°дебиет теориясынан кјп нЅсєалы тест дайындау ѕшiн берiлетiн тапсырмалар
жүктеу/скачать 1,27 Mb. Pdf көрінісі
|
negizderi-2016
- Бұл бет үшін навигация:
- Ӛлең ырғағы
- Ӛлең жҥйелерi Метрикалық
- Силлабикалық
| Ӛлең ӛлшемi – ӛлең, жырларда бiркелкi ырғақ сақтау үшiн
қолданылатын ӛрнек; сӛздердiң тек сыртқы ӛрнегi емес, ойдың ӛрiстеуi, сӛздердiң мағыналық ӛзара байланысып-қиюласуына орайлас ырғақтың негiзi; орыс поэзиясында тармақ iшiнде екпiн түсетiн буын мен екпiнсiз буынды белгiлi тәртiппен орналастыру арқылы жасалатын ырғақтың негiзi. Оның негiзгi үлгiлерi – силлабо-тоникалық ӛлең жүйесiндегi ямб, хорей, анапест, дактиль, амфибрахий т.б. Бұл–қазақ поэзиясында буын санын тұрақты мӛлшерде сақтау арқылы жасалатын ырғақтың негiзi. Ӛлең ырғағы – ӛлең сӛзге тән ӛлшемдiлiк, ӛлеңде белгiлi бiр ӛлшемдi, үлгi-ӛрнектi қолданудың нәтижесi; қазақ поэзиясында тармақтағы, бунақтағы буын санына байланысты жасалатын ӛлеңнiң басты қасиетi; орыс поэзиясында екпiндi буындардың орналасу ретiне қарай анықталатын ӛлең жасаудың негiзi. Бұл – ӛлең атаулының негiзi, оның ӛн бойында дүрiлдеп тұратын нәрсе; қимылдың, құбылыстың, үннiң жүйелi, мерзiмдi, мӛлшерлi қайталануы; жасанды емес, табиғи, ӛнерге ғана емес, ӛмiрдiң ӛзiне тән нәрсе, жаз бен қыс, кӛктем мен күз, күннiң шығуы мен батуы …адамның …жүрек соғысы… тәрiздi ӛлеңге ең қажет нәрсе; … Ӛлең жасаудың негiзгi құралы, ақындық ӛнердiң басты шарты (З. Ахметов); сӛз ӛнерiнiң ӛзге түрiнен ӛлеңнiң басты ӛзгешiлiгi; ӛлең сӛздiң қайталанып келiп отыратын мӛлшерлерi бӛлшектерi туғызатын нәрсе. Ӛлең жҥйелерi Метрикалық (грек. metron - ӛлшем) – арқауында ән жататын әуездi жүйе. Бұл ӛлең жүйесi кӛне дүние әдебиетiндегi ӛлеңдердiң әнмен, музыкалы мақаммен айтылуына байланысты ежелгi грек, рим поэзиясында кең орын алған. Ол ӛлең ырғағы ұзын буын мен қысқа буынның кезектесуiне 55 негiзделедi. Оның ямб, хорей, дактиль, анапест, амфибрахий, антипаст, бахкий, антибахкий т.б. түрлерi бар. Силлабикалық (грек. Sillabe - буын) – буынға негiзделетiн, яғни ӛлеңде буын санын тұрақты мӛлшерде сақтайтын ӛлең жүйесi. Француз, чех, итальян халықтарының және қазақ, ӛзбек, қырғыз, татар секiлдi барлық түркi тiлдес халықтардың поэзиясында қолданылады. Ол – ӛлең ырғағының тiрегi- буын, яғни ырғақ буын санымен ӛлшенетiн жүйе Мұнда екпiндi буындар айрықша бӛлектене қоймайды, сондықтан бұл ӛлең жүйесi барлық буындар ырғағы жағынан негiзiнде бiркелкi естiлетiн тiлдерге тән болып келедi. жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|