фосфориті сапасының жоғары болуы, біз үшін экономикалық жағынан
тиімді. Онда 26%-ке дейін, ал кейбір кен орындарда 36%-ке дейін фосфор
ангидриді болады.
17. Формалин өндірісі. Медицинада қолданылуы.
Құрамында 36,5-37,5% формальдегид бар.
Қасиеттері. Бұл суда және спиртте кез келген қатынаста еритін ерекше өткір
иісі бар мөлдір, түссіз сұйықтық. Тотықтырғыштармен, камфорамен,
ментолмен, тимолмен және резорцинмен үйлеспейді. Ол метил спиртін
қосқанда тұрақтанады, бірақ 1%-дан аспайды.
Шығару пішіні. Жақсы жабылған шыны немесе металл контейнерлерде
шығарылады.Қараңғы жерде 9 ° C төмен емес температурада сақтайды. Суық
жерде ұзақ сақталғанда формальдегид параформальдегид түзе отырып
полимерленуге ұшырайды, ол қызған кезде жоғалып кететін ақ үлпек түрінде
тұнбаға түседі.
Формалин теріні қалыңдатады және құрғатады, жиі қолданғанда тері құрғап,
сынғыш болып, экзема дамиды. Формалиннің сулы ерітінділері ішке
қабылдағаннан кейін антисептикалық және ашытуға қарсы әсер етеді, ал
концентрлі ерітінділерді ішке қабылдағанда гастроэнтерит дамиды.
Формалин-қарапайым альдегид, формальдегид газының сулы ерітіндісі.
Техникалық формалин-түссіз мөлдір жанғыш сұйықтық. Сақтау кезінде
рұқсат 40°С жоғары емес температурада еритін ақ тұнба түзіледі.T =+20°C
кезінде техникалық формалиннің тығыздығы 1,096 құрайды.
Табиғатта формальдегид өсімдіктердің жасыл жапырақтарында пайда
болады және бастапқы болып табылады өсімдіктердің өміріне қажетті
көптеген заттарды қалыптастыру үшін материал.Техникалық Формалин ауыл
шаруашылығында тұқымдарды байыту және өңдеу үшін қолданылады тамыр-
жемістілер,
топырақты
және
мал
шаруашылығы
қора-жайларын
дезинфекциялау; тері өндірісіндетеріні илеу үшін.Формалиннің фенолмен
конденсациясы жоғары молекулалық қосылыстардың пайда болуына
әкеледі,фенол-формальдегидті Пластмассаларды өндіру үшін қолданылады.
Тоқыма өнеркәсібінде ол өнімдердің қарсылығын арттыру үшін
қолданыладыұсақтау және шөгу. Жақсарту үшін қағаз өнеркәсібінде кеңінен
қолданыладықағаздың беріктігі мен сапасы.
Медицинада формалин (бірақ жоғары сапалы) дезинфекциялық құрал ретінде
қолданыладықұрал,
мысалы,
бөлмелерді,
киімдерді,
құралдарды
дезинфекциялауға, қолды өңдеуге арналған,биологиялық препараттарды
сақтау үшін
Формалиннің түрлері: 1) Буферленген формалин - бұл тіндердің сақталуына
арналған стандартты және таңдаулы формалин бекіткіші.
2) Буферленбеген формалин ерітіндісі қышқылдық сипатқа ие болғандықтан
(рН 3 -тен 4 -ке дейін), қышқылдық біз сақтайтын тіндердің бөліктерінде
гемоглобиннің реакциясын тудырады және ол күрделендіре алатын қою қоңыр
қышқыл формальдегид гематин тұнбасын түзеді.
3) Бейтараптандырылған формалин - бұл нейтралды рН мәні бар судағы
формалин ерітіндісі. Сондықтан ерітіндінің бұл түрінің рН 7,0 болуы керек.
Формалин ерітіндісін сумен араластырған кезде ол қышқыл ерітінді береді,
сондықтан біз натрий гидроксиді сияқты негізді қолдана отырып рН деңгейін
тұрақтандыра аламыз. Буферленген және бейтараптандырылған формалиннің
басты айырмашылығы - буферленген формалин ұлпаларды сақтау үшін ең
жақсы формалин ретінде әрекет етеді, ал буферленбеген формалин мен
бейтараптандырылған формалин тіндердің нашар сақталуын көрсетеді.
Формалин дезинфекциялағыш зат ретінде кеңінен қолданылады. Құмырсқа
альдегиді фенолформальдегид шайырын, карбамидті шайыр, органикалық
бояулар, қопарылғыш заттар, лактар алуда қолданылады. Формальдегид
нәруызды ұйыту қасиетіне байланысты анатомиялық препараттарды
консервациялауға, дезинфекциялауға, дәрі-дәрмек алуға және тері илеу
өндірісінде, егін егу алдында дән тұқымдарын өңдеуде пайдаланылады.
Қолданылуы: Формалиннің микробтарға қарсы әсері және денені тітіркендіру
қабілеті болғандықтан клетка протоплазмасындағы белокпен әрекеттесіп, оны
ұйытады және клетканы өлтіреді. Формалин ауланы, киімдерді, ыдыстарды
дезинфекциялау ісінде пайдаланылады. Ол зертханаларда анатомилық және
микроскопиялық препараттарды сақтауда, ауыл шаруашылығында тұқымды
дәрілеу үшін, парниктерді, әр түрлі құбырларды дезинфекциялауда, тері
илеуде, фенол-фармальдегидті шайырлар алуда қолданылады, қағаз
өнеркәсібінде қағаздың беріктігін және сапасын жақсарту. Формалиннен
формальдегид
алады.
Формалин
ресми
поливинил
өндірісінде
пайдаланылатын формальдегид ыңғайлы көзі ретінде пайдаланылады.Ол
органикалық заттар (организмдер мен органдар) шипамай үшін
пайдаланылады.
Сондай-ақ,
фунгицидтер
ретінде
пайдаланылатын
анатомиялық препараттарды сақтау үшін пайдаланылады.
Қолданылуы: қағаз өнеркәсібінде қағаздың беріктігін жәнесапасын
жақсарту; теріге - теріні тонауға арналған; тоқымада - өнімніңбүгілуіне және
шөгуіне кедергісін арттыру; ауыл шаруашылығында - тұқыммен тамыр
дақылдарын
емдеу,
топырақ
пен
мал
басының
ғимараттарын
дезинфекциялауға; медицинада - дезинфекциялаушы ретінде.
Формалин белоктарды коагуляциялайды және олардың ыдырауын алдын
алады. Демек, анатомиялық және зоологиялық ылғалды препараттарды сақтау
үшін пленка өндірісінде желатинді тотықтыру үшін қолданылады,
микроскопиядағы фиксатор ретінде, сондай-ақ антисептикалық құрал ретінде
пайдаланылады. Инактивтіленген вакциналарды өндіруде бактериялар мен
вирустарды инактивациялау үшін кеңінен қолданылады
|