шы орыннан көрінді.

Жыл  қорытындысы  бойынша,  Бе-

ларусь  10  позицияға  төмендеп,  63-ші 

орынға  табан  тіреді.  Украина  63-тен  70-

ші  орынға  түсті.  Ал  Ресей,  керісінше,  өз 

позициясын  10  сатыға  нығайтып,  58-ші 

орынға  шыққан.  Джабаровтың  айтуын-

ша,  ұлттық  валюта  теңге  девальвациясы 

Қазақстанның  экономикасына  ем  тәрізді 

әсер етті.

«Қазақстанда  экономика  либералды 

түр-де тиімді жұмыс істеп жатыр. Қазақстан 

–  біздің  Еуразиялық  одақтағы  ең  жақын 

серіктесіміз.  Біздің  бірінші  болғымыз 

келетіні 

түсінікті, 

бірақ  серіктестердің 

үлгі  болғаны  да  жа-

ман 

емес. 

Қалай 

болғанда  да,  мұны 

қабылдауымыз  керек. 

Қазақстанға  Қытай 

мен  батыстан  көптеп 

инвестиция  келіп  жа-

тыр.  Егер  Қазақстан 

Е у р а з и я л ы қ 

экономикалық  одақта 

флагман елге айналса, 

бұл  тек  қуантарлық 

жәйт», 

– 

деді  

Джабаров.

№12(153), желтоқсан 2015

www.nap.kz

Әкімдер  жұрттың  әлеуметтік 

жағдайын 

жақсартуға 

деп 

бюджеттен 

бөлінген 

қыруар 

қаржыны  биыл  да  ұсата  алма-

ды.  Жыл  аяқталып  қалғанымен 

қазынаның  бір  жарым  триллион 

теңгесі  әлі  сол  күйі  қозғалмаған. 

Салдарынан мыңдаған отбасы ба-

спанасыз қалды.

Ал  қаншама  үй,  жылу,  жарық,  суға 

жарымай  отыр.  Үкіметтегілер  жергілікті 

биліктің  бұл  әрекетін  алаяқтыққа  теңеді. 

Бұл жолы да халықтың жағдайын жақсарту 

үшін  бөлінген  ақшаның  60  пайызы  ғана 

игеріліпті. Әкімдер сонда да тойымсыз деп 

шүйлікті үкіметтегілер.

–  Биыл  бюджетті  жоспарлағанда 

аймақтар  сұраған  қаржыны  2  триллион 

теңгеге  қысқарттық.  Әкімдердің  қолын 

биыл қайтарсаң, келесі жылы қайта өтініш 

жазады,  –  дейді  Қаржы  министрі  Бақыт 

Сұлтанов.

Бірақ  сол  әкімдер  бар  ақшаны  ұсата 

аламай  отыр.  Мәселен,  баспана  салу  үшін 

биыл  қазынадан  140  миллиард  теңге 

бөлініпті.  Соны  шенеуніктер  орынды 

жұмсай алмаған. Салдарынан қаншама от-

басы үйсіз жүр.

«Жалға  берілетін  үйдің  құрылысына 

келсек,  бюджеттен  бөлінген  92  милли-

ард  теңгенің  тек  51  миллиарды  игерілген. 

Ал,  құрылысы  бұрын  басталған  жоба-

ларды  аяқтау  үшін  30  миллиард  теңге 

қарастырылған.  Жалпы,  бұл  салада  355 

миллион  теңге  игерілмей  қалалады  деген 

қауіп  бар»,  –  дейді  ҚР  Ұлттық  экономика 

министрі Ерболат Досаев.

Сондай-ақ,  жұртты  жұмыспен  қамту 

бағдарламасына,  жылу  жүйесі  мен  су 

құбырларын  жаңартуға  бөлінген  қаржы 

да  желге  ұшқан.  Әсіресе,  Павлодар, 

Жамбыл,  Алматы,  Атырау,  Маңғыстау 

облыстарындағы  жағдай  сын  көтермейді. 

Ең  сорақысы  қара  тізімді  Астана  бастап 

тұр. Елордадағы шенеуніктер 7 миллиардқа 

жуық теңгені ұсата алмапты.

Бюджет 

қаржысының 

орынды 

жұмсалуына  қатысты  Бас  прокуратура  да 

тексеру жүргізген екен. Құзырлы органның 

мәліметін  көріп,  жағамды  ұстадым  дейді 

Дариға Назарбаева.

–  Тексерудің  нәтижесінде  көптеген 

заңбұзушылық  анықталған.  Бұл  дегеніміз 

қазына  қаржысын  ысырап  ету,  алаяқтық. 

Жергілікті  билік  жауап  беруі  тиіс.  Қазір 

облыстарда  жеті  мемлекеттің  бағдарлама 

жүзеге  асырылуда.  Бұл  бағытта  бөлінген 

ақша  да  сол  әкімдердің  қолында,  –  деді 

премьер-министрдің  орынбасары  Дариға 

Назарбаева.

Әкімдер  бар  ақшаны  далаға  ша-

шып  жатса,  мұнай  өңдейтін  зауыттарды 

жөндеу  жұмыстарына  ақша  жетпей  жа-

тыр.  Қаржының  тапшылығынан  Атырау 

мен  Шымкенттегі  мұнай  өңдеу  зауытын-

ды  жаңарту  кейінге  қалдырылуы  мүмкін. 

Яғни,  үкіметтің  2017  жылы  жанармайдан  

тапшылығынан  құтыламыз  деген  уәдесі  де 

сөз жүзінде қалмақ. Ал, қара алтын құнының 

құлдырауынан келесі жылы 47 мың мұнайшы 

жұмыстан қысқарып қалуы мүмкін.

–  Қазір  бізде  ақша  тапшы,  бәріне  жет-

пей жатыр. Сондықтан мемлекеттің әр ти-

ынын  есептеп,  үнемдеуіміз  керек,  –  дейді 

Премьер-Министр Кәрім Мәсімов.

Сонымен,  бюджеттен  бөлініп  қойған 

1  жарым  триллион  теңге  игерілмей  бос 

жатыр.  Сын  естіген  шенеуніктер  қыруар 

қаржыны  небары  бір  жарым  айдың  ішін 

орынды  жұмсап  үлгереміз  деп  сендіріп 

отыр.  Ал  ұзақ  үзілістен  кейін  министр 

мен әкімдерді 4 сағат бойы сілкіген Кәрім 

Мәсімов  8-ші  желтоқсанға  дейін  екі 

маңызды  құжат:  жұртты  жұмыспен  қамту 

және  дағдарысқа  қарсы  бағдарламаларын 

қабылдап үлгеруге тапсырма берді.

Дағдарыс  кезінде  облыс  әкімдерінің 

мұндай енжарлығын еш ақтауға келмейді. 

Осыған  дейін  әкімдер  ҰБТ  бойынша 

жұмыстарына  баға  беріп  келгеніміз  жа-

сырын  емес.  Алдағы  уақытта  әкімдер 

жұмысының  мемлекет  қаржысын  тиімді 

игеруімен  бағалаудың  мәні  зор  сияқты. 

Иә,  шикі  жобалар  үшін  Үкіметтен  қыруар 

қаржы  алып  алады  да,  соңында  жобадан 

бір  кілтипан  пайда  болып  ақша  игере  ал-

май,  айыпты  болып  жатуы  әдетке  айна-

лып  барады.  Сондықтан  облыс  әкімдерін 

біліктілікті  жетілдіру  курсынан  өткізіп 

алуыдың маңызы зор сияқты.

Бизнеске бөлінген 

қаржы игермеген

«Бизнестің  жол  картасы  – 

2020» жобалары бойынша Шығыс 

Қазақстан 

облысы 

бөлінген 

қаражаттың 95 пайызын игерме-

ген.  Бүгін  Үкімет  отырысында 

«Нұрлы  жол»  бағдарламасының 

жүзеге  асуы  бойынша  баянда-

ма  жасаған  Ұлттық  экономика 

министрі Ерболат Досаев осылай 

мәлім етті.

Министрдің 

сөзіне 

қарағанда, 

бағдарламаның 

«Кәсіпкерлік 

субъектілерін  қолдау»  бағыты  бойын-

ша  2015  жылға  100  млрд.  теңге  бөлінсе, 

соның 73 млрд. теңгесі немесе 73 пайызы 

игерілген.  Бұл  ретте  ведомство  басшысы 

«Бәйтерек» холдингінің жыл соңына дейін 

7,5 млрд. теңгені игеруді қамтамасыз етуі 

қажеттігін атап өтті.

«Бизнестің  жол  картасы  –  2020»  жо-

балары  үшін  қажетті  инфрақұрылымды 

салуға  9,8  млрд.  теңге  шамасында  бюд-

жет қаражаты бөлінді, олардың ішінде 5,4 

млрд.  теңге  8  индустриялық  аймақтағы 

инфрақұрылымдарды  қаржыландыруға, 

4,4 млрд. теңгесі кәсіпкерлердің 40 жоба-

сын  қаржыландыруға  бөлінген.  Аталған  

қаражатты  игеру  көрсеткіші  68  пайызды 

құрап  отыр.    Конкурстық  үдерістердің 

кешеуілдетілуіне  байланысты  Шығыс 

Қазақстан 

облысында 

қаражаттың 

игерілмеу  көрсеткіші  95  пайыз  (жоспар 

бойынша 567,5 млн. теңге болса, игерілгені 

25,9  млн.  теңге  немесе  5%),  Жамбыл  об-

лысында  –  24%  (жоспар  578  млн.  теңге, 

игерілгені  444,5  млн.  теңге  немесе  76%), 

Оңтүстік  Қазақстан  облысында  –  22% 

(жоспар бойынша 2 млрд. 870 млн. теңге, 

игерілгені  2  млрд.  250  млн.  теңге  немесе 

78  пайыз)  құрап  отыр.  Қалған  облыстар-

да  игерілген  қаражаттар  қаржыландыру 

жоспарының 93 пайызынан асады», – деді 

Е. Досаев.

Министрдің  айтуынша,  нақтыланған 

бюджет  бойынша  ағымдағы  жылдың 

соңына 

дейін 

бағдарламаның 

осы 

бағытында 3 млрд. теңгені  игеру қажет.

Қазақстандық үлес 78 пайызға жетті

Биыл 

«Самұрық-Қазына» 

қоры 

Қазақстанның 

тауар 

жеткізушілерімен екі мыңнан аса келісімшарт жасасқан. Бұл туралы 

бүгін «Интеграциялық процестерге байланысты Қазақстанның тауар 

өндірушілеріне  қолдау  көрсету»  тақырыбында  ОКҚ-інде  өткен  бри-

финг  аясында  «Атамекен»  ҰКП  басқарма  төрағасының  орынбасары 

Нұржан Әлтаев мәлім етті. 

Қазақстанның активтері 92.5 млрд доллар

Қазан  айының  соңындағы  жағдай  бойынша  Қазақстанның 

халықаралық  активтері  92.5  млрд  долларға  жетті.  Парламент 

Мәжілісінің  жалпы  отырысында  ҚР  Ұлттық  Банкінің  төрағасы  Да-

нияр  Ақышев  осылай  мәлім  етті.  Еске  сала  кетейік,  жалпы  отыры-

ста  «2015-2017  жылдарға  арналған  республикалық  бюджет  туралы» 

заңына  өзгерістер  мен  толықтырулар  енгізу  туралы»  заң  жобасы 

талқыланған болатын.

–  Қазан  айының  соңында  Ұлттық 

банктің халықаралық резервтері 28.7 млрд. 

долларды  құрады.  Ұлттық  Қордың  шетел 

валютасындағы  активтері  63,9  млрд  дол-

ларды  құрады.  Тұтастай  алғанда  еліміздің 

халықаралық активтері 

92,5  млрд  долларға 

жетті,  –  дейді  Ұлттық 

банк басшысы.

Оның  айтуынша, 

2015  жылдың  10  ай-

ында  депозиттер  14,6 

трлн  теңгеге  дейін 

немесе  24,6  пайызға 

өскен.  Сонымен  қатар, 

шетел  валютасын  де-

позиттер  үлесі  55  пай-

ыздан 66 пайызға дейін 

артқан.  «Бұл  ұлттық 

валютаның әлсіреуінен 

кейін  қайта  бағалауға  байланысты  бол-

ды.  Банктердің  экономикадағы  кредиттер 

көлемі 12 трлн. теңгені құрап отыр. Қазіргі 

күні  кредиттерді  жандандыру  жұмысы 

жалғасатын болады», – деді Д. Ақышев.  

«Самұрық-Қазына»  ұлттық  әл-ауқат 

қоры  ұлттық  компаниялардың  сатып  алу 

жүйесінде  зор  үлеске  ие.  Яғни,  қор  мен 

оның  еншілес  компаниялары  жыл  сайын 

көп тауарлар мен қызметтерді сатып алады.

«Самұрық-Қазына» 

компаниясымен 

бірлесе  отырып,  2015  жылы  883  млрд 

теңге  сомасында  2114  келісімшартқа  қол 

қойдық. Бұның ішінде, тауарлар жөніндегі 

келісімшарттардың  үлесі  606  құрайды, 

келісімшарттардың  жалпы  құны  307 

млрд  теңгені  құрайды»,  –  деп  хабарлады 

Н.Әлтаев. 

Ал «Самұрық-Қазына Контракт» ЖШС 

бас директоры Серікбек Елшібековтің айту-

ынша, соңғы бес жылда қордың сатып алу 

жүйесіндегі қазақстандық үлестің көлемі 50 

пайыздан 78 пайызға дейін артқан. Сонымен 

қатар «Самұрық-Қазына» мен оның еншілес 

компаниялары еліміздің бірқатар өңірлеріне 

барып, жергілікті кәсіпкерлермен 548 млрд 

сомасындағы меморандумдарға қол қойған.

«Самұрық-Қазына» 

қоры 

ел 

экономикасының  негізгі  қозғаушы  күші 

екені  белгілі.  Сондықтан  мұндағы  әрбір 

келісім-шарт  мөлдір  болуы  шарт.  Осы 

тұрғыдан алғанда алып қордың шағын және 

орта  бизнеспен  арадағы  жұмысы  жұрттың 

назарында болуы тиіс.