Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011
жүктеу/скачать 4,08 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Стычева О.А. Коллега, педагог, ученый
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 К.М.ЖЕТІБАЕВ
- This article deals with impact of conditions and measures on realization of the national program on society development.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Стычева О.А. Коллега, педагог, ученый возглавляла секцию русского языка в созданном при ШИ МКТУ им. А.Ясави языковом центре. С 2003 г. Н.В.Дмитрюк является членом Диссертационных советов по защите докторских и кандидатских диссертаций (Алматы, Кокшетау). Под ее руководством за последние 6 лет защищены 9 диссертаций (4 – в Институте языкознания Российской Академии наук (г. Москва), 3 – в КазГосЖенПИ, г. Алматы), 2 – в Кокшетауском государственном университете (г. Кокшетау), в настоящее время она руководит 2 кандидатскими и 2 докторскими диссертациями. Среди ее учеников – преподаватели государственных и частных вузов ЮКО: Г.И.Абрамова, Д.М.Кистаубаева, Р.А.Османова, А.Калжанова, М.Ю.Шингарева, Л.К.Яковенко, Г.А.Ахметжанова, В.Д.Нарожная, Е.С.Мезенцева. Под руководством Натальи Васильевны защищено 5 магистерских диссертаций. Профессор Н.В.Дмитрюк успешно осуществляет руководство научно-исследовательской работой студентов, которые регулярно занимают призовые места на Республиканских научных студенческих конференциях и публикуют тезисы своих докладов в научных изданиях, их успехи отмечаются грамотами республиканского и областного значения, поощряются руководством вуза. Актуальность и перспективность научных исследований д.ф.н., профессора Н.В.Дмитрюк, ее активная научно-педагогическая деятельность, широта научных интересов, трудолюбие и ответственность были неоднократно отмечены научной общественностью, Ученым советом вуза, Министерством образования и науки Республики Казахстан. В подтверждение ее приверженности науке, верного служения делу подготовки научных и педагогических кадров – те награды, гранты и грамоты, которыми она удостоена по праву. Назовем основные из них. В июне 2003 г. Н.В.Дмитрюк приняла участие в Международном семинаре по программе Curriculum Development Competition (Будапешт, Венгрия), где представила проект “Межкультурная коммуникация: этносоциальные и гендерные аспекты” (спецкурс по психолингвистике) и получила грант на научно-экспериментальное исследование в течение 1 года – до июня 2004 г. По итогам 2004 года за достойный вклад в развитие научной сферы Южно-Казахстанской области Н.В.Дмитрюк была удостоена дипломом “Лучший ученый года”. В 2006 г. по результатам научной деятельности ей была назначена Государственная научная стипендия МОН РК (2006-2008 гг.). В 2007 г. ее заслуги как педагога отмечены грантом “Лучший преподаватель года”. Но лучшей наградой для Натальи Васильевны были и остаются благодарные студенты, поскольку приложение научных знаний к практике осуществляется ею в процессе обучения, и это – одна из важнейших сторон 118 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Стычева О.А. Коллега, педагог, ученый деятельности преподавателя Н.В.Дмитрюк, где проявляются ее перцептивные, конструктивные, аналитико-оценочные и коммуникативные умения. Она читает курсы лекций по введению в языкознание и общему языкознанию, по основам психолингвистики, стилистике и культуре речи, восхищая студентов своей эрудицией, творческим подходом к использованию в учебном процессе инновационных технологий, интерактивных методов, мультимедийных средств. Покидая аудиторию после звонка, студенты останавливаются у преподавательского стола и говорят Наталье Васильевне слова благодарности за духовную пищу, подаваемую с глубокой убежденностью в ее значимости. Наталья Васильевна – неутомимый пропагандист лингвистической направленности подготовки специалистов с высшим образованием вообще и по русскому языку в частности. Своей индивидуальностью, способностью к научным изысканиям, высоким профессионализмом и поразительной работоспособностью Наталья Васильевна вызывает у окружающих искреннее уважение и любовь. Вся ее педагогическая деятельность – яркий пример служения благороднейшему делу, вечному и мудрому как сама жизнь. Мы гордимся, что рядом с нами работает такой светлый и отзывчивый человек, к которому всегда можно обратиться за советом и помощью, получить реальную поддержку. Каждый из нас не раз на себе испытал благотворное влияние Натальи Васильевны: после общения с ней появляется уверенность в своих силах, в преодолимости трудностей и в успехе. Это касается не только учеников профессора Н.В.Дмитрюк, которым все по- хорошему завидуют, такие чувства испытывают и те, кто ни по возрасту, ни по кругу научных интересов не является ее учеником, но обогрет ее вниманием, добротой и сочувствием. Она – открытый, глубокопорядочный, искренне верующий человек. Человек с большой буквы! 119 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 К.М.ЖЕТІБАЕВ тарих ғылымдарының кандидаты, А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің профессоры ҰЛТТЫҚ БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖАҒДАЙЛАРЫ МЕН ШАРАЛАРЫНЫҢ ҚОҒАМ ДАМУЫНА ӘСЕРІ В статье рассматривается влияние условий и мер по осуществлению национальной программы на развитие сферы образования. This article deals with impact of conditions and measures on realization of the national program on society development. Қазақстан Республикасының Білім туралы заңы мен Маман даярлаудың Ұлттық бағдарламалары білім жүйесін реформалау қажеттігінен ғана емес, ол әлеуметтік қатынастарды өзгерту, қоғамдық өмірдегі тұлға белсенділігін көтеру қажеттігінен туындады. Маман даярлаудың Ұлттық бағдарламасы өз тұжырымдарының кеңдігі және маман даярлау жүйесін реформалауда бағытталғанынан ғана емес, оның өшпес әлеуметтік мағынаға ие болуында. Маман даярлаудың Ұлттық бағдарламасының, оның идеялары, әсіресе практикалық іске асуының әлеуметтік үдерістерге ықпалы қаншама? Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің білім саласында берілген сұрақтарға жауабында және 2010-2011жылдардағы Қазақстан халқына жолдауында маман даярлаудың мемлекеттік бағдарламасының республикадағы әлеуметтік–экономикалық үдерістерге ықпал етуінің аса маңызды бағыттарын анықтаған болатын [1, 2]. Білім туралы заңының іске асуы елдің қоғамдық саяси болмысына үлкен әсерін тигізеді. Мұндай өзгерістер неден қажет болды? Олардың бағыт-бағдары қандай болмақ? Бұл үдеріске ұлттық бағдарлама қалайша ықпал жасамақ? Қоғамдық-саяси болмыс – бұл белгілі тарихи кезеңде қоғам жағдайын анықтаушы объективті және субъективті жағдаяттардың жиынтығы. Қоғамдық-саяси болмыс екі негізгі құраммен сипатталады: қоғамдық болмыс және қоғамдық сана. Көптеген он жылдықтар жөнінде үстемдік еткен әкімшіл-әміршіл жүйедегі қоғамдық болмыстың басты белгісі - тұлғаның заттасқан өнім өндірісі нәтижесінен ажыратылуы еді. Орталықтандырылған экономика жағдайында адам өндірістің белгілі бөлігінде ғана жауапкершілік алып, оны тұтастай бақылау мүмкіндігінен айырылды. Еңбектің соңғы нәтижесінде бақылаудың болмағандығынан, адамның өз билігі, өнім иесі сезімі жойылып, жауапкершілікті болудан ажырады. Өндіріс тиімділігінің негізгі көрсеткіші енді сапа емес, нәтижеге байланысы жоқ жұмыстардың орындалу көлемі болды. Дихан түпкілікті құқығы мен иелігінен, өз еңбегін өзінше ұйымдастыру мүмкіндігінен айырылады. Мұның орнына «жоғарыдан түскен» нұсқауларды орындау міндеттерін белгілейтін болды. Нарықтық баға бойынша шынайы қалыптасқан өнім құны ең төмен деңгейдегі еңбек жалақысымен ауыстырылды. 120 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М. Ұлттық бағдарламаны іске асыру жағдайлары мен шараларының қоғам дамуына әсері Тұлғаның мемлекет, әлеуметтік үдерістерінен, өздері жасаған тауарлары мен өз еңбегін өздерін ұйымдастыру билігінен ажырауы, өндіріс құрылымының тұрғындар мүддесінен алшақтауына алып келді. Осыдан тұтыным тауарларының жетіспеушілігі пайда болып әлеуметтік аймақтық инфрақұрылымы мен сервис қызметі, индустрияның зат қоры қауқарсыз халге түсті. Әкімшілік қоғам болмысының және бір белгісі – адам және табиғат арасындағы ұштастықтың кемуі, осыған экологиялық қарама-қарсылықтар белең алды. Өндіріс үдерісі табиғатпен тікелей байланысты болмауы тіпті де, жат әлеуметтік–табиғи болымсыз үдерістерді туындатты. Орталықтандырылған экономика жағдайындағы адам табиғаты шикізат көзі ретінде қабылданып, оны ғылыми негізделмеген жоспарларды іске асырудың полигонына айналдырды. Орындалған жұмыстар көрсеткіштерін ғана қаладан бөлек табиғи кешендер, биоценоздар бұзылыс тауып, су қоймалары ыластанып, әрі кеуіп басқа да экологиялық зиянды салдарлар пайда болып жатты. Осы үдерістердің бәрі қоғамдық санада да, өзінің болымсыз ықпалын тигізді. Қоғамдық сана формациялық ауысымдар ізімен екі кезеңде өтті: біріншісі – әкімшіл жүйенің тарауы кезеңі (1985-1991ж.), екіншісі – бүгінгі жағдайлар және маман даярлаудағы мемлекеттік бағдарламаның іске асу мүмкіндіктерінің кезеңі. Орталықтандырылған экономика өзі үшін «ортақ идеологияны» қажет етті, яғни өз тіршілігінің мемлекеттік қажеттігін негіздеуді талап етті. Бұл үшін дүниенің шынайы жағдайларын бұрмалау керек болды. Осылайша екі деңгейлі қоғамдық сана жүзеге келді. Бір жағынан – бұл адамдардың әлеуметтік үдерісті табиғи қалпында танып білуі, яғни тұрмыстық сана. Ол, болып жатқандарды талдау негізінде қалып, болатын шынайы пікірлер мен тәжірибенің бірлікті жиынтығы. Екінші жағынан – бұл ресми қоғамдық сана, яғни идеология. Бұл деңгейде қандай да әлеуметтік үдерістерді коммунистік идеология мен әкімшіл мемлекет көзқарастарына сәйкес болуды талап ететін ұстанымдар бірінші қалыптасты. Қоғамдық сананың мұндай құрылымының салдары адамның мемлекеттен рухани, инабаттық тұрғысында ажырауына себепші болып, әлеуметтік үдерістердің идеологиялық ұстаным, түсініктемелерден едәуір өзгешелікте болып жатқанын байқауға болатын кеңестік кезеңдегі қоғамдық сананың аса бір ерекшелігі, ресми идеологиялық ұстанымдардың шындыққа сәйкес болмауы ғана емес, жаппай бұқаралық сананың бұзылысы да еді. Талқылап жатқан идеологиялық ұстанымдардың жалған екенін көріп жүрген адамдардың санасы да, ресми идеологиялық ықпалының табанында қалып, келеңсіз өзгерістерге соқтықты. Ажырата айтсақ, ресми идеология адамдар бойына «жалғыздың үні шықпас» немесе «партия миллион саусақты, құдіретті күшке түйілген қол» ұғымын сіңдірді. Осы тезистердің әсерінен бір адам пікірі түкке тұрмайтынын уағыздап, бүкіл ұжым, қоғамға қарсы болған адамның ешқашан ақиқатқа жете алмайтындығын алға тартты. Бұл ұстаным идеологиялық бағдарламаның 121 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М. Ұлттық бағдарламаны іске асыру жағдайлары мен шараларының қоғам дамуына әсері өмірмен сәйкессіздігін көріп отырғанның өзінде де, заңсыздық пен деомакратизмді және т.б. қараласа да, адам санасына енумен болды. Көпшілдің идеологиялық үстемдігі дербес ойлау дағдысынан айырды. Адамдар өкіметке жақпаған жазушыларды, композиторларды және т.б. олардың шығармаларымен таныспай-ақ қаралаумен болды. Сындарлы жылдар әлеуметтік-саяси, рухани мәселелерді талдау дағдыларының дамымағанынан және болымсыз сынауға үйренгендіктен әміршіл кезеңдегі қоғамдық сананың аса қолайсыз бұзылыстарына душар еді. Осы жағдаяттар бұрынғы КСРО-ның әрқилы аймақтарында әкімшіл жүйе құлаған шақта көптеген әлеуметтік дау-дамайлардың туындауына себепші болды. Өйткені КСРО-ның әртүрлі шеңберіндегі әлеуметтік-саяси тұрақсыздықтың күшейюі, көптеген халықтың тіршілік деңгейінің бірден төмендеуі, адамдарды қалыптасқан келеңсіз жағдайлардан шығудың жолдарын іздеуге мәжбүрледі. Тұс-тұстан өрбіген топтар мен қозғалыстар көш басшылары әлеуметтік– экономикалық және тұрақсыздықты пайдаланып, белгілі бір ұлт өкілдері, әлеуметтік топтар арасынан жау іздеп, өз мүдделерін іске асыруға ат салысты. Өткен ойшылдықтарға бойға сіңген сындарлы талғамы болмаған ой дағдысы бұрын «біртұтас» қоғамдық сананы жікке салып, ажырата бөлшектеп жіберді. Осылайша, әкімшіл ойлау үлгісі объективті әлеуметтік-экономикалық үдерістерімен қосыла қалыптасқан социалистік жүйенің тарқау үдерісіне жалғасты. Адамның өз еңбегінің нәтижесінен ажырауы мемлекеттік ауқымдағы жалғандық, яғни идеология қоғамның әрқилы топтарында, әсіресе жастар арасында, шектен шыққан арсыздық пен жемқорлықты өрбітті. Сонымен, қоғамдық-саяси болмыстағы өзгерістер қажеттігі келесі жағдаяттармен анықталды: біріншіден – қоғамдық өндіріс аймағындағы адамның өз еңбегінің нәтижесінен ажырауы; екіншіден – ресми және шындықты екіжүзділікпен туындаған рухани-адамгершіліктің жойылуы, қоғамдық сана бұзылыстары. Қоғамдық-саяси болмыста қажет өзгерістердің бағыт–бағдарлары қандай болмақ? Бірінші кезекте - адамды өндіріс үдерісінен ажыраудан құтқару. Бұл нарықтық экономика принциптері мен механизмдерін ендіру, жеке меншік институттарын құру, әрқилы экономикалық жағдайлардың дамуына мүмкіндіктер ашу, еңбек нәтижесін еркін, қайта бөлу арқылы орындалады. Міне, еліміздің әлеуметтік бағытында нарықтық экономика нарықтық қатынастар қалыптасуы аймағында жүріп жатқан үдерістер осылай еді. Қоғамдық сана аймағында бұл – мемлекеттік идеологиялық үстемділігінің жойылуы, қоғамның барша мүшелерінің, әр тұлғаның дербес әлеуметтік үдерістерді түсіне білуі, өз көзқарастарын еркін паш етуіне мүмкіндіктер жасау. Осы үдерістердің дамуында жекелей алғанда, тәлім реформасында маман даярлаудың Ұлттық бағдарламаның рөлі қандай болмақ? Ең алдымен, ұлттық бағдарлама идеялары мен ережелерін іске асыру әр адамның қоғам өмірінде өз орнын тауып, еркін ой, ойлау және пікір талас мәдениеттік дағдыларын дамыту, нәтижеде тұлғаның бай ішкі жан дүниесін қалыптастыру. Бұл басылымдылықтар 122 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М. Ұлттық бағдарламаны іске асыру жағдайлары мен шараларының қоғам дамуына әсері маман даярлаудың ұлттық бағдарламасындағы өзекті бастаулар, онда көрсетілгендей: «шығармашыл, әлеуметтік белсенді, рухани бай тұлға қалыптасуына қажетті шарттар жасалады». Бұл қазіргі замандық үздіксіз тәлім жүйесін көру арқасында ғана мүмкін. Осыған орай бағдарламада «Маман даярлау саласындағы мемлекеттік саясат интеллектуалды және рухани сипатта адам тәрбиесімен ажырамас байланысқа түскен тұлғаның азаматтық кемелденуін көздейді»-делінген. Үйлесімді дамыған әулет – Қазақстан дамуының негізі. Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейінгі қоғамдық сана несімен сипатталады? Ұлттық бағдарлама шеңберінде біз қандай тұлға қалыптастыруымыз қажет деген заңды сұрақтар туындайды. Елбасы қоғамның осы даму кезеңін сипаттай отырып, былай дейді: «Ғасырға созылған әкімшіл тәуелділіктен құтылғаннан соң алғашқы кездердегі өзін-өзі тану үдерісі ерекше бір жақты жоққа шығару» секілді әрекетке сәйкес жүріп жатты. Алайда біз бұрынғы жүйе құндылықтарын жайдан жай жоққа шығару ешқандай жасампаздық бағдарламасына ие емес саяси және мәдени экстремизм болатынын түсіндік. Осылайша, қазіргі кезеңдегі қоғамдық санада тән белгі - әрқилы табиғатты құндылықты бағдарламалардың, яғни дәстүрлі ұлттық және соңғы он жылдықтар желісінде қалыптасқандар арасындағы үйлесімді теңдіктің болмауы. Адамдар айқын дүниетаным мекемелеріне ие болмады. Әрқилы әлеуметтік, не жастық шақ топтарының өкілдеріне тән бір-біріне қайшы келер сәйкессіздіктер: өткендегілерді көзсіз жоққа шығару немесе оларға құса болып, сағыну, немесе тек қана ұлттық, не діни құндылықтарды арқау етуге ұмтылып, не оларды еске сақтамау, «Батыс немесе Шығыс» дәстүрлерін ғана қабылдау белең алды. Демократиялық қоғам басымдылықтарына сай келер жаңа қоғамдық сананы қалыптастыру екі негізгі жағдаят: нақты әлеуметтік болмыс, сондай-ақ тәрбие мен тәлімнің мақсатты бағдарламасы үдерісі ықпалында іске асып тарауы тиіс. Бұл орайға маман даярлаудың ұлттық бағдарламасы шешуші рөл атқарады. Аталған басымдылықтар бағдарламалардың нақты ерекшеліктеріне сәйкес іске асырылады. Реформалардың стратегиялық бағдарламасы ретінде үздіксіз тәлімнің жетілген жүйесін құру айқындалады да, тәлімдік жүйенің әр сатысында тұлға қабілеттерінің көздері ашылып, оның дамуының көп түрлі бағыт–бағдары әлеуметтік кемелге келуі мен қызметке араласуы қамтамасыз етіледі. Шәкірттердің рухани және адамгершілік саналарының, тәлімнің барша деңгейлері мен сатыларында ұлттық тәуелсіздік пен халықтың бай интеллектуалдық мұрасы және жалпы адамзаттық құндылық принциптері негізінде дамуы үздіксіз тәлім жүйесінің мазмұны мен ұйымдасуындағы басты басымдылық болып табылады. Тәлім – мекемелер тараптарының дамуындағы географиялық және демографиялық аймақ ерекшеліктеріне сай, олардың әлеуметтік- экономикалық дамуын ескеруі мен тұлға, қоғам және мемлекет қажеттеліктерін қамсыздандыруытиіс. Мектепке дейінгі тәлім деңгейінде 123 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М. Ұлттық бағдарламаны іске асыру жағдайлары мен шараларының қоғам дамуына әсері сәбилердің рухани- адамгершілік тәрбиесінің дамуы үшін жағдайлар жасау, мектепке дейінгі тәлім мекемелерінің әрқилы түрлеріне және отбасы тәрбиесіне арнап, баламалық бағдарламалар таңдау мүмкіндіктерін қамтамасыз ету, мектепке дейінгі тәрбиенің барша мәселері бойынша білікті кеңес беру қызметтерін ұсыну, балаларды мектепке жүйелі оқуға тиімді дайындауды көздейді. Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев өз жолдауында «Балапан» бағдарламасы аясында 2010 жылы 35 балабақша,1535 мини-орталық, 137 жеке меншік балабақша салынады делінді [1]. Жалпы орта тәлімнің жаңа құрылымы оқушылардың интеллектуалдық адамгершіліктік мүмкіндіктерін ашудың бағыт–бағдарларын ескерумен балалардың қабілеттері және мүмкіндіктеріне сәйкес оқытудың жіктемелі бағытын ендіруді назарға ұстайды. Елбасы осы жылғы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты жолдауында 2020 жылға қарай оқытудың 12 жылдық моделіне толықтай көшетін боламыз деді [2]. Оқушыларға кәсіби бағдар беру және психологиялық–педагогикалық диагностикалау үшін түзілген орталық дарынды балалар мен талантты жастарды іріктеуге көмектесуі тиіс, оқушыларды ұдайы ауысымда болатын еңбек рыногына және тәлімдік қызметтерге икемдесуін қамтамасыз етуі тиіс. Орта арнайы, кәсіби тәлімде жіктемелілік әрі тұлға мүмкіндіктерін ашу негізінде құрылуы қажет. Осылайша, кәсіби лицейлерде оқушылардың өздері қалаған бағытта «жедел интеллектуалды даму мен тереңдетілген бағдарлы оқумен қамтамасыздандырып, оқуын жалғастыруға және оларды еңбек іс- әрекетінде де іске асыруға бағытталған арнайы кәсіби дағдылар қалыптастырып, өз біліктерін көтеру мүмкіндіктеріне жол ашу. Кәсіби колледждерде іргелі жалпы тәлімдік дайындықпен бірге, оқушылар қазіргі заман кәсіптерін игеріп, жалпы кәсіби және арнайы пәндермен тереңдетілген теориялық тәлімдерді меңгереді. Жоғары білім екі деңгейлі болып, жоғары білім мекемелерінің дербестігін баянды ете отырып, қоғамдық басқарымды ендіреді, жеке-дара оқыту, өзіндік оқу, қашықтан оқу жүйесі технологиялары мен құралдарын пайдалануды көздеп, халықтың бай, рухани және интеллектуалды мұрасы мен жалпы адамзаттың құндылықтары негізінде тәлімнің гуманитарлық, гуманистік бағытын қамтамасыз етеді. Маман даярлаудың Ұлттық бағдарламасын іске асыру нәтижесі – еркін де жауапкерлік тұлға қалыптастыруды көздеген оқу- тәрбие үдерісі болуы қажет [3]. Басқаша айтсақ, біздің қоғамымызда адам өз қабілеттерін қалай іске асырудан, сан алуан рухани және материалдық қажеттерін қалай қанағаттандыруды, сонымен бірге қоғам алдындағы өз жауапкершілігін толықтай сезініп, оның заңдарын мойындап, әлеуметтік тұрақтылық пен үдеріске барынша ат салысуға дайын болуы тиіс. Ұлттық бағдарламаның іске асуы, тұлғаның қоғамдағы өз орнын табуы (әлеуметтенуі) да оқшаулану феноментімен айқындалатын еді. Іс-әрекет және әлеуметтік белсенділік бағытын таңдау мемлекет бақылауындағы 124 А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2, 2011 Жетібаев К.М. Ұлттық бағдарламаны іске асыру жағдайлары мен шараларының қоғам дамуына жүктеу/скачать 4,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|