Жеке фармакологиясы

1 
Холинергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер. 
 
1) М - және Н-холиномиметиктер (ацетилхолин) немесе
холинэстеразаға қарсы заттар.
Холинэстеразаға қарсы заттар ацетилхолинэстеразамен байланысу 
тұрақтылығына байланысты бұл дәрілер екі топқа бөлінеді:
а) қайтымды әсер етушілер (ферменттің белсенділігін уақытша тежеу) 
- неостигмин (прозерин), галантамин (нивалин), физостигмин 
(эзерин), пиридостигмин бромиді (калимин). 
б) қайтымсыз әсер етушілер – армин, фосфороорганикалық 
қосылыстар (ФОҚ) - инсектицидтер, фунгицидтер, гербицидтер және 
басқа, бұл заттармен уланғанда холинэстераза реактиваторларын 
пайдаланады (дипироксим, изонитрозин).
2) М-холиномиметиктер – пилокарпин, ацеклидин – глаукомада, 
және ішек пен қуық атонияларында.
3) Н-холиномиметиктер – лобелин (лобесил), цитизин (цититон), 
каротидты шумақшалардың рецепторларына әсер етіп рефлекторлы тыныс 
алу орталығын қоздырады. Таб. “Табекс” – темекі шегуді тастау үшін. 
4) М-холиноблокаторлар (тежегіштер):
a) селективті емес – атропин, платифиллин, тропикамид 
(мидриацил, мидрум - конъюнктива қуысына) 
б) селективті:
- М1-холиноблокаторлар - пирензепин (гастроцепин), 
- М3-холиноблокаторлар - ипратропий бромиді (атровент), тиотропий 
бромиді.
 
5) Н – холиноблокаторлар (Н-холинорецепторларды тежегіштер):
а) Ганглиоблокаторлар – азаметоний бромиді (пентамин), 
трепирий йодиді (гигроний), гексаметоний бромиді (бензогексоний), 
пемпидин тозилаты (пирилен).  
б) Миорелаксанттар – кураре тәрізді заттар (кураре – өлімші у, қаңқа 
бұлшықеттерінің параличін шақыртады) қаңқа бұлшықеттерінің шет 
холинорецепторларын тежейді. Әсер ету механизмі бойынша үш топқа 
бөлінеді:
1) деполяризацияға қарсы заттар – тубокурарин хлориді, 
пипекуроний бромиді, т.б. 
2) деполяризациялаушы заттар – суксаметоний хлориді (дитилин)  
3) әсері аралас заттар – диоксоний 
 
 
 
 
 
 
 

2 
 
 
 
 
 
Адренергиялық синапсқа әсер ететін дәрілер. 
I. Адреномиметиктер:   
1) α- және β-адреномиметиктер: эпинефрин (адреналин), норэпинефрин 
(норадреналин) - медиатор ретінде α- және β-адренорецепторларға, дәрі 
ретінде - α-адренорецепторларға әсер етеді, 
2) α-адреномиметиктер: фенилэфрин (мезатон), клонидин (клофелин), 
нафазолин (нафтизин, санорин), ксилометазолин (галазолин), 
3) β-адреномиметиктер: 
а) 
селективті емес, β
1-2
–адренорецепторларға әсер етушілер: 
изопреналин (изадрин), орципреналин (алупент, астмопент) 
б) селективті (β
2
-адренорецепторларға айрықша әсер етушілер): 
сальбутамол (вентолин), фенотерол (беротек), сальметерол, 
в) селективті (β
1
-адренорецепторларға айрықша әсер етушілер): 
добутамин (добутрекс). 
 
II. Адреноблокаторлар (адренорецепторларын тежегіштер): 
1) α-адреноблокаторлар: 
а) селективті емес (α
1-2-
адренорецепторларға әсер етушілер): 
фентоламин, ницерголин (сермион), 
б) селективті (α
1-
адренорецепторларға айрықша әсер етушілер): 
празозин, доксазозин (кардура), тамсулозин (омник),
2) β - адреноблокаторлар: 
а) селективті емес (β
1-2
-адренорецепторларға әсер етушілер): 
пропранолол (анаприлин), окспренолол (тразикор), тимолол (офтан) – 
көзге тамшы; 
б) селективті (β
1
-адренорецепторларға айрықша әсер етушілер немесе 
кардиоселективті): метопролол, атенолол, бисопролол, небиволол, 
3) α- және β-адреноблокаторлар (α- және β-адренорецепторларын 
тежегіштер), β
1, 2,- 
және α
1-
адренорецепторларына әсер етушілер: лабеталол, 
карведилол. 
III. Симпатомиметиктер (тікелей емес адреномиметиктер): эфедрин 
IV. Симпатолитиктер (тікелей емес адреноблокаторлар): резерпин, 
октадин.