Державний вищий навчальний заклад



Pdf көрінісі
бет32/35
Дата03.03.2017
өлшемі2,66 Mb.
#7320
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   35

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
225 
жанымен  байланыстырып,  оның  өзі  –  табиғаттың  төл  перзенті  екендігін  әр 
өлеңінде еске салатындай» [1, б. 16],  деп ақынның табиғат лирикасы жайлы 
өз пікірін білдіреді. Оған Күләш Ахметованың «Орман» өлеңі дәлел: 
Жасылға, жапыраққа шын ғашықпын. 
Жасымнан сұлулықпен сырласыппын. 
Теруге бәйшешекті құштар болып, 
Көруге  қызғалдақты  қырға  шықтым  [2,  б.  7],  –  деп  орман  сұлулығын, 
әсемдігін  жырға  қосады.  Табиғаттың  көркемдігіне  тамсанудың  өзі  бір  бақыт 
екенін жеткізеді. Ақын «Таң» деген өлеңінде: 
Тар арна Күн нұрымен шағылысып, 
Жатқандай ағып өтіп алтын одан. 
Тойлаған ұлы таңды құстар құрлы 
Білмейді-ау тіршіліктің парқын адам! [2, б. 15]  деп табиғат- 
тың ерекше сырларын өлеңге қосады. Сарқыраған тау суының дауысы, 
құстардың  сайрағаны  адамды  ерекше  күйге  бөлейтіні  анық  екенін  айтады. 
Тамылжыған  таңды  қарсы  алу  кей  адамдардан  гөрі,  құстар  жақсы  білетінін 
тілге  тиек  етеді.  Адамдарды  әр  таңды  уайымсыз  атырғаны  үшін  шүкірлік 
айтуға үндейді. Келесі «Жапырақ – жаздың жүрегі» деген өлеңінде: 
Жапырақтар, әртүрлі ән құрарсыңдар, 
Алдарыңда әртүрлі тұрар сындар. 
Нәзіктерім, сендермен сырласасайын,  
Менің  нәзік  жанымды  ұғарсыңдар  [2,  б.  24]  –  деп  ақын  жапырақтарға 
тіл қатады. Оларға біраз сырларын ақтарғандай болады. Сол арқылы адамдарға 
түрлі  ой  салады.  Қиыншылық  пен  қуаныш  адам  өмірінде  кезіксе,  табиғат  та 
кейде өз тосын сыйларын төгіп тұратынын айтады. Ақын құйын мен дауылға, 
найзағай мен жаңбырға да төзіп, шыдамды болуға шақырады. Ақын бұны тек 
жапырақтарға  емес,  күллі  адмазатқа  насихат  етіп  айтады.  Өмірдің  барлық 
сынақтарынан сүрінбей өтуге тәрбилейді.  
Несіпбек  Айтұлы  Күләш  Ахметова  жөнінде:  «Күләш  жырды  өмірдің 
өзінен тудырады. Әтеуір өлең жазу керек екен деп қолына қалам ала бермейтін 
талғампаз  ақын.  Өнердің  киесін,  қасиетін  барынша  қастерлейді.  Сөз  қадірін 
кетіріп  алудан  қатты  сақтанады.  Дегдарлық,  пәктік,  сезім  шынайылығы  – 
Күләш  шығармашылығының  басты  қасиеті»  [3],    деп  өз  пікірін  білдіреді. 
 
Ақын келесі бір «Самалмен таралғанда...» деп аталатын өлеңінде: 
Самалмен таралғанда таң сыйлығы, 
Қалады жан тазарып, тән ширығып! 
Ауа, су, жемісті ағаш – жердің беті, 
Құдай-ау, қанша нығмет, қанша игілік?! [4, б. 16] – деп таби- 
ғаттың  сұлулығымен  қатар  адамға  берер  мол  пайдасын  жырға  қосады. 
Табиғат  –  адам  жанының  шипасы  деп  есептейді.  Тыныштықта  табиғатпен 
сырласудың адамға мол күш-қуат беретіні сөзсіз. 
Күләш Ахметова «Әппақ гүлдер» деген өлеңінде: 
Әппақ гүлдер ашылғандай өріктен, 
Шашыра, су, сұлулықты бөліп тең. 
Алматының сәулетіне сән беріп, 
Ей, Алатау, мейірленіп, көріктен! 

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
226 
Қыздырғанда тас көшені Күн күйіп, 
Күміс сымдай тартылады су биік. 
Рухтылар – субұрқақты орнатқан, 
Сұлулықты түсінгендер – тұңғиық! [2, б. 28] – деп Алматы- 
ның  ажарын  ашып  тұратын  Алатауды,  Алматының  сұлу  көріністерін 
ерекше  сипаттайды.  Табиғатты  көркем  етіп  жаратқан  Алла  ісіне  таңданады. 
Сұлулықты  тек  тұңғиық  адамдар  ғана  түсініп,  оған  еш  зиянын  тигізбейтінін 
жеткізеді.  Табиғатты  бағалап,  оның  көркін  аша  білетін  жандар  барда,  еліміз 
одан бетер гүлденер дегенді айтады.  
Күләш  Ахметованың  кез-келген  өлеңінен  сұлулықтың,  пәктіктің 
ұшқыны байқалады. Ақынның тілі жеңіл, өлеңдерін өте қарапайым сөздермен 
өрнектеп, оқырман жүрегіне бірден жол табады. «Жетісу» деген өлеңінде: 
Тарихы терең, табиғаты ғажайып, 
топырағынан кие кетпеген, 
жемісі жерге төгіліп, қысы-жазы көктеген, 
тауларының басын мәңгі қар басқан, 
арасында барыстары маң басқан, 
қарағайы қаптаған, самырсыны самсаған, 
орманы  бақ  боп  біткен,  сулары құт  боп  аққан...  [2,  б.  61] –  деп  Жетісу 
өңірінің  қасиетін,  табиғатының  көркемдігін  ақын  тебірене  жырлайды.  Мұнар 
тауларынан,  құнарлы  топырағынан,  мөлдір  суынан  еш  қасиет  жоғалмағанын 
мақтанышпен  айтады.  Қазақтың  бағына  біткен  осындай  қасиетті  жерлерді 
бағалау – біздің парызымыз екенін жеткізеді.  
Күләш Ахметованың төмендегі жыр жолдарына назар аударайық: 
Бозторғай жағы талып тыншығандай. 
Жанады баялыш та үн шығармай. 
Мал қайтып, қазан қайнап, сүт тасыған –  
Ауылдың түтінінің исі қандай! [2, б. 74] – деп ақын өз  
ауылының әсем  кештерін  жырға  қосады.  Ауылдың  тамылжыған  кешін 
шабыттана  суреттейді.  Бұл  ауылда  ешқашан  тайғақ-көшкін  болмай,  аспаны 
әрдайым  алтын  тәріздес  болатынын,  ауыл  табиғатының  сыры  мүлде  бөлек 
екенін жеткізеді.  
Ақын «Көгілдір кештерінде Көкшетаудың...» деген өлеңінде: 
Ауаның өзінде де көк шырай қап, 
Самал жел көк бояуын төксін ойнап... 
Көкшетау! 
Көгілдір нұр! 
Көкпеңбек көл, 
Армысың, 
Көкорай бел, 
Көкшіл аймақ! [4, б. 164] – деп еліміздегі орны бөлек тарихи  
жерлердің  бірі  –  кербез  Көкшетаудың  сұлулығын  өлеңге  қосады. 
Даласы  қарағай  мен  қайыңға  бай  арқа  жерінің  табиғатын  шабыттана 
жырлайды.  Жайылған  Бурабай  көлі  бар  ,  оқжетпес  пен  жұмбақтас  көркін 
ашқан, биігінде күн нұры аймалаған Көкшетаудың қасиетін ерекше толғайды.  

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
227 
Сейсенбек  Әбенбаев:  «Табиғат  адам  баласы  үшін  тек  күнкөріс  көзі, 
тіршілік  ету  нысаны  ғана  емес,  оның  тірілуі,  көгеруі,  жемістенуі  адам 
болмысына құлшыныс тудырады, сезімін оятады, бойын сергітеді» [5, б. 85],  
деп табиғаттың адам өміріндегі алатын орнына тоқталады.  
Ақын «Күн шыққанда күліп оян» деп аталатын өлеңінде былай дейді: 
Көктем келсе – құлпырар гүл әрқашан, 
Жапырақ жайса – бітеді шынарға сән. 
Ештеңеге шаттана алмайсың сен –  
Қаулап өскен шалғынға қуанбасаң [4, б. 61],  деп табиғат- 
тың тамаша сәттерін әсерлі суреттейді. Шуағын шашқан күнге, себелеп 
жауған  қарға,  жаңа  туған  айға  қарап  қуана  білу  керек  екенін  айтады.  Бақыт 
қарапайым  нәрселерге  ортақ  болудан,  қуана  білуден  басталады  деген 
тұжырымға  келеді.  Табиғатқа  қарап,  адам  өзіне  мол  қуаныш  пен  ерекше әсер 
ала  алатынын  жеткізеді.  Күләш  Ахметова  өзінің  келесі  бір  «Көктем»  деген 
өлеңінде: 
Құстар қайтып келеді шулап, талып, 
Жүрек соқты кеудені тулап барып. 
Көктем лебі, әнекей, ауада жүр, 
Көп-көгілдір жібектей шумақталып [6, б. 48],  деп көктем  
мезгіліне  деген  махаббатын  жеткізеді.  Көктемді  тағатсыздана  күтіп, 
қарсы  алып  жатқан  кезін  әсерлі  суреттейді.  Құстардың  қайтып  оралуын, 
табиғатқа  жан  біте  бастаған  кездегі  адам  қуанышын  жеткізеді.  Адамның 
табиғатқа  тамсануы,  жүректе  жылылықтың  пайда  болуы  да  осы  шумақтан 
байқалады. 
Ақынның төмендегі өлең тармақтарына назар аударсақ: 
Жағалау. Жұлдыз сезім туды ойымда. 
Үн қатпай маужырайды гүл, мойыл да. 
Үн еткен самал соқпай, жапырақтар 
Тып-тыныш ұйықтап жатыр су бойында [7, б. 41],  деп түнгі  
 жағалаудың  көріністерін  суреттейді.  Тыныштық  үстінде  ақын  ой  мен 
қиялға  беріледі.  Ағып  жатқан  өзенмен,  мақпал  түнмен,  жарық  аймен 
сырласып,  армандарымен  бөліседі.  Осылайша  ақын  жағалау  бойындағы  түнгі 
кешті әдемі суреттейді. Табиғатқа арналған келесі өлеңінде: 
Аспанды тұтас көңілсіз бұлттар қаптады, 
Келмейді енді шілденің ыстық аптабы. 
Солады енді, солады енді сол бойы 
Созыла өскен толайым гүлдер бақтағы [7, б. 60],  деп жаз  
мезгілінің 
соңғы 
күндерін 
суреттейді. 
Гүлдердің 
солып, 
жапырақтардың шашылып жатқаны адамның көңіліне де әсер ететінін айтады. 
Күләш Ахметова «Қар жауып тұр қалада» деген өлеңінде: 
Қар жауып тұр далада баяғыдай, 
Адамдарды бақытты ет, ая, құдай. 
Туған жерге аспаннан суық гүлдер 
Түсіп жатыр қанатын жая құлай [6, б. 5],  деп қар жауып  

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
228 
тұрған сәтті сипаттайды. Адамдар қар арқылы бақытын іздейді немесе 
жарасына  ем  іздейді  дейді.  Расында  да  жауған  қарға  қарап  армандауға, 
қиялдауға,  жүректегі  жараны  жазуға  да  болады.  Осыған  қарап  табиғаттың 
адамға деген әсері өте маңызды екенін түсінуге де болады.  
Ақын «Бұлақтағы жұлдыздар» деп аталатын өлеңінде: 
Тыныштықта тұнжырап тұрды ізгі аймақ, 
Сұлу сурет мойныңды бұрғызбайды-ақ, 
Көздің жауын алады жарқ-жұрқ етіп, 
Жұмбақ толқын ішінде жұлдыз қайнап [6, б. 40],  деп түнгі  
жұлдыздардың  сұлулығын  суреттейді.  Жұлдыздар  аспаннан  сәуле 
шашып, 
бұлақтың 
көркін 
ашып 
тұрғанын 
айтады. 
Ақын 
түнгі 
тыныштықтықпен  бірге  үндескен  жұлдыздардың  бейнесін  оқырманға  жеткізе 
алды. 
Күләш  Ахметова  табиғаттың  сұлулығын  жырлаумен  қатар,  оларға 
төніп  тұрған  қауіп-қатерді  ескеріп,  оған  бейжай  қарамайды.  «Аралға  арнау» 
деген өлеңінде: 
Құйқалы жері қуарып, 
Құдығы қайтып суалып, 
Айдынын ғасыр лайлап; 
Құрыққа түскен құлындай, 
Сынаққа түсті-ау бірыңғай 
Сексеуіл өскен ұлы аймақ [8, б. 114],  деп Арал теңізінің  
жағдайын  жырлайды.  Еліміздегі  табиғат  мәселелері  ақынды  қатты 
қынжылтады.  Табиғат  тыныштығымен  қатар  елінің  амандығын  тілейтіндігін 
де байқай аламыз.  
«Қаздар ұшып кеткенде» деп аталатын өлеңінде: 
Кеше емес пе еді айдынның шулап жатқаны, 
Қаңқылдап қаздар қанатын еркін қаққаны. 
Қалғаны қалай құлақта сусыл, бақта мұң? 
Қалғаны қалай құлазып қамыс қап-қалың? [6, б. 41] – деп  
қаздар  ұшып  кеткен  кездегі  айдын  көлдің  жағдайын  сипаттайды. 
Көлдің маужырап бос қалғанын көріп мұңға батады, қаздар басқа жаққа ұшып, 
сағынышқа айналады.  Табиғаттың  көркі  –  қаздардың  жылы жақтан аман-есен 
ұшып  келуін  тілейді.  Лирикалық  қаһарман  көңіліндегі  қуаныш  та  қаздармен 
бірге ұшып кеткендей әсер қалдырады. 
Ақын «Баянауылға барғанда» деген өлеңінде: 
... Кең дала, қаладағы кептеліс жоқ, 
Саф ауа, самғайтындай тек періште. 
Көліктен көкжиекке дейін түгел 
Көзіме көрінеді теп-тегіс боп! [2, б. 90] – деп киелі Баянауыл  
жерінің  сұлулығына  тамсанады.  Баянауылға  барғандағы  ерекше 
әсерімен  бөліседі.  Ақын  қазақтың  кең,  жазық  даласына  сүйсініп,  оны 
мақтанышпен жырына қосады.  
Күләш  Ахметова  қазақтың  кең  даласын,  мұнар  тауларын,  жасыл 
алқаптарын, лала гүлдерін шабыттанып жырлаудан жалыққан емес. Еліміздегі 
көз  қызығарлық  жерлердің  әрқайсысына  өлең  арнап,  мерейін  одан  сайын 

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
229 
асырған.  Оның  әр  өлеңі  адамға  жылылық  пен  күш-қуат  сыйлап,  өмір  сүруге 
жігерлендіреді, табиғаттың кез-келген құбылысына қарап қуануды, жақсы әсер 
алуды  үйретеді.  Экология  мәселесін  де айналып өтпейді.  Еліміздің табиғатын 
қорғап, одан мол шабыт алуға шақырады. 
 
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. 
Абдуалиева  Ж.Ф.ғ.к.  ғылыми  дәрежесін  алу  үшін  даярланған 
автореферат. Астана, 2006. 28 б. 
2. 
Ахметова К. Орман. – Астана: «Фолиант», 2015. 
3. 
Айтұлы  Н.  Жыр  жүйрігі  //  Егемен  Қазақстан.  2006  ж.  №299.  5 
желтоқсан, 6 б.  
4. 
Ахметова  К.  Күн  шыққанда  күліп  оян.  Өлеңдер  мен  поэмалар.  – 
Алматы: Ана тілі, 1996. – 302 б. 
5. 
Әбенбаев С. Табиғат та сұлулықтың кәусар бұлағы. // Ұлт тағылымы. 
2002. №2. 85  91 б.  
6. 
Ахметова К. Ақ гүлім менің. – Алматы: Жазушы, 1975. – 146 б. 
7. 
Ахметова  К.  Бұлақтағы  жұлдыздар:  Өлеңдер  мен  поэма.  –  Алматы: 
Жазушы, 1982. – 112 б. 
8. 
Ахметова  К.  Мейірім:  Өлеңдер  мен  поэма.  Алматы:  Жалын, 1981 –
 152 б.  
 
 
УДК 159.922.7:372.881.111.1 
Шахантаева Диана 
(Усть-Каменогорск, Казахстан) 
 
EXAMPLES OF GAMES ACTIVITIES AS ONE OF THE BASIC WAYS OF 
LEARNING ENGLISH VOCABULARY AT PRIMARY SCHOOL 
 
This article describes vocabulary games. The description of different lexical 
games:  word  clap,  categories,  lottery,  coffeepot,  back  to  board  are  given.  The 
author explains the rule of the games.  
Key  words:  lexical  game,  vocabulary,  game  technique,  guessing  game, 
activities. 
 
It would be wrong to suggest that vocabulary learning has to be all work and 
no  play.  Language  play,  including  word  games,  has a  long  history.  Children  of  all 
cultures seem  to  enjoy  games  of  the  «I  spy  ...»  or  «Hangman»  type, and there  is  a 
long  tradition  of  adult  word  games,  a  number  of  which  have  been  adapted  for 
television.  Most  first-language  word  games  transfer  comfortably  to  the  second-
language classroom. 
Students learn through experimenting, discovering and interacting with their 
environment.  Learners need  variation  to  increase their  motivation.  By  using  games 
learners  already  have  a  context  in  which  the  use  of  the  target  language  is 
immediately useful [1]. 
Word  clap:  Learners  stand  or  sit  in  a  circle,  and,  following  the  teacher’s 
lead,  maintain  a  four-beat  rhythm,  clapping  their  hands  on  their  thighs  three  times 

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
230 
(one-two-three  ...)  and  then  both  hands  together  (four!).  The  game  should  start 
slowly, but the pace of the clapping can gradually increase. The idea is to take turns, 
clockwise, to shout out a different word from a pre-selected lexical set (for example, 
clothes)  on  every  fourth  beat.  Players  who  either  repeat  a  word  already  used,  or 
break the rhythm – or say nothing – are «out» and the game resumes without them, 
until only one player is left. The teacher can change the lexical set by shouting out 
the name of a new set at strategic points: Numbers! Professions! Animals! etc. 
Categories: Learners work in pairs or small groups. On a piece of paper, they 
draw  up  a  number  of  columns,  according  to  a  model  on  the  board,  each  column 
labelled  with  the  name  of  a  lexical  set:  e.g.  vegetables,  animals,  part  of  the  body, 
sports. The teacher calls out a letter of the alphabet (e.g. C!), and to a time limit (e.g. 
three minutes), students write down as many words as they can begin with that letter 
in the separate columns (carrot, cabbage; cat, crocodile; chest; cricket, chess...). The 
team with the most (correct) words wins. 
Lottery: Members of two teams one by one take words from the box and put 
them under the appropriate theme: clothes, shoes or healthy and unhealthy food. 
Coffeepot:  This  is  a  guessing  game.  One  learner  answers  yes/no  questions 
from the rest of the class (or group) about a verb that she has thought of, or that the 
teacher has whispered to her. In the questions the word coffeepot is used in place of 
the mystery verb. So, for example, students might ask «Do you coffeepot indoors or 
outdoors?  Is coffee potting easy or difficult? Can  you coffeepot with your hands?» 
etc.  If  the  verb  that  the  student  has  selected  is  yawn  the  answers  would  be:  Both 
indoors and outdoors; It’s easy; No,  you  can't, but you might use your hands ... To 
make  the  game  easier  a  list  of,  say,  twenty  verbs  can  be  put  on  the  board  and  the 
person who is it chooses one of them. This can also be played in pairs. 
Back to board: This is another guessing game, but this time the student who 
is 'it' has to guess a word by asking the rest of the class questions. The student sits 
facing  the  class,  back  to  the  board;  the  teacher  writes  a  recently  studied  word  or 
phrase or idiom on the board, out of sight of the student. The student asks different 
students  yes/no  or  either/or  questions  in  order  to  guess  the  word.  For  example: 
Samat, is it a wild or domestic? (A wild) Medet, does it live in water or in the forest? 
(In water) Asem, is it green or yellow? (Green)... etc. To make the game easier, the 
words chosen can be limited in some way – e.g. all animals; all character adjectives, 
and so on.  
The  participants  should  be  provided  with  teaching  materials,  game 
assignments,  instructions,  training  materials,  etc.  The  teacher  should  constantly 
improve  the  learning  process,  allowing  children  to  assimilate  effectively  and 
program material. 
 
REFERENCES 
1. 
Longman. Hong  L. Using Games in Teaching English to Young  Learners 
in The Internet. − 2002 TESL Journal, Vol VIII, No.8. 
2. 
Askarova  M.A.  Some  teaching  games  for  primary  learners  at the English 
lesson. – 2006. -−№1.− P. 18 – 22. 
3. 
Huyen  N.T.T.  and  Nga,  K.T.T.  Learning  Vocabulary  through  games  in 
Asian EFL Journal. – 2003. 

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
231 
ӘОЖ: 372.882:372.881.1:37.026 
ЖунусоваАлия, Оразханова Майгуль 
(Павлодарқ, Қазақстан) 
 
ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТ САБАҚТАРЫНДА АҚПАРАТТЫҚ-
КОММУНИКАТИВТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ 
ТИІМДІЛІГІ 
Мақалада  қазақ  тілі  мен  әдебиет  сабақтарында  ақпараттық-
коммуникативтік 
технологияларды 
қолданудың 
тиімділігі 
мәселесі 
қарастырылады.  Заманауи  техникалық  құралдарды  қолдану  арқылы 
сабақтың  тиімділігін  арттырудың  маңыздылығы  мен  қажеттілігі  сөз 
болады. Оның өзіндік жолдары, тәсілдері ұсынылады. 
Кілт сөздер: ақпараттық-коммуникативтік технология, әлемдік білім 
кеңістігі, оқу үдерісі, мультимедиялық құралдар, ұлттық білім беру жүйесі. 
 
It  is  considered  in  article  rationality  (efficiency)  of  use  of  an  information 
and  communicative  method  at  lessons  of  Kazakh  and  literature.  It  is  told  about 
importance  and  need  of  increase  of  lessons  efficiency  by  means  of  use  of  modern 
technical devices. The ways and methods of using the modern technical devices are 
offered. 
Key  words:  information  and  communication  technology,  the  world 
educational space for training, multimedia tools, the national education system. 
 
Елбасымыз  Нұрсұлтан  Назарбаев  өзінің  бір  сөзінде:  «Қазіргі  заманда 
жастарға  ақпараттық  технологиямен  байланысты  әлемдік  стандартқа  сай 
мүдделі  жаңа  білім  беру  қажет»,  −  деп,  білім  беру  саласында  жұмыс  істейтін 
қызметкерлерге  заман  талабына  сай  жаңа  беталысты  нұсқады.  Осыған  орай 
қазіргі  уақытта  мектеп  мұғалімдері,  орта  арнаулы  және  жоғары  оқу 
орындарының  оқытушылары  оқу  үдерісіне  жаңа  технологиялар  мен 
әдістемелерді  белсене  кіріктіріп,  өздерінің  де,  оқушылардың  да  бойында 
әлемдік тенденцияларға сай құзыреттерді қалыптастыруда. 
Техника  мен  ғылыми  жетістіктер  жыл  санап  емес,  күн  санап  ілгері 
дамыған  бұл  заманда  оқушылардың  өздері  күнделікті  өмірде  смартфон, 
теледидар,  планшет,  ғаламторға  қосылған  компьютер  сынды  көптеген 
заманауи  «гаджеттерді»  емін˗еркін  пайдаланып  үйренген.  Сол  себепті 
мұғалімдерге  оқу  үдерісі  кезінде  балаларға  жай  ғана  ауызша  түсіндіру, 
оқулықтағы  ережелер  мен  жаттығуларды  орындау,  тақтада  жұмыс  жасату 
сияқты  бұрынғыдай  дәстүрлі  жолдармен  олардың  назарын  шоғырландырып 
оқыту 
қиынға 
соқты. 
Міне, 
осы 
кезде 
ақпараттық˗коммуникативті 
технологиялар (АКТ) педагогтар үшін мәселенің таптырмас шешімі болады.  
 Ғалым 
Р.Ж.Бахтиярова 
айтқандай 
«Жаңа 
ақпараттық 
– 
коммуникациялық  технологиялар»  ұғымының  пайда  болуы  білім  беру 
саласында компьютердің қолданыла бастауымен тығыз байланысты. Көптеген 
электронды  оқулықтар  мен  оқу  бағдарламалары,  мультимедиалық  оқу 
бағдарламалары  жасалады  және  жасалып  та  жатыр.  Сондықтан,  бүгінгі  таңда 
қазақ  тілі  пәні  мұғалімдерінің  кәсіби  құзырлылығы  құрылымынан  оқытудың 

 
 
«Гуманітарний простір науки: досвід та перспективи»
 
____________________________________________________________________________ 
_____________________________ 
Випуск 3 (20 травня 2016 р.) 
 
232 
ақпараттық  –  коммуникациялық  технологиялары  ерекше  орын  алады.  Жаңа 
ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды даярлап, 
оны  білім  алушыға  беру  үрдісі.  Бұл  үрдісті  іске  асырудың  негізі  компьютер 
болып табылады» [1, б. 6]. 
«Ақпараттық˗коммуникативті  технологиялар»  дегенімізде  ойымызға 
бірден  компьютер  және  интербелсенді  тақта түседі. Шын  мәнінде,  бұл  дұрыс 
емес.  Ақпаратты  жеткізу  мен  қабылдауды  жеңілдету  әрі  соған  сай  тиісті 
қарым˗қатынас  орнатуда  пайдаланылатын  құралдардың  саны  анағұрлым  көп. 
Тарихқа  көз  жүгіртетін  болсақ,  сонау  тайпалық˗рулық  кезеңде  адамдардың 
үңгірлердің  қабырғаларына  түрлі  иероглифтерді/белгілерді  салып,  не  қағазға 
(тақтайға)  сурет  салу  арқылы  өзара  хабар  алмаса  бастауы,  кейінгі  кезеңдерде 
радио,  теледидар,  электронды  есептеуіш  машиналардың  пайда  болуы,  бертін 
келе ұялы телефон, ғаламтор, электронды оқулықтардың таралуы сынды жаңа 
өнертабыстардың  барлығы  біздің  бүгінгі  зерттеу  жұмысымыздың  нысаны  − 
АКТ қатарына жатады.  
Демек,  оқыту  үдерісінде  өзімізге  үйреншікті  компьютер,  презентация, 
интербелсенді тақтадан басқа электронды оқулықтар, үлестірмелі карточкалар, 
тақырыптар  бойынша  сараланған  суреттер  топтамасы,  аудиожазбалар, 
«сөйлейтін  кітаптар»  және  тағы  басқалардың  барлығы  да  оқушыларға 
тақырыпты түсіндіруде АКТ ретінде көмекші құрал қызметін атқарады.  
Ақпараттық-коммуникациялық  технологияны  замануи  талаптарға  сай 
ұлттық білім беру жүйесін дамытуға және оның мүмкіндіктерін әлемдік білім 
кеңістігіне енуде  қолдану  бүгінгі  таңда үлкен  өзектілікке  ие  болып  отыр.  Сол 
себепті  де  оқытудың  ақпараттық-коммуникативті  технологиясы  білімді 
жаңаша беру мүмкіндіктерін ашу, білімді қабылдау, білім сапасын бағалау, оқу 
тәрбиесі  үрдісінде  оқушының  жеке  тұлғасын  жан-жақты  қалыптастыру  үшін 
ақпараттық мәдениетті, ақпараттың қажет кезін сезіну, оны табу, бағалау және 
тиімді қолдану қабілетін арттыру керек. Осыған орай ақпараттық заманда өмір 
сүретін  адам  өзін-өзі  шектей  білетін  негізгі  нормалар  мен  ережелерді  игеруі 
тиіс.  Қазіргі  уақытта  «ақпараттық  сауаттылық»,  «ақпараттық  құзыреттілік» 
деген  түсініктердің  қалыптасып,  кең  таралуының  өзі  аталмыш  мәселенің 
қаншалықты  өзекті  екендігін  айғақтайды  және  өскелең  ұрпаққа  білім  мен 
тәрбие  беретін  педагогтар үшін  ақпараттық˗коммуникативті технологияларды 
пайдаланудың маңызын дәлелдейді. 
Ақпараттық  әдістемелік  материалдар  қарым˗қатынастық  байланыс 
құралдарын  қолдану  арқылы  білім  беруді  жетілдіруді  мақсат  етеді. 
Мультимедиялық  оқулықтар,  біріншіден,  оқушылардың  сабаққа  деген 
қызығушылығын арттырады, екіншіден, зейін қойып көрумен қатар түсінбеген 
жерлерін  қайта  көруге,  тыңдауға  және  алған  мағлұматты  нақтылауға 
мүмкіншілік  береді,  сонымен  қатар  оқушының  білім  алу  кезеңінде  оқу  іс-
әрекетіне  белсенділігін  арттыра  түседі.  Білім  мен  ғылымның  дамуын  басты 
назарға  алған  қазіргі  заманның  талаптарына  сай  қоғамды  ақпараттандыруда 
мұғалімдердің 
ақпараттық-коммуникативті 
технологияларды 
қолдану 
бойынша  біліктілігін  көтеру  білім  беру  саласындағы  негізгі  міндеттердің 
біріне айналды. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   35




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет