Республикасы

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
17
 
3) 
Макроэкономикалық орта;
 
4) 
Денсаулық сақтау және бастауыш білім;
 
5) 
Жоғары білім және кәсіби даярлық;
 
6) 
Тауар мен қызмет нарығының тиімділігі;
 
7) 
Еңбек нарығының тиімділігі;
 
8) 
Қаржы нарығының дамуы;
 
9) 
Технологиялық деңгей;
 
10) 
 
Нарық өлшемі;
 
11) 
 
Компанияның
 
бәсекеге қабілеттілігі;
 
12) 
 
Инновациялық әлеует.
 
Әр
 
индикатордың  жеке  негіздемесі  болады  және  ол  басқа  индикаторлардың 
жағымды  және  жағымсыз  жақтарын  күшейте  немесе  әлсірете  алады.  Мысалы,  елдің 
инновациялық  әлеуеті
 
көрсеткішінің  артуы  (12  индикатор)  елдегі  жоғары  білімді,  оның 
индикаторлық  үлесінің  артуынсыз  екіталай  болады  (
 
4  және
  5 
индикаторлар),  елдегі 
зерттеуді  (8  индикатор)  қаржыландыруға  барабар  талаптарсыз,
 
бұл  технологиялық 
                  
(9 
индикатор) деңгейін арттырады.
 
Рейтингке қатысушы барлық
 
елдер үш топқа бөлінеді: өндіріс факторлары есебінен 
дамушы,  ресурстарды  тиімді  пайдалану  есебінен  дамушы
 
және  инновациялық  қызмет 
көрсету есебінен дамушы.
 
Зерттеумен  қамтылған  әрбір  ел  үшін,  индексті  есептеуге  пайдаланатын  талдау 
негізінде  анықталған  ең
 
көрнекті  бәсекелестігінің
 
артықшылықтығы  мен  кемшіліктері 
бойынша және жалпы тұғырының
  
дәл қорытындысы бойынша ұлттық
 
экономикасы егжей
-
тегжейлі сипатталатын есеп құрастырылады.
 
Дүниежүзілік    экономикалық  форумның  (жылдар  динамикасы)  ЖБИ  рейтингісіне 
қатысатын мүшелер санының өсу үрдісі байқалады (1.2.1 кесте)
. 
1.2.1-
кесте.  Динамикадағы ЖБИ (ДЭФ) рейтингісі 
 
 
 
 
жылдар
 
2005 
2006 
2007 
2008 
2009 
2010 
2011 
2012 
Елдер саны
 
122 
125 
131 
134 
133 
139 
142 
144 
 
 
Қазақстан
 
тұғыры
 
51 
56 
61 
66 
67 
72 
72 
51 
 
2012 
жылы
 
ЖБИ  рейтінгісінде  Швейцария  көшбасшы  болып  отыр.  Сәйкесінше 
Сингапур  мен  Финляндия  екінші  және  үшінші  орында.  Тізімнің  бірінші  ондығындағы 
Солтүстік  және  Батыс  Еуропа  елдері  басымдыққа  ие  болуын  жалғастыруда:  жоғары 
жолақта  Швеция  (4  орын),  Нидерланды
 
(5),  Германия  (6),  Құрама  Штаттар  (7  орын). 
              
(1.2.2 – 
кесте, қосымша, 1.2.1
- 
кесте).
 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
18
 
1.2.2- 
кесте. Әлем елдерінің бәсекелестікке қабілеттілік рейтингісі  
 
Елдер
 
ЖБИ индекс 
 
 
ЖБИ индекс
 
 
Өзгерістер
 
 
 
Рейтинг (2012ж).
 
Рейтинг
 
(2011ж.)
 
тренд
 
Швейцария
 
1 
1 
0 
Сингапур
 
2 
2 
0 
Финляндия
 
3 
4 
1 
Швеция
 
4 
3 
-1 
Нидерланды
 
5 
7 
2 
Германия
 
6 
6 
0 
 
Америка Құрама Штаттары
 
7 
5 
-2 
Ұлыбритания
 
8 
10 
2 
Гонконг
 
9 
11 
2 
Жапония
 
10 
9 
-1 
Эстония
 
34 
33 
-1 
Латвия
 
45 
44 
-1 
Қазақстан
 
51 
72 
21 
Литва
 
55 
64 
9 
Словения
 
56 
57 
1 
Иран
 
66 
62 
-4 
Ресей
 
67 
66 
-1 
Украина
 
73 
82 
9 
Грузия
 
77 
88 
11 
Тәжікстан
 
100 
105 
5 
Қырғызстан
 
127 
126 
-1 
Сьерра
-
Леоне
 
143 
— 
— 
Бурунди
 
144 
140 
-4 
Дереккөз
: 
Дүниежүзілік
  
экономикалық
 
форум
: 
жаһандық
 
бәсекеге
 
қабілеттілік
 
рейтингісі
 ,2012 
Тәуелсіз  Мемлекеттер  Достастығы  арасынан  озық  тұғырды  көрсеткен
 
рейтингтің 
    
34 жолағын
 
иеленген Эстония, Литва (45), Әзірбайжан (46),сәйкесінше,
 
Латвия (55), Ресей 
(67). Посткеңестік кеңістіктің басқа мемлекеттері төмендегідей ретте орналасқан: Украина 
(73 орын), Грузия (77), Армения (82), Молдова (87), Тәжікстан
 
(100) және Қырғыстан (127). 
ДЭФ рейтінгісінде Беларусь жоқ.
 
Салыстыру  үшін,  2011  жылы  ТМД  елдері  мынадай  келесі  тұғырларды  иеленді 
– 
Эстония және Литва (сәйкесінше 33 және 44 орын), Әзірбайжан (55), Латвия (64), Ресей 
(66),  Украина  (82),  Грузия  (88),  Армения  (92),  Молдова  (93),  Тәжікстан  (105)  және 
Қырғыстан (126). Бұл ДЭК рейтінгісінде де Беларусь жоқ
. 
Дүниежүзілік  экономикалық  форум  ЖБҚИ  рейтінгісі  қорытындысы  бойынша 
Қазақстан  144  елдердің  арасында  51  орынды  иеленіп,  21  тармаққа  дейін  көтеріліп  өз 
тұғырын жақсартты, бұл республикадағы  жүргізіліп жатқан әлеуметтік және экономикалық 
саясаттың тиімділігінің дәлелі
. 

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
19
 
 
Осылайша,  Қазақстан  алдыңғы  жылдарға  қарағанда  өз  тұғырлық  орнын 
                       
11  көрсеткішке  жақсартқан,  бұл  жұмыстарды  орындау      жауапкершілігін  Қазақстан 
Республикасы Білім және ғылым министрлігіне тиесілі
. 
1.2.3-
кесте Білім беру саласындағы ЖБИ индикаторлары, Қазақстан
  
№
 
 
 
Индикаторлар
 
Жылдар, рейтингтегі орны 
 
2008 
2009 
2010 
2011 
2011 жылғы 
сұрақнама 
қорытындысы 
  
 
1 
Бастауыш білім беру 
сапасы 
 
68 
67 
74 
77 
72 
3.7 бал.
 
(+5) 
2 
Бастауыш білім берумен 
қамту
 
(таза) 
 
85 
86 
87 
90 
102 
88.2 бал.
 
(-12) 
3 
Орта білім берумен 
қамту
 
(жалпы табыс) 
 
51 
51 
51 
18 
35 
99.6 бал.
 
(-17) 
4 
Жоғары біліммен қамту 
(жалпы табыс) 
 
36 
45 
51 
59 
60 
40.8 бал.
 
(-1) 
5 
Білім беру саласының 
сапасы 
 
68 
66 
93 
112 
101 
3.2 бал.
 
(+11) 
6 
Математика мен 
жаратылыстық
-
ғылыми 
білім 
 
80 
72 
78 
85 
81 
3.8 бал.
 
(+4) 
7 
Менеджмент мектебінің 
сапасы 
 
98 
97 
104 
109 
103 
3.7 бал.
 
(+6) 
8 
Мектептердегі 
Интернетке қолжетімділік  
 
54 
55 
63 
72 
67 
4.3 бал.
 
(+5) 
9 
Зерттеу
 
және
 
білім
 
беру
 
қызметінің
 
қолжетімділігі
  
82 
68 
76 
80 
72 
4.1 бал.
 
(+8) 
10 
Қызметкерлердің
 
кәсібилігін арттыру 
 
92 
83 
98 
96 
72 
3.9 бал.
 
(+24) 
11 
Ғылыми
-
зерттеу 
ұйымдарының сапасы 
 
58 
80 
112 
121 
108 
3.0 бал.
 
(+13) 
12 
НИОКР  саласындағы 
университеттер мен 
бизнестің 
  
64 
77 
111 
119 
90 
3.3 
бал.
 
(+29) 
13 
Ғалымдар
 
мен 
инженерлердің 
қолжетімділігі 
  
83 
74 
91 
106 
104 
3.6 бал.
 
(+2) 
14 
Мемлекеттік
 
секторда
 
шешімдерді
 
қабылдаудағы
 
ашықтық
  
70 
83 
75 
53 
32 
4.9 бал.
 
(+21) 
 
 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
20
 
Елдің  рейтінгісіне  әсер  ететін  себептің  бірі  білім  деңгейін  анықтаудың  әлемдік 
тәжірибедегі  әр  түрлі  тұрғыдан  қарауы  болып  табылады.  Мысалы,  Еуропада  халықты 
бастауыш  біліммен  қамту  4
-
5  жастан  деп  ұйғарылған
 
болса,  Қазақстанда  ол  6
-
7  жастан 
басталады.
 
Осылайша,  ЮНЕСКО  әзірлеген  Халықаралық  білім  беру  стандарттық 
жіктеуішіне (ХБСЖ) сәйкес базалық білім берудегі нольдік деңгей бастауышқа дейінгі білім 
беру болып табылады, бұл қазақстандық бастауышқа дейінгі білім берудің міндеттері мен 
мазмұнына  сәйкестендірілген.  Бұнымен  қатар  бұл  білім  сапасының  дұрыс  өсу 
динамикасына әсер етті.
 
Білім  беру  жүйесінің  сапасын  бағалауды  сөз  қылғанда  елдің  бәсекеге 
қабілеттілігінің
 
баламалық  рейтінгісін  Халықаралық  менеджментті  дамыту  институтының 
әлемдік  бәсекеге  қабілеттілікті
 
зерделеу  орталығы  құрастырған 
(
The IMD World
 
Competitiveness Yearbook
 
Лозанна
 
қаласы, Швейцария) рейтінгісін аламыз
. 
Ұлттық
 
экономиканың  бәсекеге  қабілеттілік  саласындағы
 
мемлекеттік
 
саясатты 
қалыптастыру  үшін  бірқатар
 
елдер  осы  зерттеу  қорытындыларын  ірі
 
компаниялардың 
стратегиялық бизнес
-
шешімдеріне де
 
пайдаланады.
 
Рейтингті есептеуде БҰҰ, ДСҰ, ОЭСР, ӘВҚ, ӘСҰ, Дүниежүзілік банк сияқты, сондай
-
ақ  әлем
 
бойынша  басқа  да  57  серіктес  институттар  мен
 
халықаралық  ұйымдардың 
мәліметтері пайдаланылады.
 
Бүгінде  IMD  төрт  негізігі  көрсеткіштегі  331  критерий  бойынша  талдау  негізінде 
бәсекеге қабілеттілік мәселесіне зерттеу жүргізеді:
 
-
 
Экономиканың жағдайы;
 
-
 
Үкіметтің тиімділігі;
 
-
 
Іскер ортаның жағдайы;
 
-
 
Инфрақұрылымның
 
жағдайы.
 
Әр
 
көрсеткіш  теңдей
 
арасалмақ  пен  бес  фактордан  құралады.  Бәсекеге 
қабілеттіліктің
 
тұтас рейтингі
 
елдің өмірінің
 
төрт аспектісіндегі 20 түрлі индикаторларына 
негізделген.  IMD  рейтингісінің
 
Дүниежүзілік  экономикалық  форумнан  өзгешелігі 
– 
кері 
арасалмақ негізінде, яғни: үштен екісі 
– 
статистикалық мәліметтерден 
 
және үштен бірі 
– 
сараптама  бағасынан  құрастырылады.  Қазақстан  бұл  рейтингке    2008  жылдан  бастап 
қатыса бастады. 
 

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
21
 
2012 жылғы зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасы 32 орын алды, 
бұл  былтырғы  жылмен  салыстырғанда  рейтинг  нәтижесі  өз  тұғырын  4  пунктке 
жоғарылатқанын көрсетеді.
 
Жоғарылау
 
көптеген  көрсеткіштер  бойынша  байқалады.  Мысалы,  «Экономикалық 
қызмет»  факторы  бойынша  Қазақстан  35
-
ші  орыннан  28  орынға
 
жоғарылап,  өз  тұғырын 
                
7  пунктке
 
жақсартты.  Салыстыру  үшін,  2010  жылы  1  пунктке  ғана  болса,  2011  жылы 
                    
8  тұғырға  жоғарылады.  Бұл  фактордың  өсуі  «Халықаралық  сауда»  субфакторының 
                 
(18-
ші  тұғырға  жоғарылауы,  21  орын)  тұғырлық  жақсаруына  және  «ішкі  экономика» 
                     
(3 тұғырға
 
жақсаруы, 36 орын) және «жұмыспен қамту» субфакторының тұрақты тұғырына 
(14 орын) байланысты жақсарған.
 
«Үкіметтің  тиімділігі»  (3  пункте),  «бизнестің  тиімділігі»  (2  пункте)  факторлары 
бойынша  көрсеткіштер  жақсарған.  «Еңбек  нарығы»  субфакторы  (10  пункте  жақсару, 
                    
5  орын)  Қазақстан  экономикасының  бәсекелік  артықшылығы  болып  қалуда. 
«Инфрақұрылым» факторы бойынша 46 орыннан 43
-
на  жоғарылады.
 
Жоғарылау барлық бес құрамдас бөлік субфакторлары бойынша :
 
«Базалық инфрақұрылым» 
- 
34 орын (2 пунктке),
 
«Технологиялық инфрақұрылым» 
- 
38 орын (4 пунктке),
 
«Ғылыми инфрақұрылым» 
- 
52 орын (3 пунктке),
 
«Денсаулық сақтау мен қоршаған орта» 
- 
53 орын (2 пунктке),
 
«Білім беру» 
- 
40 орын (1 пунктке).
 
2012  жылғы  рейтинг  бойынша  қазақстан  Чех  Республикасы  (33  орын),  Үндістан 
              
(35  орын),  Түркия  (38
-
ші  орын),  Италия  (40
-
шы)  және  Португалия  (41
-
ші)  сияқты 
мемлекеттердің алдында орналасқан.
 
ТМД  елдері  арасында  Қазақстан  Ресейді  16  пунктке  (48  орын)  және  Украинаны 
               
24 пунктке (56 орын) басып озып, көшбасшы тұғырды иеленді.
 
2012  жылғы  зерттеу  нәтижелеріне  сәйкес  көшбасшы    үштікке  Швейцария  енді. 
Дүниежүзі  бойынша  бәсекеге  қабілетті  көшбасшы  Гонконг  (Қытайдың  ерекше  әкімшілік 
ауданы),  одан  әрі    сәйкесінше
 
АҚШ  пен  Швейцария  екінші  және  үшінші  орындарда. 
Бәсекеге  қабілетті  экономикасымен  бірінші  ондыққа  енгендер 
– 
Сингапур,  Швеция, 
Канада, Тайвань, Норвегия, Германия, Катар (1.2.
4-
кесте).
 
IMD  Лозанна  институты  рейтингісінде  Елдің  бәсекеге
 
қабілеттілігін  арттыру 
мақсатында  әлеуметтік  экономикалық  реформаларын
 
белсенді  жүргізілген  елдер  ғана 
қатыса алады, ал ДЭФ рейтінгісінде ған
 
барлық дүниежүзілік елдерді қатыстыра алады.
 

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
22
 
1.2.4- 
кесте   2012 жылғы бәсекеге қабілетті елдер рейтингісі 
 
Рейтинг
 
Елдер
 
Индекс
 
Рейтинг
 
Елдер
 
Индекс
 
Рейтинг
 
Елдер
 
Индекс
 
1 
Гонконг
 
100.00
0 
21 
Австрия
 
77.673 
41 
Португали
 
60.38
0 
2 
АҚШ
 
97.755 
22 
Оңтүстік
 
Корея 
 
76.747 
42 
Индонезия
 
59.49
9 
3 
Швейцария
 
 
96.679 
23 
Қытай
 
75.769 
43 
Филиппин
 
 
59.27
1 
4 
Сингапур
 
 
95.923 
24 
Жаңа 
Зеландия
 
 
74.881 
44 
Перу
 
58.71
1 
5 
Швеция
 
91.393 
25 
Бельгия
 
73.484 
45 
Венгрия
 
57.34
0 
6 
Канада
 
 
90.289 
26 
Исландия
 
71.541 
46 
Бразилия
 
56.52
4 
7 
Тайвань
 
 
89.959 
27 
Жапония
 
71.354 
47 
Словакия
 
55.66
7 
8 
Норвегия
 
 
89.673 
28 
Чили
 
 
71.285 
48 
Ресей
 
 
55.15
9 
9 
Германия
 
 
89.257 
29 
Франция
 
 
70.003 
49 
Иордания
 
53.23
5 
10 
Катар
 
88.475 
30 
Таиланд
 
 
69.001 
50 
Оңтүстік
 
Африка
 
53.16
0 
11 
Нидерланды
 
 
87.158 
31 
Эстония
 
66.947 
51 
Словения
 
52.95
7 
12 
Люксембург
 
86.052 
32 
Қазақстан
 
66.187 
52 
Колумбия
 
51.89
3 
13 
Дания
 
84.876 
33 
Чехия
 
66.187 
53 
Румыния
 
48.92
9 
14 
Малайзия
 
84.217 
34 
Польша
 
 
64.179 
54 
Болгария
 
48.45
0 
15 
Австралия
 
83.185 
35 
Үндістан
 
63.596 
55 
Аргентина
 
48.19
7 
16 
БАЭ
 
82.486 
36 
Латвия
 
63.422 
56 
Украина
 
46.87
8 
17 
Финляндия
 
 
82.467 
37 
Мексика
 
63.180 
57 
Хорватия
 
45.30
1 
18 
Ұлыбритания
  80.142 
38 
Түркия
 
62.244 
58 
Грекия
 
43.05
4 
19 
Израиль
 
78.565 
39 
Испания
 
61.118 
59 
Венесуэла
 
31.45
4 
20 
Ирландия
 
78.465 
40 
Италия
 
60.641 
- 
- 
- 
Дереккөз
: Institute of Management Development: 
2012 жылғы әлем елдерінің бәсекеге қабілеттілік рейтингісі 
 
Қоғамдық
 
прогресстің баламалық көрсеткіші болып Біріккен Ұлттар Ұйымының даму 
Бағдарламасының  (бұдан  әрі  БҰҰДБ)  жыл  сайынғы  есептеуіндегі
 
Адам  әлеуетінің  даму 
индексі (бұдан әрі 
- 
АӘДИ).
 
БҰҰ
-
ның адам дамуы туралы мәліметтер есебі әдетінше екі жылға кешігеді, өйткені 
ұлттық  статистикалық  қызмет  мәліметтері  туралы  жарияланымнан  кейін  ол  тағыда
 
халықаралық  салыстыруды  қажет  етеді.  Осылайша,  2011  жылғы  ағымдық  баяндамада 
2009 жылдың
 
қорытындысы
 
бойынша мәліметтер есептелінеді. Адами
 
даму индексі (АДИ) 
2011 жылы 187 ел мен территорияны қамтиды, 2010 жылы ол 169 болған.
 
Рейтингтегі барлық елдер төрт категория бойынша жіктеледі:
 
-
 
АДИ өте жоғары деңгейдегі елдер;
 
-
 
АДИ жоғары деңгейдегі елдер;
 
-
 
АДИ орташа деңгейдегі елдер;
 
-
 
АДИ төмен деңгейдегі елдер.
 

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 

жүктеу/скачать 7,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: