Сборник материалов VIІІ международной научной конференции студентов и молодых ученых «Наука и образование 2013»

485 

СИСТЕМА ФАКТОРОВ, СПОСОБСТВУЮЩИХ И СДЕРЖИВАЮЩИХ 

РАЗВИТИЕ АПК РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН 

 

Аскарова А.Б., 

saipov_aa@enu.k

 

Евразийский национальный университет им. Л.Н. Гумилева, Астана 

Научный руководитель - д.п.н., профессор А.А. Саипов 

 

С приобретением суверенитета  Республикой  Казахстан  проблемы  формирования  и 

развития  агропромышленного  комплекса  требуют  решения  на  качественно  новом  уровне, 

научного  обобщения  и  осмысления  с  позиций  обеспечения продовольственной безопасности 

страны.  Уровень  развития  агропромышленного  комплекса  является  одной  из  важнейших 

характеристик экономической самостоятельности и благосостояния страны, регионов.  

АПК  —  это  функциональная  многоотраслевая  подсистема,  выражающая  взаимосвязь, 

взаимодействие  сельского  хозяйства  и  сопряженных  с  ним  отраслей  экономики  по 

производству  сельскохозяйственной  техники,  сельскохозяйственной  продукции,  ее 

переработке и реализации. 

Индустриализация сельского хозяйства играет ключевую роль в качественных процессах 

в  АПК  и  экономике  в  целом.  Она  ведет  к  сокращению  численности  занятых  в  сельском 

хозяйстве; 

уменьшению 

нетоварной 

части 

потребляемого 

сельским 

населением 

продовольствия; увеличению доли городского и несельскохозяйственного населения; переходу 

функций по приготовлению пищи из домашнего хозяйства в сферу общественного питания на 

промышленной основе. 

Проводимые  социально-экономические  преобразования  в  Казахстане  направлены  на 

создание  рыночной  экономики  с  высоким  уровнем  жизни  населения.  В  решении  этой 

проблемы  важное  место  отводится агропромышленному комплексу,  обеспечивающему 

потребности  продовольственного  рынка.  Процесс  его реформирования характеризуется 

формированием  многоукладной  экономики  и  становлением продуктовых рынков,  которые  по 

ряду объективных и субъективных причин сопровождаются спадом производства, ухудшением 

использования  производственного  потенциала,  снижением  социальной  защищенности 

населения. 

Кардинальные 

изменения 

в 

социально-экономической 

базе воспроизводства секторов  национальной  экономики  требуют  научной  проработки 

вопросов устойчивости развития АПК и его продуктовых подкомплексов. 

В  современных  условиях,  при  всеобщем  признании  значения  и приоритетности   АПК, 

многие  вопросы  его  развития  не  находят  должной  государственной поддержки и 

регулирования.  В  ходе аграрной реформы  происходит  институциональная  и  структурная 

перестройка  производства.  Распад  централизованной  системы  ресурсного  обеспечения 

и поставок сельскохозяйственной продукции, сырья и продовольствия и несбалансированность 

распределительных  рыночных  механизмов  и инфраструктуры привели  к  диспропорции  в 

развитии 

продовольственного 

рынка, 

натурализации хозяйственных отношений, 

к 

перераспределению значительной доли прибыли в пользу торгово-посреднических структур. 

В 

этих 

условиях 

крайне 

важно 

создать 

эффективную 

рыночную 

систему продуктообмена и 

распределения 

на 

основе стимулирования производства, 

переработки,  сбыта  продукции.  При  этом  должны  учитываться  экономические 

интересы технологически взаимосвязанных  отраслей  АПК  для  обеспечения  стабилизации  и 

развития сельского хозяйства. 

       

В 

целом, 

политическим 

итогом 

реформирования 

стало 

преобразование 

государственной  собственности  в  частную,  а  также  создание  правовых  основ  рыночной 

экономики.  Экономическими  последствиями  стали  изменения  производственных  и 

земельных  отношений,  либерализация  ценообразования,  кредитной  системы,  создание 

конкурентной рыночной инфраструктуры. 

       

Дальнейшее 

развитие 

сельскохозяйственного 

производства 

требовало 

концептуального 

определения 

стратегии 

развития 

аграрного 

сектора. 

486 

       

В  этом  направлении  на  начало  2000  годов  были  реализованы  ряд  Программ, 

направленных  на  развитие  сельскохозяйственного  производства,  предусматривающих 

обеспечение экономического роста в конкурентоспособных отраслях сельскохозяйственного 

производства и стабилизацию производства основных видов сельхозпродукции [3,4]. 

          Однако, в АПК страны до сих пор имеется ряд недостатков - низкие темпы структурно-

технологической модернизации отрасли, неудовлетворительный уровень развития рыночной 

инфраструктуры,  мелкотоварность  сельскохозяйственного  производства,  финансовая 

неустойчивость  отрасли,  недостаточный  приток  частных  инвестиций  на  развитие  отрасли, 

дефицит 

квалифицированных 

кадров 

и 

т.д. 

       

Помимо  этого,  финансовый,  а  затем  и  продовольственный  кризис,  выявили 

дополнительные  проблемы,  которые  повлияли  на  инвестиционную  деятельность  отрасли. 

Вместе с тем, сельское хозяйство в Казахстане считается одним из перспективных секторов 

экономики. 

  

Развитие сельского хозяйства оказывает содействие развитию других отраслей, которые 

поставляют средства производства и потребляют продукцию сельского хозяйства как сырье, а 

также предоставляют транспортные, торговые и другие услуги. 

Сельскохозяйственный  сектор  формирует  5-6  %  валового  внутреннего  продукта  и 

обеспечивает продовольственную безопасность и продовольственную независимость страны. 

Доля  сельскохозяйственного  производства  в  объеме  ВВП  страны  по  предварительным 

итогам 2009 года составила 6,3 %.  

Рост  производства  продукции  сельского  хозяйства  в  2009  году  по  сравнению  с  2008 

годом  составил  13,8  %.  Достигнут  рост  практически  по  всем  видам  сельскохозяйственных 

культур. Получен рекордный урожай зерновых в объеме 20,8 млн. тонн в весе после доработки 

[1]. 

Динамика  развития  рынка  сельхозпродукции  и  продуктов  ее  переработки  в  общем 

объеме  валовой  продукции  сельского  хозяйства  в  среднем  за  2005-2009  годы  представлена  в 

таблице 1. 

Таблица 1. Динамика рынка агропромышленного комплекса 

Показатель 

2005 

2006 

2007 

2008 

2009 

Объем 

производства, 

млн. долл. 

5 073,1

1

 

6 767,5 

9 153,6 

11 506,1 

11 261,2 

Экспорт, млн. долл. 

679,0 

1 063,8 

2 043,9 

2 981,2 

1 642,4 

Импорт, млн. долл. 

1 273,9 

1 662,0 

2 275,1 

2 991,3 

2 462,7 

Емкость  рынка,  млн. 

долл. 

5 668,1 

7 365,7 

9 384,8 

11 516,2 

12 081,4 

Доля 

казахстанской 

продукции 

на 

внутреннем рынке, % 

77,5 

77,4 

75,8 

74,0 

79,6 

Коэффициент 

конкурентоспособности 

0,47 

0,55 

0,70 

0,74 

0,60 

В 2009 года произведено продукции в данной отрасли на сумму 11,3 млрд. долл.  

По сравнению с другими отраслями агропромышленный комплекс (после добывающих 

отраслей) имеет ощутимое присутствие на внутреннем рынке. В 2009 году доля отечественной 

продукции агропромышленного комплекса в стоимостном выражений составила 79,6%. 

  

Благодаря высокой доле продукции казахстанского производства на  внутреннем рынке 

и росту данная отрасль имеет высокую степень конкурентоспособности, которая несмотря на 

определенное  падение  в  2009  году  является  положительным  и  составила  0,6. 

630486                                                           

1

  Объем  производства  агропромышленного  комплекса  рассчитан  как  сумма  производства  пищевой 

промышленности и производства растениеводства и животноводства 

487 

       

В  этой  связи,  стоит  большая  и  ответственная  задача  -  поднять  аграрный  сектор 

экономики  на  качественно  новый  уровень  развития  и,  тем  самым,  обеспечить  его  высокую 

конкурентоспособность, что особенно актуально в условиях интеграции страны с Россией и 

Белоруссией, а в последующем при вступлении во Всемирную Торговую Организацию. 

Согласно  Отраслевой  программе  развития  агропромышленного  комплекса  Республики 

Казахстан  на  2010-2014  годы,  которая  предполагает  План  мероприятий  по  реализации 

Государственной  программы  форсированного  индустриально-инновационного  развития  на 

2010-2014гг, к  2014 году ожидается: 



 

производство  качественной  продукции  сельского  хозяйства  и  повышение  ее 

конкурентоспособности; 



 

увеличение валовой добавленной стоимости АПК не менее чем на 16%; 



 

наращивание  экспортного  потенциала  отрасли  в  общем  объеме  несырьевого 

экспорта страны до 8 %;  



 

повышение  роста  производства  конкурентоспособной  продукции  переработки 

сельскохозяйственного сырья; 



 

увеличение темпов обновления машинно-тракторного парка республики. 

 

Список использованных источников 

 

1.

 

Указ  Президента  Республики  Казахстан  от  19  марта  2010  года  №  958  «О 

государственной  программе  по  форсированному  индустриально-инновационному  развитию 

Республики  Казахстан  на  2010-2014  годы  и  признании  утратившими  силу  некоторых  указов 

Президента Республики Казахстан».   

2.

 

Постановление  Правительства  Республики  Казахстан  от  12  октября 2010  года  №  1052 

«Об  утверждении  Программы  по  развитию  агропромышленного  комплекса  в  Республике 

Казахстан на 2010-2014 годы». 

3.

 

Государственная программа развития сельских территорий Республики Казахстан 2004-

2010 годы от 10 июля 2003 г. № 1149. 

4.

 

Постановление  Правительства  от  05.02.2000  №  175  «Об  утверждении  плана 

мероприятий по реализации программы развития сельскохозяйственного производства на 2000 

- 2002 годы». 

 

 

ӘОЖ 504.73 (574.53) 

 

АҚМОЛА ОБЛЫСЫНДАҒЫ ТАБИҒИ-АНТРОПОГЕНДІК ГЕОЖҤЙЕЛЕРДІҢ 

ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ ФОНЫН ТАЛДАУ 

 

Бекбенбетова К.С., musabayeva_

mn@enu.kz

 

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті, Астана 

Ғылыми жетекші - г.ғ.д., профессор М.Н.Мусабаева 

 

Геоэкологиялық  талдау  және  жіктеу  кезінде  табиғи-антропогендік  ландшафттарды 

әлеуметтік-экономикалық немесе ӛнеркәсіптік бағыттылығы бойынша табиғи ландшафттардың 

ӛзгеру дәрежесі мен жағдайы, ӛмір сҥруге жарамдылық және ыңғайлылық сапасы мен дәрежесі 

бойынша, жерлерді қажеттілікке пайдалану сипаты бойынша ажыратуға болады. Шаруашылық 

іс-әрекет  есебінен  қатты  ӛзгеріске  ҧшыраған  ландшафттарды  антропогендік  деп  жиі  атайды. 

Табиғи-антропогендік  ландшафттардағы  экологиялық  жағдай  бірнеше  факторларға  тәуелді: 

табиғат  жағдайлары  мен  геожҥйелердің  техногенезге  тҧрақтылық  дәрежесі,  қоршаған  ортаға 

антропогендік ықпалдардың әсер ету сипаты мен қарқындылығы, техногенездің пайда болуына 

халықтың  реакциясы  және  тағы  да  басқа  факторлар.  Геожҥйенің  қасиеттерін  анықтайтын 

барлық  аталған  факторлар  географиялық  қабық  кеңістігінде  әркелкі  таралған.  Экологиялық 

488 

фонды  қарастыру  кезінде  ӛзара  байланысты    табиғат  элементтері  мен  антропогенез 

факторларының  тҥрлі  техникалық  объектілері  мен  технологиялық  ҥрдістері  тҥрінде  талдауға 

негізделеді.  Геожҥйелердің  экологиялық  жағдайын  зерттеудің  мақсаты  –  адам  іс-әрекетінің 

антропогенездің  кері  әсерінен  қорғау  болып  табылады.  Антропогенездің  пайда  болуы 

геожҥйелердің  табиғат  жағдайларының  ерекшеліктерімен  тығыз  байланыстылығымен,  оның 

табиғитерриториялық  кешендердің  қҧрылымына  тәуелділігімен  анықталады  [1].  Ақмола 

облысын  табиғи-климаттық  жағдайларына  байланысты  орташа  деп  анықтауға  болады, 

дегенмен, республиканың барлық аймақтарында экологиялық проблемалар кездеседі.  

Облыс  келесі  пайдалы  қазбалар  қоры  бар  минералды  ресурстарға  бай:  алтын,  уран 

кендері, темір кендері, тас кӛмір, қҧрылыс материалдары. Кен орынның рудалары қҧрамында 

компоненттермен қатар улы қоспалардан тҧрады, сонымен қатар экологиялық қауіпті, токсинді 

элементтер немесе олардың минералды қосылыстарынан қҧралған: уранның, торий, калийдің-

40  радиоактивті  изотоптары,  сынап,  бериллий,  селен,  фосфор,  сурьма,  асбест  және  басқалар 

бар.  Облыс  территориясында  20  астам  тау-кен  ӛндірісі  және  ӛңдеу  кәсіпорындары  бар  [2]. 

Ақмола  облысының  экологиялық  мәселелеріне  талдау  жасасақ,  уран  ӛндіруші  кешендерде 

қалпына  келтіру  жҧмыстарын  ӛз  уақытында  жасамағандықтан  туындайтын  мәселелер 

кездеседі. Мҧнда уран рудасының кӛпжылдық ӛндіріс қалдықтары мен кӛлемі жиналады. Жыл 

сайын жердің жаңа аудандары санкциалы және санкциалы емес қоқыстармен ластанып жатыр. 

Ол  қатты  тҧрмыстық  қалдықтарды  азайту  және  пайдаға  асыру  технологиясының  болмауына 

байланысты. 

Ақмола  облысының  ауа  атмосферасы  жағдайына  әсер  ететін  ӛнеркәсіптің  жетекші 

саласы тау-кен ӛндірісі, тау-кен ӛңдеу және жылу энергетикасы, химиялық, жеңіл және тамақ 

ӛнеркәсібі [3]. Атмосфераның ластану ҥрдісі шағын масштабта және локалды сипатта болады, 

негізінен  ірі  елді-мекендер  мен  қалалар,  ӛнеркәсіп  нысандары  маңында  шоғырланады. 

Атмосфераға  тасталатын  тастағыш  заттардың  негізгі  кӛздері:  автотранспорт,  жылу  электр 

орталықтары және қазандықтар, ӛндіріс нысандары. 

Облыс ӛнеркәсібінің жетекші  салалары тау-кен ӛндірісі, так-кен ӛңдеу, басқа да ӛңдеу 

ӛнеркәсібі,  химиялық,  жеңіл  және  ауыр  ӛнеркәсіптер,  ӛндірістер  мен  электр  энергиясының, 

жылу, газ және судың (облыс ӛндірісінің 93%) таралуы болып табылады. Ақмола облысында 

соңғы  кездері  ӛнеркәсіп  орындарының  кӛлемі  артуда,  сандық  кӛрсеткішпен  алсақ,  ӛткен 

жылдағы сәйкес периодқа қатысты 5–7% қҧраған. Сонымен, барлық ӛндіріс ӛнімдерінің 83,8% 

ірі және орта кәсіпорындар, 7,8% қосымша ӛндіріс орындарына, 7,7% – шағын кәсіпорындарға 

тиесілі.  Тау-кен  ӛндірісі  жалпы  облыстық  ӛндіріс  кӛлемінің  6,3%  қҧраған.  Химиялық 

ӛнеркәсіпте, ағашты ӛңдеу және ағаш ӛнімдерін шығару ӛндірісінде кӛрсеткіштер тӛмендеген. 

Этил спиртін, ет, макарон ӛнімдерін шығару азайған. Ӛңдеу кәсіпорындарында ӛндіріс кӛлемі 

25% артқан. Баспа ісінде, металлургиялық ӛндірісте, дайын метал бҧйымдарын жасауда,тамақ 

ӛнімдерін  шығаруда,  машина  жасау,  тігін  және  тоқыма  ӛнеркәсібінде  кӛрсеткіштер 

жоғарылаған. Электр энергиясының, су мен газ ӛндірісі және таралуы ӛнеркәсіп қҧрылымында 

негізгі  сала  (барлық  ӛнеркәсіптің  6,3%  тиесілі)  және  6%-дық  ӛсімді  кӛрсеткен.  Ӛнеркәсіп 

ӛнімдері кӛлемінің ӛсімі ауыл шаруашылығында да байқалады (орта есеппен 2%) [4] .  

Осындай  тенденцияда  қоршаған  ортаға  тҥсетін  ластағыш  заттар  кӛлемінің  артқаны 

тіркелген.  Ақмоладағы  атмосфераны  ластайтын  басты  кӛздер  ЖШС  «Джет-7»  Степногорск 

ЖЭО және Кӛкшетау қаласының «Аудандық №2 қазандары».  

Суды негізгі тҧтынушылар – Астана, Шучинск, Степногорск, Ақкӛл, Атбасар, Макинск 

қалалары.  Есіл,  Нҧра,  Шагалалы  ӛзендерін  негізгі  ластағыш  заттар  елді-мекендерден  жауын-

шашын  нәтижесінде  шыққан  ағындар,  еріген  және  жауын-шашын  суларымен  шайылатын 

минерал  және  органикалық  тыңайтқыштар.  Соңғы  аталған  ластағыштардың  су  қҧрамында 

азотты  заттар:  аммиак,  нитриттер,  нитраттар  мӛлшері  кӛбейген.  Ауылдық  жерлерде  ағындар 

негізінен ауыл шаруашылық қалдықтарымен ластанады. Ӛзендерді негізгі ластайтын заттар: су 

жинау  ауданындағы  елді-мекендер  мен  ӛндірістік  кәсіпорындар,  егістіктен  шыққан 

тыңайтқыштар  мен  химикаттар,  ластайтын  органикалық  заттардың  және  тҧрмыстық 

489 

қоқыстардың  жиналған  орны.  Шучинск-Бурабай  демалыс  зонасындағы  гидроэкологиялық 

жағдай кҥрделі болып тҧр.  

Елді-мекендерде  қоршаған  ортаның  экологиялық  жағдайының  нашарлауы  жеткіліксіз 

тазаланған және тазаланбаған сулардың фильтрация далаларына тӛгілуі кезінде жер беті және 

жер  асты  суларының  ластануы  есебінен  болады.  Ақмола  облысында  38  тазалау 

қҧрылымдарының тек тӛрттен бірі ғана жҧмыс істейді. Аудан орталықтарында канализациялық 

тазалау қҧрылғылары олардың толық тозығы жеткендігінен жҧмысы тоқтатылған [5].  

Ақмола облысында тазалау қҧрылғылары бар бірнеше ірі кәсіпорындарда (Степногорск 

қ., «Джет-7» ЖШС, «Кродако» ЖШС және Сандықтау ауданында Степногорск тау-кен химия 

комбинаты  «КазСабтон»  ЖАҚ,  «Биопрепарат»  АҚ),  Кӛкшетау,  Степногорск,  Щучинск 

қалалары  мен  Зеренді  ауданының  Айдабҧл  елді-мекенінде  бар.  Аталған  нысандардың 

ағындары  толық  биологиялық  тазартудан  ӛтіп,  нормативке  сай  таза  ағындар  Ақсу  ӛзеніне 

тасталынады.  Жолымбет,  Ақсу,  Бестӛбе  елді-мекендеріндегі  «Қазахалтын»  ЖС  ГОК  тазалау 

қҧрылғылары соңғы жылдары тиімсіз жҧмысы нәтижесінде Ащылы-Айрық ӛзенін ластауда [5]. 

Атбасар,  Шортанды,  Макинск,  Ақкӛл,  Тӛңкеріс,  Жамантҧз,  Научный  елді-мекендерінде 

тазалау қҧрылғылары толығымен жҧмыс істемейді.  

 

Ақмола  облысының  топырақ  жамылғысының  ластануы  оның  техногенік  ластануымен 

байланысты және ӛнеркәсіп, кӛлік, энергетика және ауыл шаруалық ӛндірісіне және ірі ӛндіріс 

объектілеріне негізделген аз алаптық сипатқа ие. Ақмола облысы территориясындағы топырақ 

жамылғысының  ластануына  «Степногорск  таукен  химия  комбнаты»  ЖШС,  Алексей  доломит 

кенорны,  Жолымбет  кенорны,  «Джет7»  ЖШС,  «Қазақалтын»  ААҚ,  «КазСабтон»  ЖАҚ 

(Степногорск қаласы), «Гербициды» ААҚ, «Васильковск ГОК» ААҚ (Кӛкшетау қаласы) және 

т.б.  жатады.  Соңғы  жылдары  Ақмола  облысында  тау-кен  ӛндіру  және  ӛңдеу 

кәсіпорындарының  жҧмыс  белсенділігімен  байланысты  жер  бетінде  ашық  жатқан  тау 

жыныстардың  ҧлғаюымен  кӛрінеді  [5].  Мҧндай  қалдықтардың  тҥрі  карьерлерді  қазу 

нәтижесінде  тҥзіліп,  қауіптіліктің  5  класына  жатады.  Топырақ  жамылғысына  және  ауа 

жағдайына  сегіз  ӛнеркәсіп  орындардың  тастандыларың  кӛбеюі  кері  әсерін  тигізеді.  Байыту 

қалдықтарының қҧрамында топырақта жинала алатын токсинді және радиоактивті элементтер 

бар.  Ақмола  облысының  экологиялық  мәселелері  –  қатты  тҧрмыстық  қалдықтардың 

ҧйымдаспаған  қоқыстарымен  кҥресу,  елді-мекендердердегі  қатты  тҧрмыстық  қалдықтар 

полигонын қҧру, қоқыстарды тиімді пайдаға асыру әдістерін жасау. 

Ақмола  облысының  топырақ  жамылғысының  ерекшеліктері  топырақтың  табиғи 

сортаңдану ҥрдісінің артуы болып табылады, себебі тҥрлі дәрежедегі топырақтың сортаң, сор 

тақырлы  тҥрлері  артуда.  Сортаңданған  аудандардың  артуы  антропогендік  факторлармен 

себептеледі:  аса  дымқылдану,  топырақтың  су  режимінің  ӛзгеруі,  жайылымды  артығымен 

пайдалану  және  т.б.  Ақмола  облысының  ауыл    шаруашылық  25%  сортаңданған  және  сор.  

Облыс бойынша жердің сортаңдану ҥрдісінің қарқындылығы Атбасар, Жарқайын, Еңбекшілер, 

Қорғалжын, Целиноград, Ерейментау аудандарында [6].  

Ақмола  облысындағы  су  эрозясы  локалды  таралуымен  сипатталып,  судың  тармақталған 

ағындарының  жер  бетін  жазықтықтық,  беткі  топырақтың  сызықты  су  шайып  кетуі    тҥрінде 

байқалады.  Табиғи  себептелген  су  эрозиясы    Сандықтау,  Аршалы,  Жарқайын,  Жақсы, 

Ерейментау  және  Атбасар  аудандарында  жиі  кӛрініс  табады.  Табиғи  және  антропогендік 

сипаттағы  жел  эрозиясы  Ақмола  облысында  аз.  Ауыл  шаруашылығына  пайдаланылатын 

бҧзылған  жерлердің  жалпы  ауданының  тек  1%  дефляцияға  ҧшыраған  [7].  Табиғи  сипаттағы 

дефляция ҥрдісі Ақкӛл, Ерейментау және Сандықтау аудадарында басым. Ақмола облысының 

жайылымға жарамды жерлерінде жел эрозиясының болуы тар локалды сипатта болады. 

Ақмола  облысының  солтҥстіктен  оңтҥстікке  және  батыстан  шығысқа  созылып  жатуы, 

климаттық және геологиялық-геоморологиялық шарттарының алуан тҥрлі болуы территорияда 

ӛнеркәсіптік  және  ауыл  шаруашылық  пайдаланудың,  халықтың  қоныстануы  мен 

инфрақҧрылым  ерекшеліктерін  анықтайтын  табиғи-экологиялық  шарттардың  алуан 

тҥрлілігімен себептеледі. Ақмола облысының табиғи ортасына антропогендік әсер ету тҥрлері 

мен дәрежесін зерттеу оның территориясындағы экологиялық жағдайға баға беруге мҥмкіндік 

490 

берді. Табиғи ортаны оңтайландыру ҥшжақты мәселені шешуді кӛздейді: табиғат ресурстарын 

тиімді пайдалану, қоршаған ортаны қорғау, табиғатты тҥрлендіру. Бҧл стратегия мақсатының 

бірі  табиғи  ортаның  кеңістіктік  (ландшафттық)  ерекшеліктерін  жан-жақты  тіркеу  негізінде 

адамдарға қолайлы экологиялық шарттарын сақтау болып табылады.  

 

Қолданған әдебиеттер тізімі 

 

1.  Бельгибаев  М.Е.  Геоэкология  –  развитие,  структура  и  методы.  //  Современные  проблемы 

геоэкологии и созологии. – Алматы: Шартарап, 2001 – с. 11-21.  

2.  Чигаркин  А.В.Региональная  геоэкология  Казахстана.  –  Алматы:  Қазақ  университеті,  2000.  - 

244 с. 

3. Регионы Казахстана 2010. Статистический сборник . – Алматы: Агентство РК по статистике, 

2010. – 400с.  

4. Чигаркин А.В.Геоэкология Казахстана. – Алматы: Қазақ университеті, 2006. – 

5.  Информационный  бюллетень  о  состоянии  окружающей  среды  Республики  Казахстан. 

Итоговый  выпуск  2010  г.  –  Астана:  Министерство  охраны  окружающей  среды  РК,  РГП 

«Казгидромет» Департамент экологического мониторинга 2010. – 160 с.  

6. Ландшафтное и биологическое разнообразие Республики казахстан: Информационный обзор 

Программы развития ООН. – Алматы: ОО OST – XXI век, 2005 – 247 с 

7.Физическая  география  Республики  Казахстан.  Учебное  пособие.  –  Алматы:  Қазақ 

университеті, 1998. – 266 с. 

 

 

УДК 502.76 (574.1) 

 

жүктеу/скачать 15,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: