Ес – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адам миында сақталып, қайтадан жаңғыртылып, танылып, ұмытылуын бейнелейтін процесс Ес процесінің негізі болып табылатын байланыстарды психологияда ассоциация деп атайды теориялары болып табылады. Ес— адамның бұрын көрген, естіген, білген нәрселері мен бейнелерін ойында ұзақ уақыт сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті, жүйке жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі. Адамның есте сақтау қабілеті үнемі дамып, жетіліп отырады. Ертедегі грек философы Аристотель әр түрлі нәрселер мен бейнелердің есте әсерленуі (яғни сақталуы) сипаттарын үш топқа бөледі: әсерленген нысанның белгілі бір кеңістік пен уақытқа ұштаса қабылдануы; әсерленген нысанның басқа бір нысанға өзара ұқсастығы; олардың бір-бірінен айырмашылығы мен қарама-қарсылығы. Осыған орай ол нәрселер мен бейнелердің есте ассоциациялануы түрлерін алғаш зерттеп тұжырымдады: аралас не іргелес ассоциациялар (мысалы, түс — сары); ұқсас ассоциациялар (мысалы, қарындаш, дәптер); қарама-қарсы ассоциациялар (мысалы, ақ — қара; ұзын — қысқа). Естің физиологиялық сипатын орыс физиологы И.П. Павлов зерттеді. Ол ассоциацияларды шартты рефлекс теориясымен түсіндіріп, ми қабығындағы екі қозу процесінің қабаттасып келуінен пайда болып, сан рет қайталау нәтижесінде бекіп отыратын уақытша байланыстар деп атады. : баланың есте сақтауын жақсартуға көмектесетін қандай жеңіл жаттығуларды ұсынасыз? — Оған негізгі 3 жаттығу өте жақсы көмектеседі. Бірінші жаттығу — бала кітапты немесе мәтінді оқып болған кезде бірден не оқыдың деп есіне түсірту. Өйткені есте сақтау дегеніміз — еске
