1)
Аллювиальді су сақтағыш деңгейжиегі
Аллювиальді су сақтағыш деңгейжиегі (геологиялық карталарда және "aQ" секілді белгіленген
кесіктерде) Қызылсу өзені аңғарында және оның оң ағындарының төменгі аңғарларында
дамыған.
Аңғарлардағы су сақтағыш деңгейжиегінің ені 100-150м-ден 810-1200 м-ге дейін, ал
қуаттылығы 1-2-ден 3-5-ке дейін өзгереді. Деңгейжиек қазіргі өзен шөгінділеріне
ұштастырылған және ереже ретінде түрлі үйлесімділіктегі қиыршық тасы, құмы және құмдағы
бар. Оның жас шамасы және орнының шарттарына байланысты аллювиальді
деңгейжиектердің үш түріне бөлуге болады.
Орташатөрттік аллювиальді су сақтағыш дегейжиек
Негізінен қиыршық тас және суглинками құмдармен біріккен, оның қуаттылығы
3-тен 6 метрге дейін, Қызылсу өзені аңғарында кездеседі. Деңгейжиек
қысымды емес, жер асты сулары белгісі жер деңгейінен 1.5-тен 3 м дейін
өзгертіледі;
Қазіргі аллювиальді пролювиальді су сақтағыш деңгейжиек
Қуаттылығы 3-тен 5м дейінгі құмдармен және құмдақтармен біріккен, Қызылсу
өзенінің оң ағыны аясында кездеседі. Деңгейжиек қысымды емес, жер асты
суларының белгісі жер деңгейінен 2-ден 3.5 м дейін өзгертіледі;
Қазіргі аллювиальді су сақтағыш деңгейжиек
Болмашы сандағы құмы бар қиыршық таспен біріккен, Қызылсу өзені бойында
енсіз жолақ тудырады. Деңгейжиек қысымды емес, жер асты суларының белгісі
жер деңгейінен 1-ден 2.5 м дейін өзгертіледі;
Аллювиальді су сақтағыш деңгейжиек қысымсыз Шектеулі таратудан аллювиальді деңгейжиек
шектеулі жинақтаушы ыдысына ие және тау-кен қазу кәсіпорынын сумен жабдықтау мақсаты
үшін сәйкес келмейтін орташа су бұрғыш деңгейжиегі деп саналады.
2)
Павлодар миоцен-плиоценді саз сутірегі
Павлодар сазы (геологиялық карталарда және ‘’N1-2’’ секілді белгіленген кесіктерде) Қызылсу
өзенінен оңтүстік-батысқа қарай ең дамыған. Сутіректерді өндіру учаскесіне жақын Қызылсу ө.
аңғарында және сағаға Холодный Ключ, Ақбамтау и Алаайғыр жылғалары құйылған. Павлодар
саздары өте біркелкі және палеозойлық жыныстардың қиыршық тастарын және қиыршық
тастардың сирек линзаларын қосумен қоңыр саздармен ұсынылған. Олар төменгі тас көмірдің
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
Final V1.0
Бет. 169
шөгінді жыныстарына сәйкес емес жатады, шөгінді қуаттылығы бірнеше ондық метрлерге
жетуі мүмкін. Павлодар сазының кен қабаттары сутірек ретінде әрекет етеді.
3)
Төменгі тас көмірдің шөгінде жыныстары будалары
Байырғы жыныстардың су бұрғыш деңгейжиегі (геологиялық карталарда және "С1" секілді
белгіленген кесіктерде) 60-тан 80˚-ге дейінгі бұрыштағы солтүстік-батысқа құлап бара жатқан
қатпарлы жырық төменгі тас көмірдің шөгінде жыныстарымен, негізінен құмдақтармен және
құмайттармен және әктасты линзалармен салынған. Осы будалардың жиынтық қуаты 2800м
жетуі мүмкін.
Жер асты суларының үлкен бөлігі, мүмкін, желге мүжілген аумақтар жарықтарынан және
шағын жарықтарынан қуаттылығы шамамен 100м құрайтын будалардың жоғарғы
шекараларынан ағуы мүмкін.
Байырғы жыныстың су сақтағыш деңгейжиегі Қызылсу ө. бойы аумағын және оңтүстік-бастыс
бөлігін қоспағанда толығымен арынды емес, сондай-ақ павлодарлық саздардың жоғары
жатқан сутірегі арқасында кейбір оның ағындары бөлшектеп арынды болып табылады. Жер
асты сулары ағынына арналған тік тосқауылмен қызмет етуіне жеткілікті павлодар саздарыны
сутірегі қуаттылығы бар сол аумақты қоспағанда жоғарғы аллювиальді деңгейжиек және
байырғы жыныстардың су бұрғыш деңгейжиегі арасының қатынастығы жоғары дәрежеде деп
есептеледі.
Өзінің ұзақ, айтарлықтай қуаттылығы және байырғы жыныстардың су бұрғыш деңгейжиегінің
жер асты суының үлкен сыйымдылықта жиналуы арқасында тау-кен қазу кәсіпорынын сумен
жабдықтау мақсатына арналған маңызды деңгейжиек болып табылады. Қазіргі таңда
деңгейжиек Әуезов ауылын ауыз суымен жабдықтауды қамтамасыз ететін Қызылту су
бөгетінің төрт пайдаланылатын ұңғымаларымен пайдаланылады.
Жер асты суларын бақылау ұңғымалары
Бақыршық ТК кен орны айналасының жер асты сулары деңгейлеріне және сапасына бақылау
жасауға арналған 58 ұңғыма желілерін орнатты. Ұғымалар келесі үш санатқа бөлшектенеді:
«Экологиялық мониторинг бағдарламасы», «Су» және «Шахталық сулар». «Су» санатының
ұңғымалары ұңғыма пайдаланылмалы ма - қолданыстағы ма немесе қолданыстағы емес пе-
немесе бақылайтын ұңғыма екеніне байланысты үш санаттарға қосымша бөлшектенеді.
Төменде Кесте 4.8.4-де санаттар бойынша бақылайтын ұңғыма тізімі келтіріледі. Ұңғыманың
толық сипаттамасы 4.8.3 Қосымшада ұсынылған. Осы ұңғымалардың орналасуы 4.8.4 Сызбада
көрсетілген; бақылайтын ұңғымалар санаттары шартты белгісінің түсі бойынша ажыратылады:
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
Final V1.0
Бет. 170
«Экологиялық мониторинг бағдарламасы» санатының бақылайтын ұңғымалары
кен орны аумағындағы судың деңгейі және сапасына бақылау жасау үшін
салынған. Кейбір ұңғымалар құрамында күшала бар қалдықтарды (6Н) немесе
қолда бар қалдық қоймасын ( 1H, 2H, 3H, 16H, 17H и 18H) көмуге арналған алаң
айналасы аумағын бақылау үшін арнайы орнатылған;
«Су» санатының бақылайтын ұңғымалары Қызылту су бөгетінің даму және
мониторингі шегінде салынған болатын. 13 пайдаланылатын ұңғымалар
салынған болатын, алайда, оның тек төртеуі ғана батпалы сораптармен
жабдықталған және қазіргі таңда пайдаланылуды (екі жұмыскер және 2
резервтік). Осы сұлба бойынша сонымен қатар он бір бақылайтын ұңғымалар
салынған болатын; және
«Шахталық сулар» санатының бес бақылайтын ұңғымалары сутөкпенің
қолданылатын сызбасы нәтижесінде байырғы жыныстардың су бұрғыш
деңгейжиегіндегі су деңгейінің ауытқуына бақылау жасау үшін карьерден
солтүстікке қарай аспалы бүйірі жағынан салынған болатын.
Кесте 4.8.4: Санаттар бойынша кен орнының бақылайтын ұңғымалары тізімі
Санат №
Санат атауы
Ұңғылар
саны
Ұңғылар тізімі
1
Экологиялық
мониторинг
бағдарламасы (ЭМБ)
29
1H, 2H, 3H, 4H, 5H, 6H, 7H, 7P, 8P, 9H, 9P, 10P, 10H,
11H, 11P,12H, 13H, 14H, 15P, 15H, 16П, 16H, 17П,
17H,18H, 18P,19П, 19H и 20П
2
Су
(су
бөгеті
бөлігі
ретінде
пайдалану
үшін
жабдықталған
пайдаланылатын ұңғымалар)
4
1Э, 2Э, 3Э, 4Э,
3
Су (бақылайтын ұңғымалар)
11
1H, 2H, 3H, 4H, 5H, 6H, 7H, 8H, 9H, 10H, 11H, 12H,
13H и 14H
4
Су
(су
бөгеті
үшін
пайдаланылмайтын,
жабдықталмаған пайдаланылатын
ұңғымалар)
9
1p-e, 2p-e, 3p-e, 15p-e, 16p-e, 17p-e, 18p-e, 19p-e и
20p-e
5
Шахта сулары
5
1ш, 2ш, 3ш, 4ш және 5ш
Жер асты сулары деңгейі мониторингінің нәтижелері
Кен орнының бақылайтын ұңғымаларында тіркелген су деңгейлері бойынша барлық қолда
бар мәліметтер төменде келтірілген
Кесте 4.8.5-де және 4.8.4 Қосымшасында графикалық ұсынылған.
2001 жылдан бастап 2006 жылдар аралығы кезеңіндегі Қызылту су бөгетінің төрт
пайдаланылатын ұңғымаларына арналған жер бетінен метрмен көрсетілген су деңгейі
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
Final V1.0
Бет. 171
жөніндегі күн сайынғы мәліметтер Сурет 4.8.2 және Сурет 4.8.3-де графчески тәуліктік тартып
шығарулар және тұндырма соммасы бойынша мәліметтермен бірге ұсынылған.
Қызылту су бөгетінің пайдаланылатын ұғымаларына арналған теңіз бетінен метрмен
көрсетілген су деңгейі жөніндегі қолда бар мәліметтер графчески Сурет 4.8.4.-де ұсынылған.
Кесте 4.8.5: Кен орнының бақылайтын ұңғымаларында тіркелген жер асты суларының деңгейі
Санат №
Санат атауы
Бақылау кезеңі
Өлшемдердің
периодтылығы
1.
Экологиялық мониторинг бағдарламасы
(ЭМБ)
маусым, шілде, тамыз 2015ж. Ай сайын
2.
Су (су бөгеті бөлігі ретінде пайдалану
үшін жабдықталған пайдаланылатын
ұңғымалар)
мамыр 2001ж. - қазан 2006ж.
қаңтар-желтоқсан 2014ж.
маусым, шілде, тамыз 2015ж.
Күн сайын
Ай сайын
Ай сайын
3.
Су (бақылайтын ұңғымалар)
қаңтар-желтоқсан 2014ж.
маусым, шілде, тамыз 2015ж.
Күн сайын
Ай сайын
4.
Су (су бөгеті үшін пайдаланылмайтын,
жабдықталмаған
пайдаланылатын
ұңғымалар)
қаңтар-желтоқсан 2014ж.
маусым, шілде, тамыз 2015ж.
Күн сайын
Ай сайын
5.
Шахта сулары
Мәліметтер жоқ
Жер асты сулары сапасы мониторингінің нәтижелері
1н, 2н, 3н, 4н, 16н, 17н, 18н ұңғымаларға арналған 2012 жылға секілді және де 2013 жылға
деген тек бір жиынтық мәліметтер бар. Қызылту су бөгетінің 2 және 3 ұңғымаларына арналған
2014ж. жер асты суы сапасы бойынша ай сайынғы мәліметтер бар. 2015ж. шілдеде 58 бақылау
пункттерінде сынаулар әзірленген. Жер асты суы сапасы бойынша барлық қолда бар
мәліметтер 4.8.2 Қосымшада ұсынылған.
Қызылту жер асты суының су бөгеті
Қызылтудың қолданыстағы су бөгеті 1996ж. салынған. Ол Қызылту ө. поймасында, шығыс-
оңтүстікшығыс/батыс-солтүстікбатыс бағытынан паралелді долина өтетін төрт пайдаланылатын
ұғымадан (1Э, 2Э, 3Э және 4Э) тұрады (4,8,4 сызбасы). Ұңғымалар арасындағы қашықтық
шамамен 400м. Қызылту су бөгетінің төрт пайдаланылатын ұңғымаларынан Әуезов ауылына
шаруашылық суы бөлшектеп беріледі. Қызылту су бөгетіне су бөгеу күніне 1000-нан 1600м3-қа
дейін құрайды.
2Э және 3Э ұңғымалары - бұл қолданыстағы ұңғымалар, ал 1Э және 4Э - резервтік. Құрылыс
уақытында жиналған және төрт ұңғыманы сынау мәліметтері жоқ.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
T52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
Final V1.0
Бет. 172
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
T52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
Final V1.0
Бет. 173
Сурет 4.8.2: Қызылту су бөгетінің 1Э және 2Э пайдаланылатын ұңғымаларына арналған су деңгейі (жер деңгейінен м), 2001 жылдың сәуірінен
бастап 2006 жылғы қазан аралығы кезеңінде тартып шығарылған тәуліктік мөлшерлер және сомалар, Қазақстан.
Сурет 4.8.3: Қызылту су бөгетінің 3Э және 4Э пайдаланылатын ұңғымаларына арналған су деңгейі (жер деңгейінен м), 2001 жылдың сәуірінен
бастап 2006 жылғы қазан аралығы кезеңінде тартып шығарылған тәуліктік мөлшерлер және сомалар.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 174
35-тен 50 метрге дейінгі тереңдіктегі пайдаланылатын ұңғымалар байырғы жыныстардың су
сақтағыш деңгейжиегін жабады. Бұрғылау диаметрі 295мм. 1Э, 2Э және 3Э ұңғымалары 23-
40м тереңдікке перфорированными сүзгілермен жабдықталған. Оқаптың осы белгісінен
төмен необсаженными қалдырылған. 4Э ұңғымасы сүзгімен жабдықталмаған. Тойтарыс беру
каротажының нәтижелеріне сәйкес ұңғымалардағы су келулер аралығының төменгі шегі келесі
тереңдікте: 1Э-20м; 2Э- 34м, 3Э-26м; 4Э -21 м.
Қолданыстағы 2Э және 3Э ұңғымалары 150м арыны кезінде атаулы өндірімділігі сағатына 40м3
батырымды
сорғылармен жабдықталған. Әр ұңғыма ағаш ғимараттарда орналасқан. Әр
ұңғыманың бірінші санитарлық-қорғаныс аймағы (1Э ұңғымасын қоспағанда) қақпасы бар
торлы албармен қоршалған. Ұңғыма сағаларындағы шығынды өлшеу үшін сағатына 60м3
өлшеу шегімен WP 100 таңбалы шығын өлшегіші орнатылған. Жер асты суы деңгейі ұңғыма
оқабында орнатылған электрлі деңгей өлшегішпен өлшенеді.
Пьезометрия, жер асты суларының ауысуы және деңгейінің ауытқуы
Байырғы жыныстарды су сақтағыш деңгейжиегіндегі су дегейі әдетте жер деңгейінен 1-ден 3м-
ге дейінгі шекте өлшенеді, әйтсе де, кейбір ұңғымалардағы су белгілері жер деңгейінен төмен
20м-ге дейінгі тереңдікте тіркелген (11н және 11Н ұңғымалары).
Су дегейі бойынша мәліметтер кейбір жерлердегі жер асты сулары ағыны аумақты кесіп өтетін,
түрлі кептіретін арналарға топырақты жоғарырақ белгісіне бағытталады, және құрғатқыш
арналар бағыты бойынша төменге кетеді. Кен орны аумағы бойынша жер асты суының
аймақты ағыны Қызылсу ө. оңтүстік-батысына қарай бағытталған, ол кеңірек аумақтағы беткі су
тәртібіне сәйкес келеді. Жер асты суының аумақтық градиенті 0,01-0,02 тәртібін құрайды,
алайда, локальді градиенті долина шеттері бойынша біршама жоғары болуы мүмкін.
Су деңгейі ауытқуының жалпы тәртібін бақылайтын ұңғамалардың көп бөлігінде бірдей. Жыл
сайын су деңгейі мамыр-маусымда нарыз бойынша тұрақты деңгейде орнатылады, ал содан
кейін 2004ж. сәуірі және маусым аралығы кезінде дереу көтеріледі.
Қызылту су бөгетінің пьезометриялық сипаттары
Төмендегі Кесте 4.8.6-де 2001 және 2006ж. кезеңіндегі Қызылту су бөгетіне арналған су деңгейі
бойынша мәліметтер ұсынылады.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 175
Кесте 4.8.6: Қызылту су бөгетінің пайдаланылатын ұғымаларындағы судың деңгейі
Ұңғыма
№
Су деңгейінің көп
жылдық ауытқуы
(2001 бастап 2006
аралығы)
(жер деңгейінен м)
Су
белгісі
22 наурыз 2004ж.
(теңіз деңгейіндегі м)
ұңғымадан тартып шығару нәтижесінде
қысқа мерзімді (тәуліктік) су деңгейінің
ауытқуы (2001 және 2006 аралығы)
(жер деңгейінен м)
1Э
0,5 - 8
404,11
р/н
2Э
0 – 18,4
401,5
5 шамасында
3Э
4,1 – 19,2
413,5
2,5 шамасында
4Э
2,5 – 16,7
419,37
4 шамасында
1996ж. ұңғымалар құрылысы кезінде жер асты суының деңгейі үлкен болған жоқ және жердің
деңгейі 1,7-ден 4,2 м-ге дейін өзгерді. Жер асты суы белгілерімен салыстырғанда 2002ж.
наурыз соңында пьезометриялық сипаттарды өзгерту туралы кейбір ұсыныстар береді. 2Э, 3Э
және 4Э ұңғымаларындағы су белгілері теңіз деңгейінен 401,5, 413,5 және 419,4м сәйкес. 1Э
ұңғымасындағы су белгісі теңіз деңгейінен 404.1м құрады, ол 2Э ұңғымасына қарағанда
жоғары, сондықтан 1Э ұңғымасынан тартып шығару жүргізілген жоқ (Сурет 4.8.4).
Сурет 4.8.4: Қызылту су бөгетінің төрт пайдаланылатын ұңғымаларына арналған су деңгейі
(теңіз деңгейінен м) бойынша барлық қолда бар мәліметтер
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 176
2001-2006ж. аралығы кезеңінде судың көбірек мөлшері 2Э және 3Э ұңғымаларынан тартып
шығарылған. 4Э ұңғымасынан тартып шығару негізінен 2001, 2002 және 2004ж. жүргізілген,
онда 1Э ұңғымасынан тартып шығару ешқашан жүргізілмеген.
2Э, 3Э және 4Э ұңғымаларындағы көп жылғы ауытқу су деңгейі 1Э ұңғымасына қарағанда
жоғары, мүмкін осы ұңғымалардан тұрақты тартып шағырулар арқасында шығар.
2001 ж. сәуірден бастап 2004 ж. нарыз аралығында су деңгейінің жалпы тұрақты төмендеуі
байқалады. 2004ж. сәуірден бастап маусым аралығында су деңгейі дереу жоғарылады. 2004ж.
шілдеден бастап 2006ж. қарашадан бастап су деңгейін тағы тұрақты белгілеу орнатылды.
Су деңгейін көп жылдық ауытқуында қолданыстағы пайдаланылатын ұңғымалардан кезекпен
тартып шығару нәтижесінде тәуліктік ауытқу салынған.
Ұңғыма шығымы
Жоғарғы аллювиальді деңгейжиегіндегі ұңғыма шығымы 0,6-дан 3 а/к-ке дейін өзгереді, ол
толығымен 2-3 метр төмендеуге сәйкес. Байырғы жыныстарды су бұрғыш деңгейжиегіндегі
ұңғыма шығымы 1-5 а/к -тен 15-20а/к-ке дейін өзгереді, ол толығымен 15-тен 25м-ге дейін
төмендеуге сәйкес.
Қызылту су бөгетінде төрт ұңғыманың типтік дебиті 1996ж. 4Э ұңғымасы үшін 12,4 а/к (тәулігіне
1,071м
3
)-дан, 1Э ұңғымасы үшін 18,6а/к (тәулігіне 1607м
3
) дейін өзгерді. Сәйкес төмендеу 8-
ден 15,6м. дейін құрайды. Сыбағалы шығым 3Э ұңғымасында 1,1 а/к/м-ден 1Э ұңғымасында
2,3а/к/м -ге дейін өзгереді.
Су сақтағыш деңгейжиегінің гидравликалық параметрі
Жоғарғы аллювиальды су сақтағыш деңгейжиегінің коэффициенті тәулігіне 5-тен 15-ке дейін
өзгереді. Байырғы жыныстардың жел көбірек қақтырылатын аумақтарын сүзгілеу
коэффициенті
тәулігіне 1 x 10-1м-ден тәулігіне 1 x 10-3м-ге дейінгі диапазонда тұр, онда көбірек тереңірек
жатқан жыныстар орташа жел қақтырылатыннан жел қақтырылмайтын едәуір төмен жатқан
жыныстарға дейін сүзгілеу коэффициенті және де тәулігіне 1 x 10-4м-ден тәулігіне 1 х 10-5 м-ге
дейін қалай өзгереді.
Логанның жақын тәуелділігін және 4.8.3.5 Тарауында келтірілген сыбағалы шығымдарды
пайдалана отырып, 114 -тен 238м2/дм-ге дейінгі Қызылту су бөгетінің пайдаланылатын
ұңғымасына арналған су өткізгіштік коэффициентін аламыз. Демек, байырғы жыныстардың су
бөгеті деңгейжиегінің гидравликалық өткізгіштігі тәулігіне 5-тен 11м-ге дейін құрайды.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 177
Қуаттандыру және жеңілдету учаскелері
Су сақтағыш кешенін қуаттандыру негізінен көктемгі қар еру және жазғы және күзгі айлардағы
жауын-шашын есебінен аз дәрежедегі есептен жүзеге асырылады.
Жер асты суларының терең емес белгілері беткі ағын сулары жер асты суларының терең емес
кешендерінен алынатын жер асты суларынан қорек алады деген сөз. Жоғарғы биіктік белгілері
және пьезометриялық сипаттардың шектеулі мөлшерлері негізінде терең деңгейжиектерден
тас көмірлі кен қабаттарын жоғарғы суларды кептіретін арналарға босату шектеулі болады.
Жер асты суы сапасы
Жер асты суы сапасы бойынша мәліметтер 4.8.2 Қосымшада ұсынылған. Сурет 4.8.5-де 2015ж.
шілдедегі сынама іріктеу нәтижелері бойынша жер асты суының салыстырмалы ионды
құрамын көрсететін Пайпер диаграммасы ұсынылған.
Сурет 4.8.5: Пайпер диаграммасы - 2015 ж. шілдедегі жер асты суы сапасы.
Бірнеше ұңғымаларда күшала, сульфаттар, марганец, кадмия және нитраттар қоюлануының
мүмкіндік шегі жоғары.
Жоғарғы аллювиальды су сақтағыш деңгейжиегінің жер асты суы тұщы. Толық минералдау
толығымен 400-ден 500мг/л дейінгі диапазонда тұр, бірақ кейбір учаскелерде жер асты суы аз
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 178
орналастырумен толық минералдау 1000 - 1500мг/л дейін көтеріледі. Жер асты сулардың
химиялық
құрамы
бойынша
гидрокарбонатты-сулфатты,
сулфатты-гидрокарбонатты
кальцийлі-натревийлі.
Байырғы жыныс су сақтағыш деңгейжиегінің жер асты суы 300-ден 800мг/л дейін, кейде 1000-
1500мг/л дейін көтеріле отырып толық минералдаумен сипатталады.
4.8.4
Сутөкпе және шахталық су ағындары
Қазіргі таңда Бақыршық кені жұмыс істемейді - ол 1997ж. бастап консервацияда тұр. Жер асты
өндірулердің сутөкпесі бұрынғыша өндіруді жаңартуды күтудегі қолда бар ғимараттарда
жүргізіледі.
Бақыршық кенінің сутөкпесі
Негізгі оқпанындағы шахталық сутөкпе жүйесі шоғырланған. Карьерге және жер асты
өндірулердің жоғарғы деңгейжиектеріне (+330м, +290м) келіп түсетін жер асты суы Негізгі
оқпанынан шығатын квершлагтың 250м+деңгейжиегінде орналасқан бас сорғы станциясының
сыйымдылығы 400м3 зумпфқа тартып шығарылады. Бас сорғыға ЦНС 180-297 түрінің үш
ортадан тепкіш сорғысы орнатылған. Жер асты суы төменгі белгілерден тартып шығару үшін
ЦНС-60-297 түрінің екі сорғысымен жабдықталған +10 белгісінде зумпф қарастырылған. Осы
зумпфтан су бас сорғы зумпфына тартып шығарылады. Тартып шығарылған жер асты сулары
құбыр желісі бойынша қалдық қоймасына бағытталады. Шахталық сутөкпе жүйесінің жоспары
4.8.5 Сызбада ұсынылған.
Негізгі оқпанынан тарып шығарылған су мөлшері тіркеледі және күн сайын журналға енгізіледі.
2008ж. дейін тартып шығарылған жер асты суының мөлшері сорғы өндірімділігінің және оның
жұмыс уақыты негізінде тікелей емес әдіспен белгіленген. 2008ж. бастап тартып шығарылған
жер асты суы мөлшері BMX–200 шығын өлшегіш көмегімен өлшенеді.
Алдағы өткен жұмыстар кезіндегі сутөкпе
Кеннің үзілмейтін жұмыстары кезінде шахталық сулар құбыр желілері бойынша қалдық
қоймасына тартып шығарылды. 1997 жылы өндіру жұмыстары тоқтатылғаннан кейін шахталық
сулар уақытша рельефке құйылды және өздік ағыспен жылғаға ақты. Ақбастаубұлақ. 1998ж.
бастап шахталық сулар қолда бар қойыртпақ жүйелері бойынша қалдық қоймасына құйылды,
олар не болмаса буланған, не болмаса су бөгеті деңгейжиегіне аққан. Қалдық қоймасынан
алынған судың аз ғана бөлігі қоршалған бөгет арқылы сутөкпе сорғы станциясының жиынтық
сұйыққоймасына аққан және қайтадан қалдық қоймасына айдап қотарылды. 2015ж. шахталық
сулар жылғаға ағызылды. Ақбастаубұлақ. Шахталық сулардың жылғаға құйылуы қашан
жаңартылғаны белгісіз. Ақбастаубұлақ.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 179
Алдағы өткен жұмыстар кезіндегі су ағындары
Бақыршық шахтасына жер асты суы ағыны жарықшақталған байырғы жыныстың су сақтағыш
деңгейжиегінен жүргізіледі. Су таулы өндірулерге қабырғалар және шатырлар арқылы,
негізінен жеке аумақ жарықтарынан және шағын жарықтардан, және жер асты өндірулерден
өтетін аз дәрежелі тамшылар түрінде келеді. Гидрогелогиялық карта және шахталық сутөкпе
уаскелерінің резервтері 4.8.6 және 4.8.7 Сызбаларында ұсынылған.
Жер асты суларын сүзу гидравликалық өткізгіштігі төмендеуі бойынша тереңдігінен азаяды.
Жер асты суының ағыны негізінен жер деңгейінен шамамен 150м тереңдікке дейін кездеседі.
Көп санды жыныс үйінділері және кеннің теңгерімнен тыс қоймалары, ашық және көмілген
карьерлермен қатар (тередігі 20-дан 80м-ге дейін және жалпы ұзындығы 1200м) кен
орындарында беткі ағындар мөлшерін арттыруға, жер асты суларын қуаттандыруға және
сутөкпені шахтаға сәйкес арттыруға мүмкіндік береді.
1998-2013жж. кезеңіне Негізгі оқпанынан тартып шығарылған шахталық сулар мөлшерілері
Сурет 4.8.6-де ұсынылған, ағын тудыратын жауын-шашындардың жылдық саны және жауын-
шашындардың жиынтық айлық санымен қатар.
Қызыл жоба ЭӘӘБ,
4.8 тарау
ZT52-0156/MM1021
Желтоқсан 2015 ж.
V1.0 соңғы хабар
Бет. 180
Достарыңызбен бөлісу: |