Көрсеткіштер атауы
Көрсеткіште
рді өлшеу
бірліктері
ГОСТ, ISO
көрсеткіштерін
анықтау әдістері
Көрсет
кіштер
ГОСТ1129-93
жоғары
сұрыпты
рафинаттал-
маған майдың
нормасы
Зығыр майы
Ұшатын заттармен
ылғалдың массалық үлесі
%
ГОСТ 11812
0,12
0,2
Қышқылдық сан
мг КОН/ g
ГОСТ 5476
0,29
2,0
Перекисті сан
meg O /kg
ГОСТ 26593
0,22
10,0
Жуылу саны
мг КОН/g
ГОСТ 5478
188,4
184-195
Сыну коэф. n
LOVIBOND
ГОСТ 5482
1,482
1,4800-1,4870
20 С-та тығыздығы
г/см3
ГОСТ 3900
0,930
0,926-0,936
Түсті сан
ppm
ГОСТ 5477, ISO
15305
62
70
Майсыз қоспалардың
массалық үлесі
%
ГОСТ 5481
0,04
0,05
Құрамында фосфор бар
заттардың массалық үлесі
%
ГОСТ 7824
0,11
0,40
Ұшатын заттармен
ылғалдың массалық үлесі
%
ГОСТ 11812
0,09
0,15
Қышқылдық сан
мг КОН/ g
ГОСТ 5476
0,21
1,5
Перекисті сан
meg O /kg
ГОСТ 26593
0,21
10,0
Жуылу саны
мг КОН/g
ГОСТ 5478
189
187-197
Сыну коэф. n
LOVIBOND
ГОСТ 5482
1,473
1,472-1,476
20 С-та тығыздығы
г/см3
ГОСТ 3900
0,920
0,916-0,926
Түсті сан
ppm
ГОСТ 5477, ISO
15305
12
15
Майсыз қоспалардың
массалық үлесі
%
ГОСТ 5481
0,04
0,05
Құрамында фосфор бар
заттардың массалық үлесі
%
ГОСТ 7824
0,12
0,40
Әдебиет
1.Автореф. дисс. на соискании ученой степени д.т.н. Джингилбаев С.С. «Развитие научных основ
интенсификации процесса отделения растительного масла на экструдерах»
2.Байболова Л.К., Байболов К.Б., Кемербекова А.К., Тютебаева К.Е. О возможности использования
масличных культур в производстве продуктов направленного действия. Пищевые инновации и
биотехнологии: материалы Межд.научн. форума под общ. ред. А.Ю. Просекова; ФГБОУ ВПО
КемТИПП.
Кемерово, 2013, с. 57-62.
3.Байболова Л.К., Медведков Е.Б., Джингилбаев С.С., Адмаева А.М.Получение масла типа БАД из
семян льна и кунжута прессованием с использованием щадящей гидротермической и инфракрасной
обработки. Universum: Технические науки: электрон. научн. журн. – 2014. № 12 (13). URL:
http//7universum.com/ru/tech/archive/item/1835. ISSN 2311-5122
4.Медведков Е.Б., Джингилбаев С.С., Байболова Л.К., Адмаева А.М., Кизатова М.Е. Получение масла
БАД из семян кунжута прессованием с использованием щадящей тепловой обработки. Приволжский
научный вестник: научно-практ. журн. – 2015. № 1 (41), январь. С.39-44. ISSN 2224-0179. РИНЦ.
Научная электронная библиотека. Library.ru.
91
ВЛИЯНИЯ РЕЖИМОВ ОБРАБОТКИ СЕМЯН ЛЬНА НА ВЫХОД МАСЛО БАД
ФУНКЦИАНАЛЬНОГО НАЗНАЧЕНИЯ И ВЫБОР ОПТИМАЛЬНОГО РЕЖИМА
ПЕРЕРАБОТКИ
С.С. Джингилбаев, Л.К. Байболова, Е.Д. Шамбулов, А.М. Адмаева
В данной статье рассматриваются расчеты и режимы получение биологически
активных добавок из семян льна.
THE INFLUENCE OF SEED TREATMENT FLAX OIL YIELD BAA FUNKTSIANALNOGO THE
NOMINATION AND ELECTION OF OPTIMAL REGIME OF PROCESSING
S.S. Dzhingilbaev, L.K. Baibolova, E.D. Shambulоv, A.M. Admaeva
This article discusses the calculations and modes of getting dietary supplements from flax seeds.
УДК 621.735.34
Д.У. Дюсембинов, Д.Т. Жайлаубаев
Государственный университет имени Шакарима города Семей
МЕТОДЫ ИССЛЕДОВАНИЯ ПОРИСТОСТИ
Аннотация: Рассматриваютсяосновные подходы к измерению пористости, анализы
структуры поверхности, методы демонстрирующие максимальную эффективность при измерении
пор.
Ключевые слова: пористость, адсорбция, газодинамический метод, дефектоскопия.
Пористость — свойство исключительно твердых тел и наблюдается почти у всех
органических веществ (кость, кожа, дерево), в которых она образовалась, благодаря росту и
структуре их, и в которых она играет значительную роль в жизненных процессах (дыхание,
испарение, поглощение жидкостей и газов, подъем питательных соков и т. д.); в неорганических
веществах пористость образуется, вероятно, лишь в случае соединения в один агрегат множества
составляющих его зерен, кристаллических или некристаллических (многие горные породы, куски
металлов кристаллической структуры). Вещества аморфные в сплавленном виде (стекло и т.д.) Не
имеют по этой причине пористость, если только при застывании не происходит кристаллизации.
Пористость многих веществ можно доказать, прожимая сквозь них под давлением жидкости,
например, ртуть через дерево или кожу; пористость мрамора, например, видна из того, что он
впитывает в себя нанесенные на его поверхность жидкости и краски [1, 2, 3].
Существует несколько основных подходов к измерению пористости и анализу структуры
поверхности:
метод газовой адсорбции (физической и химической)
метод ртутной проникающей порозиметрии
газодинамический метод (метод «точки пузырька»)
Каждый из этих методов демонстрирует максимальную эффективность при измерении пор в
строго определенном диапазоне. Поэтому выбор способа анализа очень сильно зависит от
предполагаемой структуры материала, а также от типа и формы пор [4].
Данная схема поможет выбрать наиболее подходящий метод исследования (рисунок 1):
92
Рисунок 1. Методы исследования пор
Важно отметить, что все вышеуказанные методы относятся к неразрушающим методам
исследования, что может иметь значение при анализе особо ценных материалов (таблица 1). После
анализа на ртутном порозиметре, образец часто становится не пригодным для дальнейших
исследований из-за остаточных следов ртути в структуре материала.
Таблица 1 - Основные физические величины, определяемые на порометрическом оборудовании:
порометр
Сухая кривая, мокрая кривая, размер
максимальной поры (точка пузырька),
размер наименьшей поры, средний размер
пор, распределение пор по размерам, газовая
проницаемость, жидкостная проницаемость,
гидравлический напор.
Материалы со сквозной пористостью:
пористые мембраны, фильтры, прессованные
порошки, керамические изделия, кирпичи,
бумага, тканые и нетканые материалы и пр.
порозиметр
Размеры мезо-, макро- и ультрамакропор,
размеры частиц, объемная плотность,
кажущаяся плотность, общий объем пор,
удельный объем пор, распределение пор по
объемам, распределение пор по размерам,
средний диаметр пор
Материалы с открытой пористостью:
почвы и горные породы, строительные
материалы (цемент, бетон, кирпич, плитка),
косметические и фармацевтические материалы,
порошки, керамические изделия и пр.
пикнометр
Истинный объем образца, истинная
плотность образца
Непористые материалы, материалы с открытой
пористостью:
порошки, твердые частицы, легкосжимаемые
материалы (пенопласты, поролоны),
биологические объекты и пр.
surfer
Диаметр пор, распределение мезопор по
размерам, распределение микропор по
размерам, полная изотерма адсорбции,
площадь удельной поверхности,
гистограммы и дериватограммы
распределения пор по размерам
Материалы с ультрамикро-, микро- и
мезопорами:
активированные угли, цеолиты, керамика,
нанотрубки, взрывчатые материалы,
упаковочные материалы, подложки
катализаторов (оксиды алюминия и кремния) и
пр.
tpdro1100
Общая хемосорбция/удельный объем
десорбированного газа; площадь удельной
поверхности металла; дисперсия металла;
расчет энергии адсорбции/десорбции, исходя
из tpd-эксперимента; концентрация
кислотно-основных центров
Катализаторы нанесенные на твердую
подложку, металлы, оксиды металлов,
подложки катализаторов (оксиды алюминия и
кремния) и пр.
sorbi
Построение графика бэт по 4-м точкам,
вычисление удельной поверхности,
одноточечный метод бэт (быстрое
определение удельной поверхности),
построение полной изотермы адсорбции,
диаметр микро- и мезопор.
Материалы с микро- и мезопорами:
сорбенты (активированные угли), цеолиты,
керамика, нанотрубки, взрывчатые материалы,
упаковочные материалы, огнеупорные
материалы, подложки катализаторов (оксиды
алюминия и кремния) и пр.
93
Некоторые из предлагаемых приборов будут незаменимы в отделах контроля качества
продукции, поскольку они позволяют максимально быстро и точно определить основные
характеристики твердых материалов. Важно отметить, что приборы, предназначенные для данной
области применения, внесены в государственный реестр средств измерений и имеют все
необходимые методики поверки [6].
Другие приборы могут быть востребованы в научных учреждениях, поскольку имеют более
широкие возможности и включают расширенные опции, предназначенные для проведения
экспериментов в нестандартных условиях с необычными материалами.
Методы обнаружения внутренних дефектов в деталях машин
При ремонте для обнаружения трещин и других пороков применяют методы гидравлических
испытаний, керосиновой пробы, красок, люминесцентный, вихревых токов, намагничивания,
ультразвуковой и др.
Первые пять методов применяют только для обнаружения трещин. Остальные являются
универсальными и позволяют обнаружить на деталях не только трещины, но и внутренние пороки
металла (поры, раковины и т.п.).
Метод гидравлических испытаний применяют при обнаружении трещин в полых деталях
(баки, головки блоков, корпуса, радиаторы, трубопроводы и т.д.).
При испытании полости деталей заполняют водой или дизельным топливом, создают
заданное техническими условиями давление и затем, после выдержки, осматривают деталь или узел.
О наличии трещин судят по подтеканию жидкости. Трещины можно обнаружить, используя сжатый
воздух. Внутренние полости заполняют сжатым воздухом, а баки погружают в ванну с водой.
Выходящий из трещины воздух обнаруживается по пузырькам над поверхностью воды. Как правило,
давление при опрессовке в 1,5... 2 раза превышает рабочее давление детали. Этим методом можно
обнаружить сквозные, сравнительно большие трещины [7].
Метод керосиновой пробы заключается в следующем. Поверхность проверяемой детали
смачивают керосином. После выдержки в течение 1...2мин эту поверхность насухо протирают и
покрывают мелом. Керосин, проникший в трещины, выступает на поверхность мелового покрытия,
четко определяя границы трещины. Этот метод очень прост, не требует специального оборудования и
поэтому широко используется. Однако с помощью такого метода невозможно выявить трещины
шириной менее 0,03...0,05мм.
Метод красокоснован на способности красок к взаимной диффузии. Для обнаружения трещин
поверхность детали обезжиривают бензином и покрывают красной краской, которую через 5...6мин
смывают растворителем. После этого поверхность покрывают белой краской. Красная краска
выступает изтрещины и окрашивает белое покрытие, обозначая границы трещины. Наша
промышленность выпускает дефектоскопы (ДМК-1, ДМК-2), предназначенные для обнаружения
трещин этим методом. Метод красок позволяет обнаруживать трещины шириной не менее
0,01...0,03мм и глубиной до 0,01...0,04мм.
Люминесцентный метод дефектоскопии основан на способности некоторых веществ
светиться под воздействием ультрафиолетовых лучей (люминофоры).Для выявления трещин на по-
верхность детали наносят люминофор. После выдержки 5...6 мин люминофор с поверхности удаляют,
затем наносят слой талька с целью извлечения люминофораиз трещины. Впитанное тальком
флюоресцирующее вещество ярко светится в ультрафиолетовых лучах (рис. 3).
Рисунок 3. Схема люминесцентной дефектоскопии
1 – деталь с дефектом; 2 – световой фильтр; 3 – ртутно-кварцевая лампа; 4 – излучение; 5 –
люминофор в трещине
94
Контроль деталей на отсутствие трещин этим методом производят на специальных
люминесцентных дефектоскопах.
Люминесцентный метод позволяет выявить только поверхностные дефекты. Этот метод
применяется для обнаружения трещин в деталях из любых материалов, включая немагнитные, для
которых невозможно использовать более эффективные методы магнитной дефектоскопии.
Люминесцентный метод дает возможность выявить трещины шириной до 0,01мм и глубиной
0,03...0,04мм.
Метод
намагничиванияпредусматривает
предварительное
намагничивание
деталей.
Магнитные силовые линии, проходя через деталь и встречая на своем пути дефект, огибают его как
препятствие с малой магнитной проводимостью. При этом над местом трещины или раковины
образуется поле рассеяния. Такую неоднородность магнитного поля обнаруживают частицами
магнитного порошка, содержащегося во взвешенном состоянии жидкости. Магнитный порошок из
жидкости, которой поливают намагниченную деталь, притягивается к месту рассеяния магнитного
поля и осаждается, обозначая место расположения трещины. Дефект выявляется наиболее отчетливо
в том случае, когда трещины на рабочей поверхности ориентированы перпендикулярно направлению
магнитных силовых линий (рис. 4 и 5).
Рисунок 4. Схема намагничивания наложением магнитного поля
1 –выпрямитель; 2 – реостат; 3 – электромагнит; 4 – деталь
Метод магнитной дефектоскопии достаточно чувствителен. Он позволяет выявить трещины
шириной до 0,001мм и другие дефекты (раковины, пустоты) размером до 1мм, расположенные под
поверхностью детали на глубине до 15мм.
Ультразвуковой метод обнаружения трещин основан на способности ультразвука при
прохождении через металл деталей отражаться от границы раздела двух сред, в том числе и от
дефекта. В зависимости от способа приема сигнала, поступающего от дефекта, различают метод
подсвечивания и импульсный.
Метод подсвечивания основан на улавливании звуковой тени за дефектом. В этом случае
излучатель ультразвуковых колебаний находится по одну сторону дефекта, а приемник — по другую,
что не всегда удобно. Поэтому наибольшее применение получил импульсный метод (ультразвуковая
локация). Реализация такого метода не требует излучателя и приемника. Излучатель работает
импульсами: вслед за посылкой сигнала он автоматически переключается в режим приема от-
лаженных сигналов.
В качестве излучателей (приемников) используют пластины из титаната бария (ВаТiO
3
), у
которого пьезоэффект почти в 500 раз выше, чем у кварца.
На рисунке 6. приведена схема импульсного ультразвукового дефектоскопа. При импульсном
методе к детали подводят излучатель (щуп). Если дефекта в детали нет, то ультразвуковой импульс,
отразившись от поверхности детали, возвращается обратно и возбуждает электрический сигнал в
приемнике. На экране электронно-лучевой трубки видены два всплеска: слева — импульс а,
отраженный от начальной поверхности детали (место постановки щупа); справа – отражённый от
противоположной стороны импульс в. Если в детали имеется дефект, то импульс отражается от
его плверхности и на экране трубки появляется промежуточный всплеск б. Сопосталяя расстояния
между импульсами на экране трубки и толщину детали, можно определить глубину залегания
дефекта [8].
95
Рисунок 5. Схема комбинированного метода намагничивания
1 – деталь; 2 – электромагнит; 3 – пластина; 4 – трансформатор
Рисунок 6. Схема ультразвукового дефектоскопа
1 – деталь; 2 – излучатель колебаний; 3 – генератор импульсов; 4 – усилитель сигналов; 5 –
электронно-лучевая трубка; 6, 7 – отклоняющие пластины; 8 – блок питания; 9 – устройство
развёртки.
Ультразвуковые дефектоскопы обычно работают на частотах 0,8...2,5МГц, обладают очень
высокой чувствительностью не только при обнаружении наружных, но и внутренних дефектов в
деталях.В комплекте дефектоскопов имеются плоские и призматические щупы, позволяющие
посылать излучения под разными углами к поверхности детали.
Литература
1.Житников Ю.З., и др. Определение пористости материалов // М.: "Контроль. Диагностика" 2004
№4. - с.40-43.
2.Патент SU 1721474 N1032373,,кл. G 01 N 15/08, 1983 N1032373,,кл. G 01 N 15/08, 1983
3.ИТБ "
Литье
Украины", №3 (163) 2014 г.
4.П.Г.Черемской В В. Слезов, В.И. Бетехтин. Поры в твердых телах. Энергоатомиздат,М. (1990). 374
с.
5.В.И. Бетехтин. Пористость и механические свойства твердых тел. Сб. трудов Юбилейной научно-
технической конференции. СПбГТУ, СПб (2001). С. 7.
6.В.И. Бетехтин, Е.Л. Гюлиханданов, А.Г. Кадомцев, О.В. То-лочко. ФТТ 42, 8, 1420 (2000).
7.Соляков Д. А. Температурно-временное влияние на процессы газовыделения из формовочных
материалов и газовая пористость отливок из чугуна : : диссертация ... кандидата технических наук :
05.16.04 / Соляков Дмитрий Александрович; [Место защиты: Моск. гос. техн. ун-т
(МАМИ)] Москва , 2008 - 154 с.
8.Ольховик Е.О. Исследование влияния усадочной пористости и параметров структуры на изменение
механических свойств в отливках ответственного назначения из углеродистой стали : диссертация
кандидата технических наук : 05.16.04 Санкт-Петербург ,2005 - 176 с.
96
КЕУЕКТІ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ
Д.У. Дюсембинов, Д.Т. Жайлаубаев
Кеуекті өлшеудің негізгі тәсілдері, беткі қабат құрылымын талдау, кеуекті ұзақ өлшеу
кезінде максималды тиімділігін көрсететін әдістері.
RESEARCH METHODS POROSITY
D.Dusembinov, D.Zhaylaubayev
The main approaches to the measurement of porosity, surface structure analysis, methods of
demonstrating maximum efficiency when measuring long
ӘОЖ. 637.523.32: 636.087.6
Ғ.Б. Абдилова
1
, М.М. Какимов
2
, М.Т. Мурсалыкова
3
, Тохтаров Ж.Х
1
, Искаков Б.М
1
.
1
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті, Семей қаласы,
2
С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, Астана қаласы,
3
Инновациялық еуразиялық университет, Павлодар қаласы
ПРЕСТЕУ ПРОЦЕСІН АРАЛАС ПРОЦЕСТЕР АРҚЫЛЫ ҚАРҚЫНДАТУДЫ
ТӘЖІРИБЕ ЖҮЗІНДЕ ЗЕРТТЕУ
Мақала аралас процестер негізінде престеу процесін жетілдірудің оңтайлы жолдарын
зерттеуге арналған. Үйлесімді қысым шамасы, өндірістің технологиялық ерекшеліктері мен өнімнің
құрылымдық-механикалық қасиеті, бөлінетін сұйықтың мөлшері мен сапасы есепке алынып,
тәжірибелі жолдары ұсынылған.
Түйін сөздер: ұсақтау және престеу процестері, күнбағыс майы, престеу және ұсақтау
жабдығы.
Күнбағыс майы тамақ өндірісінде алдыңғы қатарлы салалардың біріне жатады. Күнбағыс
майы тек қана тамақ өндірісі саласында ғана емес, сонымен қатар химия және медицина саласында да
шикізат ретінде кеңінен қолданылады. Бұл саланың ең бір ерекшелігі өндірілген өнімді бірнеше
мақсатта қатар қолдануға болады, оларға: күнбағыс майларын тағам және техникалық мақсатта
пайдалансақ, ал тағамдық белок түрінде және мал жемі ретінде пайдаланылады.
Күнбағыс майы өндірісінің басты процестердің қатарына престеу процесін жатқызуға болады.
Қазіргі кезде күнбағыс майы өндірісінде престеу процесінің үздіксіз әдісі ғана қолданылады, яғни
шнекті престер. Престеу процесін қолдану тек қана желіні үздіксіз түрде жұмыс істеуін қамтамасыз
етіп қана қоймайды, сонымен қатар өндірісті толық механикаландыруға мүмкіндік береді.
Престеу процесінің әлі де болса шешімін таппай келе жатқан ортақ кемшіліктері бар. Ол
өнімді престеуге кететін қысымның жоғарылығы мен майдың ағу жылдамдығына уақыттың көп
мөлшерде жұмсалуына байланысты престеу жылдамдығының төмендігі, осыған қатысты өнімділіктің
азаюы. Сонымен қатар жабдықтың негізгі кемшілігіне, престеуде және престелгеннен кейінгі
шикізаттың физикалық қасиеттері мен технологиялық жағдайлары процестің және күнбағыс майы
өнімінің талаптарын толық қанағаттандыра бермейді. Осының салдарынан жабдық өнімділігінің
төмендеуі, престеуден кейін желіде қосымша өңдеу операцияларының орындалуы мен
операцияаралық шикізат шығындарының және еңбек күшінің артуы кездеседі.
Кез келген процесте өнімнің тиімді құрылымдық-механикалық қасиетте болуы аса маңызды
роль атқарады. Ал өнімнің тиімді құрылымдық-механикалық қасиетте болуы процеске дейін
атқарылуы қажет. Осындай мәселелерді шешудің бірден-бір жолы қазіргі таңда кеңінен зерттелініп,
қолға алына бастаған аралас процестерді қолдану.
Престеу процесінде өнімді тиімді құрылымдық-механикалық қасиетте ұстау көбінесе
жылулық тепе-теңдік жағдайда жүргізіліп келсе, ал престеу процесінде шикізаттың өлшемі
неғұрлым кіші болса, соғұрлым оны өңдеу уақытының қысқа болатындығын теория жүзінде
дәлелденгенімен, қолданыстағы өңдеу технологиясында осы теориялық дәлелденген жағдайларды
толық іске асырмауда.
97
Сондықтан престеу процесін қарқындату мақсатында ұсақтау процесін престеу процесімен
бір жабдықта атқаруды тереңірек зерттеп, өндірісте іске асыру - престеу процесін қарқындатып,
операцияаралық тасымалдау шығындары мен еңбек күшін және өндіріс аудандарын тиімді
пайдалануда көмектеседі. Сондықтан престеу процесін ұсақтау процесімен біріктірудің тиімдірек
болары қай жағынан болсын дәлелдеуді қажет етпейді [1,2].
Престеу процесін аралас процестер арқылы қарқындатуда зерттелетін көрсеткіштер
төмендегідей тәжірибелік зерттеулердің бағыттары негізінде жүргізілді:
- престеуде ұсақтау механизмінің әсерін зерттеу (ішкі диаметрлері d=2·10
-3
м; d=3·10
-3
м;
d=4·10
-3
м; d=5·10
-3
м болатын торларды алмастыру);
- престеу уақытын айналыс жылдамдықтарының өзгерісі әсерінде зерттеу (ω=0,84 рад/с,
ω=1,67 рад/с, ω=2,5 рад/с, ω=3,33 рад/с, ω=4,16 рад/с).
Престеу процесінің басты көрсеткіштері ретінде престеу жылдамдықтары мен ұсақтау
дәрежесін ала отырып, олардың басқа факторларға тәуелділіктері тәжірибе жүзінде зерттелді.
Бұндағы мақсат әртүрлі ұсақтау дәрежесінде жылдамдықтар арқылы күнбағыс майының тиімді
бөліну уақытын анықтай отырып, престеу процесін қарқындату. Осы көрсеткіштердің престеу
процесі кезінде басты әсер етуші параметрлерге тәуелділігін графикалық модельдер арқылы
сипаттаймыз
3
.
Сурет 1 - Бөлінген майдың массалық шығымының престеу уақыты мен
әртүрлі ұсақтау дәрежелеріне тәуелділігі
Престеу процесінде 1 суретке сәйкес престеу уақытына байланысты бөлінген май
шығымының әртүрлі ұсақтау дәрежесіне тәуелділігін зерттеуде үйлесімді престеу уақытты τ=3,41 с
анықталса, ал ұсақтау дәрежесі і=0,25 көрсеткішінде өзінің престеу процесіне үйлесімді келетіндігі
анықталды.
Престеуші шнек құрылғысының төмен айналыс жылдамдығында өңделетін өнімнің аздығына
байланысты материалдық баланстың әсерінен майдың төмендеуін байқаймыз. Бірақта жылдамдықты
шамадан тыс арттыру престеу уақытының жетіспеуіне, яғни күнбағыс дәніндегі майдың толық
бөлініп үлгермеуіне және процеске жұмсалатын меншікті қуаттың артуына әкеліп соқтырады.
Сондықтан престеу уақытын τ=3,41 с ары қарай төмендету өз нәтижесін бермейді.
1 суретке сәйкес зерттеуден күнбағыс дәнін і=0,25 ұсақтау дәрежесінен ары қарай ұсақтау
өнімнің тұтқырлық қасиетінің кеміп, өнімнің өзіндік фильтрациялық жолдарының жабылуына
байланысты престеу процесінің жүруін күрт төмендететіні белгілі болды.
1 суретке сәйкес графикті ұсақтау дәрежесіне байланысты сипаттайық. Престеу процесінде
өңделетін өнімнің өлшемі неғұрлым кіші болса, соғұрлым оны өңдеу уақытының қысқа
болатындығын айтқанбыз. Бірақта әр нәрсенің өзіндік бір шегі болатындығы белгілі. Олай болса,
і=0,25 ұсақтау дәрежесінен кейін күнбағыс дәнінен майының і=0,125 және і=0,1 ұсақтау
дәрежелерінде күрт төмендегенін байқаймыз. Мұндай құбылысты і=0,125 және і=0,1 ұсақтау
дәрежелерінде өнімнің тұтқырлық қасиетінің кеміп, өнімнің өзіндік фильтрациялық жолдарының
жабылуымен түсіндіруімізге болады
4
.
98
Қорыта айтқанда ең үйлесімді үйлесімді престеу уақыты τ=3,41с анықталса, ал ұсақтау
дәрежесі і=0,25 көрсеткішінде өзінің престеу процесіне үйлесімді келетіндігі анықталды.
Қысым престеу процесін зерттеуде ең негізгі параметрлердің бiрi болып табылады. Престеу
кезінде шнек арнасындағы қысым шамасын нақты білу, престеу процесін сипаттауда және зерттеуде
өз пайдасын тигізеді. Бірақта қысым шамасын шнекті арнада нақты анықтау өте күрделі. Осы себепке
орай зерттеу жұмысының алдына қойған мақсатына байланысты кейбір болжамды моделдерді
кіргізуімізге тура келді. Ол үшін шнектің арнасына ұқсас айлабұйымдар қолданылды. Сондықтан
тәжірибелік жұмыста престеу қысымын гидравликалық пресс жабдығының көмегімен анықтадық.
Бұл жабдықта әртүрлі ұсақтау дәрежесіндегі өнімдерді белгілі бір қысымдар арқылы престей отырып,
майдың бөліну процесін зерттедік
5
.
2 суретке сәйкес графикті ұсақтау дәрежесіне байланысты сипаттайық. Олай болса, өнімнің
ұсақталу дәрежесімен сипаттасақ і=0,25 ұсақтау дәрежесінде Р=8 кПа қысымда күнжарадағы қалдық
майлылық өзінің төменгі деңгейге жеткендігін, яғни престеу қысымын ары қарай арттырудың әсері
жоқтығын көруге болады. Ал қалған ұсақтау дәрежелеріндегі күнжарадағы қалдық майлылықтың
престеу қысымына тәуелділігін фильтрациялық жолдардың жабылуымен түсіндіруге болады.
Сурет 2 - Күнжараның қалдық майлылығының престеу қысымы мен
әртүрлі ұсақтау дәрежелеріне тәуелділігі
Тәжірибелік зерттеулерден шығаратын қорытынды: Бөлінген майдың массалық шығымының
престеу уақыты мен әртүрлі ұсақтау дәрежелеріне тәуелділігін зерттеп, қортындысында үйлесімді
престеу уақыты τ=3,41с анықталса, ал ұсақтау дәрежесі і=0,25 көрсеткішінде өзінің престеу
процесіне үйлесімді келетіндігі анықталды.
Күнжараның қалдық майлылығының престеу қысымы мен әртүрлі ұсақтау дәрежелеріне
тәуелділігі зерттеуде престеу процесін қарқындату қысымды арттыру есебінен жүзеге аса
бермейтіндігі белгілі болды. Үйлесімді қысым шамасын өндірістің технологиялық ерекшеліктері мен
өнімнің құрылымдық-механикалық қасиетін, бөлінетін сұйықтың мөлшері мен сапасын есепке алып,
тәжірибелі жолмен анықталуы қажет деген шешімге келуге болады
6
.
Достарыңызбен бөлісу: |